هیدروکلروتیازید

معرفی هیدروکلروتیازید

هیدروکلروتیازید یک دیورتیک (مدر) تیازاید است که عمدتاً در درمان فشار خون بالا و کاهش احتباس مایعات در برخی شرایط قلبی و کلیوی استفاده می‌شود. این دارو با افزایش دفع آب از طریق کلیه‌ها به کاهش حجم مایعات در بدن و در نتیجه کاهش فشار خون کمک می‌کند.

قرص هیدروکلروتیازید ابوریحان 25 میلی گرم، محصول داروسازی ابوریحان

موارد مصرف هیدروکلروتیازید

هیدروکلروتیازید در موارد زیر به‌عنوان یک درمان مهم استفاده می‌شود:

فشار خون بالا (هایپرتانسیون):

• استفاده از هیدروکلروتیازید به کاهش فشار خون و کاهش خطر بروز سکته مغزی یا حمله قلبی کمک می‌کند.

احتباس مایعات (ادم):

• در شرایطی مانند نارسایی قلبی، سیروز کبدی یا بعضی بیماری‌های کلیوی، هیدروکلروتیازید با دفع مایعات اضافی از بدن، به تسکین ورم‌ها کمک می‌کند.

موارد بالینی هیدروکلروتیازید

هیدروکلروتیازید اغلب در بیمارانی استفاده می‌شود که دارای شرایط زیر هستند:

• فشار خون بالا، به ویژه در ترکیب با سایر داروهای ضد فشار
• بیماران مبتلا به نارسایی قلبی که دچار احتباس مایعات می‌شوند.
• بیماران مبتلا به سیروز کبدی یا دیگر اختلالات مرتبط با احتباس آب
• مواردی که نیاز به کاهش سریع حجم مایعات بدن وجود دارد.

اثربخشی و آمار هیدروکلروتیازید

مطالعات بالینی بین‌المللی نشان داده‌اند که هیدروکلروتیازید به صورت قابل توجهی در کاهش فشار خون موثر است. به عنوان مثال:

• تحقیقات نشان داده‌اند که استفاده از هیدروکلروتیازید می‌تواند باعث کاهش قابل اندازه‌گیری فشار سیستولیک و دیاستولیک شود.
• حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد از بیماران با فشار خون بالا با مصرف این دارو به بهبود شرایط دست یافته‌اند.
   

مقدار مصرف هیدروکلروتیازید

مقدار مصرف هیدروکلروتیازید بسته به شرایط بیمار و بیماری متفاوت است:

برای فشار خون بالا:

• اغلب دوز اولیه 12.5 تا 25 میلی‌گرم یکبار در روز، که در صورت نیاز ممکن است تا 50 میلی‌گرم افزایش یابد.

برای احتباس مایعات:

• دوز ممکن است مشابه مقدار مصرف در فشار خون بالا باشد و در شرایط خاص با نظارت پزشک تنظیم گردد.

رده سنی:

• در بزرگسالان: دوز معمولی همان میزان بالا است.
• در سالمندان: نیاز به دقت بیشتر و شروع با دوز پایین‌تر به دلیل کاهش عملکرد کلیوی دارند.

خطرات مرتبط با مصرف طولانی‌مدت هیدروکلروتیازید

استفاده طولانی‌مدت از هیدروکلروتیازید ممکن است با عوارض زیر همراه باشد:

• عدم تعادل الکترولیت‌ها: کاهش سطح پتاسیم، منیزیم یا افزایش سطح کلراید
• افزایش قند خون و اختلالات متابولیک: احتمال بروز دیابت
• افزایش سطح اسید اوریک: که می‌تواند منجر به نقرس شود
• کاهش تراکم استخوان‌ها: در برخی بیماران به ویژه در استفاده‌های بلندمدت

نحوه عملکرد هیدروکلروتیازید

• هیدروکلروتیازید با مهار عمل تیازید در کلیه‌ها عمل می‌کند.
• این دارو باعث کاهش جذب نمک و آب در کلیه‌ها شده و باعث دفع آن‌ها از بدن می‌شود.
• کاهش حجم مایعات در بدن منجر به کاهش فشار خون و کاهش ورم در بافت‌ها می‌شود.

نحوه جذب و دفع هیدروکلروتیازید در بدن

هیدروکلروتیازید به سرعت پس از مصرف جذب می‌شود.

