فينگوليمد اولين داروي خوراکي است که تاييديه سازمان غذا و داروي آمريکا را براي کنترل علائم بيماري ام اس گرفت. اين دارو که بصورت کپسول هاي 5/0 ميلي گرمي مي باشد با کاهش تعداد لنفوسيت هاي بالغ در خون و سيستم اعصاي مرکزي، فعاليت بيش از حد سيستم ايمني را سرکوب کرده و مانع تخريب غلاف ميلين سلول هاي عصبي مي شود. فينگوليمد براي نوع عودکننده-بهبود يابنده ام اس استفاده مي شود و تعداد حملات را کاهش مي دهد. همچنين به کند شدن پيشرفت مشکلات فيزيکي و حرکتي بيمار کمک مي کند.
فینگولیمد چیست؟
فينگوليمد اولين داروي خوراکي است که تاييديه سازمان غذا و داروي آمريکا را براي کنترل علائم بيماري ام اس گرفت. اين دارو که بصورت کپسول هاي 5/0 ميلي گرمي مي باشد با کاهش تعداد لنفوسيت هاي بالغ در خون و سيستم اعصاي مرکزي، فعاليت بيش از حد سيستم ايمني را سرکوب کرده و مانع تخريب غلاف ميلين سلول هاي عصبي مي شود. فينگوليمد براي نوع عودکننده-بهبود يابنده ام اس استفاده مي شود و تعداد حملات را کاهش مي دهد. همچنين به کند شدن پيشرفت مشکلات فيزيکي و حرکتي بيمار کمک مي کند.
مالتیپل اسکلروزیس یا ام اس چیست؟
مالتیپل اسکلروزیس بیماری است که سلول های ایمنی، پوشش اطراف سلول های عصبی (میلین) را در سیستم عصبی مرکزی از بین می برد و مانع عملکرد صحیح اعصاب میشود.
فینگولیمود با چه مکانیسمی باعث کنترل علائم ام اس می گردد؟
فینگولیمود توانایی آزادانه حرکت کردن لنفوسیت ها در بدن را کاهش داده و از دست یابی آنها به مغز و نخاع جلوگیری می کند. فینگولیمد بوسیله اسفنگوسین کیناز به فرم فعال فینگولیمد فسفات متابولیزه می شود. فینگولیمد فسفات یک گیرنده مدولاتور اسفینگوسین 1-فسفات است و با میل ترکیبی بالا به گیرنده های 1 و 3 و 4 و 5 متصل می شود. فینگولیمد فسفات ظرفیت لنفوسیت ها را برای خروج از گره های لنفی بلوکه می کند و باعث کاهش تعداد لنفوسیت ها در خون محیطی و کاهش مهاجرت لنفوسیت ها به سیستم عصبی مرکزی میشود.
نخستین باری که فینگولیمد مصرف می کنید، به چه نکاتی باید توجه کنید؟
در صورتی که هر یک از موارد زیر در مورد شما صدق می کند، قبل از مصرف دارو به پزشک خود اطلاع دهید:
مشکلات شدید کبدی، بدخیمی فعال، نقص سیستم ایمنی، عفونت شدید یا مزمن و حساسیت به فینگولیمد یا سایر ترکیبات آن
موارد هشداری که نیاز به مشورت با پزشک دارید، چه مواردی هستند؟
ضربان قلب آهسته، تپش قلب نامنظم، الکتروکاردیوگرام غیرطبیعی و هرگونه مشکلات قلبی مثل بسته شدن رگهای قلب، سابقه نارسایی و حمله قلبی یا آنژین، اختلالات شدید تنفسی حین خواب، مصرف همزمان داروهای سوتالول، دیسوپیرامید، آمیودارون، کینیدین، بتابلاکرها، وراپامیل، دیلتیازم و دیگوکسین، اختلالات بینایی و هرگونه التهاب در ناحیه مرکز بینایی (ماکولا)، عفونت چشم و یا ابتلا به دیابت (رتینوپاتی)، اختلالات کبدی، پرفشاری خون کنترل نشده، اختلالات شدید ریوی، عوارض کبدی (افزایش سطح ترانس آمینازها)
نکات مهمی که پیش از شروع مصرف فینگولیمد باید به یاد داشته باشید:
ضربان قلب آهسته یا نامنظم:
فینگولیمد ممکن است در آغاز درمان موجب آهسته یا نامنظم شدن ضربان قلب شود که با علائمی مثل سرگیجه، خستگی یا کاهش فشار خون خود را نشان می دهد. لذا نیاز است که قبل از شروع مصرف جهت ارزیابی وضعیت قلبی شما، یک نوار قلب (ECG) گرفته شود و پس از دریافت اولین دوز از دارو تا 6 ساعت در مرکز درمانی از لحاظ کنترل ضربان قلب و فشار خون تحت نظر باشید تا مراقبت های لازم از شما صورت گیرد. معمولا ضربان قلب نامنظم در کمتر از یک روز و ضربان قلب آهسته طی یک ماه برطرف می شود. در صورت شروع مجدد دارو بعد از یک دوره استراحت دارویی، رعایت مجدد این احتیاطات ضروری می باشد.
