شربت دکسترومتورفان نیکسادا 15 میلی گرم/5 میلی لیتر 60 میلی لیتر

دکسترومتورفان یک داروی ضدسرفه غیرمخدر است که به عنوان آگونیست گیرنده سیگما-1 و آنتاگونیست گیرنده NMDA عمل می کند. این دارو از طریق مهار مراکز سرفه در مدولا عمل می کند و عمدتاً برای سرکوب سرفه های غیرتولیدی استفاده می شود. در ادامه موارد مصرف اصلی این دارو شرح داده می شود:

1. سرکوب سرفه های خشک (Non-Productive Cough)

دکسترومتورفان در درمان سرفه هایی که بدون تولید خلط بوده و ناشی از تحریک اعصاب حسی در مسیر تنفسی هستند، کاربرد دارد.
موارد بالینی: سرفه های ناشی از تحریک گلو، سرماخوردگی، یا عفونت های ویروسی.
مکانیزم عمل: مهار مستقیم مرکز کنترل سرفه در مدولا.

2. مدیریت سرفه های مرتبط با عفونت های تنفسی فوقانی (Upper Respiratory Tract Infections - URTIs)

این دارو به کاهش شدت سرفه های ناشی از عفونت های ویروسی (مانند سرماخوردگی و آنفلوانزا) کمک می کند.
موارد بالینی: سرماخوردگی، آنفلوانزا، و عفونت های ویروسی مشابه.
مزیت: بهبود کیفیت خواب بیماران از طریق کاهش سرفه های شبانه.

3. کاهش سرفه های مرتبط با بیماری های مزمن تنفسی

در برخی موارد، دکسترومتورفان می تواند برای مدیریت سرفه های مزمن ناشی از بیماری هایی مانند COPD یا فیبروز ریوی استفاده شود، اگرچه باید با احتیاط تجویز شود.
موارد بالینی: برونشیت مزمن، آمفیزم، و بیماری های بینابینی ریه.
احتیاط: در صورت وجود سرفه تولیدی یا خطر تجمع مخاط نباید استفاده شود.

4. کنترل سرفه های ناشی از تحریک شیمیایی یا محیطی

دکسترومتورفان در کاهش سرفه های ناشی از تحریک راه های هوایی به علت آلودگی هوا، دود، یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مفید است.
موارد بالینی: سرفه ناشی از دود سیگار، آلودگی صنعتی، یا تحریک گازهای شیمیایی.

5. مدیریت سرفه های پس از جراحی

پس از برخی جراحی ها، به ویژه جراحی های قفسه سینه یا عمومی، دکسترومتورفان برای کنترل سرفه های تحریک کننده و پیشگیری از فشارهای غیرضروری بر بخیه ها استفاده می شود.
موارد بالینی: جراحی های ریوی یا شکمی.
احتیاط: در بیمارانی که نیاز به سرفه برای پاکسازی ترشحات دارند، منع مصرف دارد.

6. کاربرد در درمان نورولوژیک و روان پزشکی (Off-Label Use)

دکسترومتورفان به دلیل اثرات آنتاگونیستی بر گیرنده NMDA و خواص تعدیل کننده سیگما-1، ممکن است در شرایط زیر استفاده شود:
موارد بالینی: افسردگی مقاوم به درمان (همراه با داروهای دیگر مانند بوپروپیون)، اختلالات نورولوژیک مرتبط با درد مزمن، و درمان تجربی سندرم درد مرکزی.
محدودیت: این موارد هنوز تحت بررسی بوده و نیاز به شواهد بالینی بیشتری دارند.

توصیه های کلیدی برای پزشکان

• دوز دارو باید با توجه به شدت سرفه و وضعیت بیمار تنظیم شود.
• دکسترومتورفان نباید در بیمارانی که نیاز به پاک سازی ترشحات ریوی دارند، تجویز شود.
• در کودکان و سالمندان باید احتیاط شود، زیرا ممکن است خطر عوارض جانبی افزایش یابد.
• همزمانی با داروهای سروتونرژیک یا مهارکننده های MAO باید ارزیابی شود تا خطر سندرم سروتونین کاهش یابد.