• جذب: به‌طور کامل توسط دستگاه گوارش جذب شده و در جریان خون منتشر می‌شود.
• توزیع: به بافت‌های بدن می‌رساند ولی به دلیل وزن مولکولی بالا نسبتاً محدود در برخی بافت‌ها تجمع می‌یابد.
• دفع: عمدتاً از طریق ادرار دفع می‌شود؛ بنابراین عملکرد کلیه‌ها نقش مهمی در دفع دارو دارد.

عوارض جانبی هیدروکلروتیازید و مدیریت آن‌ها

هیدروکلروتیازید ممکن است عوارض جانبی مختلفی داشته باشد:

• کاهش سطح پتاسیم (هایپوکالمی): حدود 10–15% بیماران
• اختلال در تعادل الکترولیت‌ها: مانند کمبود منیزیم
• اختلال در قند خون: در برخی موارد به ویژه بیماران دیابتی
• اختلالات گوارشی: مانند تهوع، اسهال یا اختلال در اشتها (در حدود 5–10% بیماران)

مکمل‌های تغذیه‌ای برای کاهش عوارض هیدروکلروتیازید

برای کاهش عوارض جانبی هیدروکلروتیازید، برخی از مکمل‌های زیر توصیه شده‌اند:

• مکمل پتاسیم: در صورت بروز هایپوکالمی
• مکمل منیزیم: جهت جلوگیری از کاهش منیزیم
• ویتامین D و کلسیم: در بیماران مستعد کاهش تراکم استخوان

تداخلات دارویی هیدروکلروتیازید

• سایر داروهای ضد فشار خون: ممکن است بیش از حد فشار خون را کاهش دهد. البته در بسیاری موارد لازم است با سایر داروهای فشار خون مصرف شود. بسته به شرایط بیمار
• داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): می‌توانند اثر دیورتیک هیدروکلروتیازید را کاهش دهند.

باید و نبایدهای غذایی هنگام مصرف هیدروکلروتیازید

هنگام مصرف هیدروکلروتیازید توصیه‌های زیر مد نظر قرار گیرد:

• باید: مصرف غذاهای غنی از پتاسیم و منیزیم
• نباید: مصرف زیاد نمک که می‌تواند اثربخشی دارو را کاهش دهد
• رعایت یک رژیم غذایی متعادل تحت نظر متخصص تغذیه جهت مدیریت الکترولیت‌ها

نکات تغذیه‌ای مکمل‌ها همراه هیدروکلروتیازید

• مکمل‌های پتاسیم و منیزیم در صورت تشخیص کسری توسط پزشک
• مصرف منابع غذایی طبیعی که شامل این مواد معدنی هستند
• نظارت دقیق بر سطح الکترولیت‌ها از طریق آزمایش‌های منظم

منع مصرف هیدروکلروتیازید در بیماری‌ها، بارداری، شیردهی

• هیدروکلروتیازید در بیماران با نارسایی کلیوی شدید و افرادی که به اختلالات الکترولیتی حساس هستند باید با دقت مصرف شود.
• بارداری: استفاده از این دارو در بارداری به دلیل احتمال تأثیر بر تعادل مایعات و الکترولیت‌های مادر و جنین توصیه نمی‌شود مگر در شرایط ضروری و تحت نظارت دقیق پزشک.
• شیردهی: مصرف دارو باید با احتیاط انجام شود، زیرا برخی از مواد ممکن است از طریق شیر مادر منتقل شوند.
• رده سنی: در سالمندان به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی، دوز ممکن است نیاز به تنظیم دقیق داشته باشد.
   

توصیه‌های دارویی هیدروکلروتیازید

• پیش از مصرف: بهتر است بیمار از سابقه آلرژی و وضعیت کلی کلیه‌ها مطلع باشد.
• در صورت فراموشی مصرف: طبق دستور پزشک، معمولاً دوز فراموش‌شده را در اولین فرصت مصرف کرده و دوز بعدی طبق برنامه ادامه یابد.
• بهترین زمان مصرف: معمولا یکبار در روز و در صبح به همراه آب مصرف می‌شود.
• اثر دارو: اثر ضد فشار خون ممکن است تا چند ساعت پس از مصرف شروع شود، اما اثر دارو در حدود ۲۴ ساعت ادامه خواهد داشت
• نحوه استفاده (شکل داروی قرص): کامل بلعیده می‌شود؛ شکستن یا جویدن توصیه نمی‌شود مگر به دستور پزشک.