عفونت ها:
-در صورتی که تا کنون به آبله مرغان مبتلا نشده اید، قبل از شروع درمان با فینگولیمد، باید در مقابل واریسلا زوستر واکسینه شوید. یک ماه پس از اتمام دوره واکسیناسیون میتوانید درمان با فینگولیمد را آغاز کنید.
-از آنجا که فینگولیمد باعث کاهش تعداد گلبولهای سفید خون می شود، مستعد ابتلا به عفونت خواهید شد و یا امکان وخیم تر شدن عفونتی که اکنون به آن مبتلا هستید وجود دارد. در صورت مشاهده علائم زیر حتما به پزشک اطلاع دهید:
-سردرد همراه سفتی گردن، حساسیت به نور، تهوع به همراه گیجی (علائم مننژیت)، ضعف و تغییرات بینایی (علائم لوکوانسفالوپاتی چند کانونی پیشرونده (PML) )
عملکرد کبدی:
با توجه به اینکه فینگولیمد میتواند روی عملکرد کبد تاثیر بگذارد، آزمایشات کبدی طی 12 ماه اول شروع درمان باید انجام شود و هر گونه علائمی مثل زردی پوست، سفیدی چشم، ادرار تیره و تهوع و استفراغ شدید بدون علت باید سریعا به پزشک اطلاع داده شود.
علائم بینایی:
فینگولیمد ممکن است موجب تورم در قسمت پشتی چشم شود که به آن ادم ماکولا می گویند. احتمال بروز ادم ماکولا در صورت ابتلا به دیابت یا عفونت چشم بیشتر می شود. لذا معاینات دوره ای چشم ضروری است. در صورتی که بینایی تان تار است، سایه دارد، نقطه کور در مرکز بینایی وجود دارد یا در دیدن رنگ ها و جزئیات دقیق مشکل دارید، حتما جهت ارزیابی بینایی به پزشک مراجعه کنید.
شمار سلول های خونی:
-با توجه به اینکه تاثیر مورد نظر درمان با فینگولیمد، کاهش تعداد گلبولهای سفید خون می باشد، در صورت نیاز به آزمایش خون، جهت جلوگیری از تفسیر اشتباه آزمایش، پزشک درخواست کننده آزمایش باید در مورد مصرف فینگولیمد شما مطلع باشد.
-همچنین با بررسی دوره ای تعداد گلبول های سفید خون شما، در صورتی که میزان آنها در خون شما کافی نباشد، ممکن است درمان شما با فینگولیمد به تعویق افتد.
تداخلات دارویی:
داروهای تضعیف یا تنظیم کننده ایمنی
اینترفرون، گلاتیرامر، دی متیل فومارات، تری فلونامید، میتوکسانترون، ناتالی زومب، آلمتوزومب، کورتیکواستروئیدها
تداخل در سرکوب سیستم ایمنی
واکسن ها
واکسن های زنده ضعیف شده:
القای بیماری، عدم فراهم آوردن ایمنی مورد نظر
داروهای کاهنده ضربان قلب:
بتابلاکرها مثل آتنولول
تشدید اثر داروهای کاهنده ضربان قلب
داروهای تنظیم کننده ضربان قلب
سوتالول، دیسوپیرامید، آمیودارون، کینیدین
تشدید ضربان قلب نامنظم
مهارکننده های پروتئاز، آنتی بیوتیک ها
ضد قارچ های آزول مثل کتوکونازول، کلاریترومایسین:
افزایش اثر فینگولیمد و افزایش ریسک بروز عوارض جانبی
داروهای ضد صرع
کاربامازپین، فنی توئین، فنوباربیتال:
کاهش اثربخشی فینگولیمد
موارد منع مصرف:
-در صورت وقوع موارد زیر در 6 ماه گذشته:
-انفارکتوس میوکارد، آنژین ناپایدار، سکته مغزی و حمله قلبی منجر به بستری شدن در بیمارستان یا کلاس 3 یا 4 نارسایی قلب
-درمان با داروهای ضد آریتمی کلاس A1 و کلاس 3
-سابقه و یا ابتلا به موبیتز نوع 2 از درجه 2 یا درجه 3، آریتمی گره AV، مگر در بیمارانی که از دستگاه تنظیم ضربان قلب استفاده می کنند.
عوارض جانبی:
شایع ترین عوارض جانبی سردرد، آنفلوانزا، اسهال، درد پشت، افزایش ترانس آمینازها در کبد و سرفه می باشد.
مصرف در بارداری و شیردهی:
با توجه به اینکه فینگولیمد باعث آسیب به جنین می گردد مصرف آن در دوران بارداری منع شده است. همچنین تا دو ماه پس از پایان درمان، از بارداری جلوگیری کنید. همچنین حین مصرف فینگولیمد از شیر دادن به کودک خودداری کنید.