مراقبت‌های پس از درمان با هیدروکلروتیازید

پس از قطع یا تغییر دوز هیدروکلروتیازید:

• پیگیری منظم فشار خون
• آزمایش‌های مرتب برای بررسی سطح الکترولیت‌ها
• مشورت با پزشک برای هرگونه تغییر در علائم یا عوارض
   

هشدارهای هیدروکلروتیازید

• در صورت بروز علائم شدید مانند تپش قلب، ضعف عضلانی یا تغییرات جدی در وضعیت کلی، باید فوراً پزشک مراجعه شود.
• در بیماران دیابتی یا مبتلا به نقرس هشدارهای ویژه‌ای برای کنترل مصرف لازم است.

اثر هیدروکلروتیازید روی آزمایشات

مصرف هیدروکلروتیازید می‌تواند بر نتایج برخی آزمایش‌های خون تأثیر بگذارد:

• ممکن است سطوح الکترولیت‌ها (به ویژه پتاسیم و سدیم) تغییر کند.
• ممکن است در آزمایش‌های عملکرد کلیه نیز تغییراتی مشاهده شود.

علائم اوردوز هیدروکلروتیازید

در صورت مصرف بیش از حد هیدروکلروتیازید، علائم زیر ممکن است بروز کند:

• تهوع و استفراغ
• افت شدید فشار خون و سرگیجه
• خشکی دهان و کم‌آبی
• در موارد شدید، اختلال در عملکرد کلیه
   

میزان وابستگی یا اعتیاد به هیدروکلروتیازید

هیدروکلروتیازید از لحاظ اعتیاد یا وابستگی روانی مشکلی ایجاد نمی‌کند؛ اما مصرف طولانی‌مدت و تغییرات متابولی نیاز به نظارت دقیق پزشک دارد.

اطلاعات درباره روش‌های مکمل درمان هیدروکلروتیازید

در کنار استفاده از هیدروکلروتیازید، درمان‌های مکمل زیر می‌توانند مؤثر باشند:

• تغییرات در سبک زندگی شامل رژیم غذایی کم نمک
• ورزش‌های منظم برای بهبود عملکرد قلب
• نظارت بر وزن و کنترل استرس

خطرات مربوط به قطع ناگهانی هیدروکلروتیازید

• قطع ناگهانی هیدروکلروتیازید ممکن است باعث افزایش ناگهانی فشار خون شود.
• توصیه می‌شود که تغییر دوز یا قطع دارو تنها با مشورت پزشک انجام شود.
• در صورت بروز علائم ناشی از قطع ناگهانی، فوراً به پزشک اطلاع داده شود.

مقایسه هیدروکلروتیازید با داروهای مشابه

هیدروکلروتیازید یکی از دیورتیک‌های تیازاید است؛ مقایسه آن با داروهایی مانند:

• فوروزماید: که در شرایط اورژانسی برای دفع سریع مایعات به کار می‌رود.
• اسپیرونولاکتون: که با مهار گیرنده آلدوسترون کار می‌کند و اثرات متفاوتی بر الکترولیت‌ها دارد.
• داروهای ACE inhibitors و ARBs: که به‌صورت ترکیبی یا به‌تنهایی برای کنترل فشار خون استفاده می‌شوند.
• هر یک از این داروها مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب آن‌ها تحت نظر پزشک بر اساس شرایط بیمار انجام می‌شود.
• هیدروکلروتیازید یک داروی ملایم با عوارض کمتر نسبت به سایر دیورتیک ها است.

سوالات متداول درمورد هیدروکلروتیازید

سوال: کاربرد اصلی هیدروکلروتیازید در درمان چه بیماری‌هایی است؟

جواب: این دارو عمدتاً در کنترل فشار خون بالا و مدیریت احتباس مایعات در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی، سیروز کبدی یا اختلالات کلیوی به کار می‌رود.

سوال: هیدروکلروتیازید چگونه کار می‌کند؟

جواب: هیدروکلروتیازید با مهار جذب نمک در کلیه‌ها، دفع آب و الکترولیت‌ها را افزایش داده و در نتیجه حجم خون و فشار را کاهش می‌دهد.

سوال: بهترین راه مصرف هیدروکلروتیازید چیست؟

جواب: معمولاً این دارو به صورت قرص یکبار در روز (معمولاً صبح) مصرف می‌شود.

سوال: آیا همه افراد می‌توانند هیدروکلروتیازید مصرف کنند؟

جواب: خیر؛ بیماران با نارسایی کلیوی شدید یا اختلالات الکترولیتی باید با احتیاط از این دارو استفاده کنند و تحت نظارت پزشک قرار گیرند.

سوال: رایج‌ترین عوارض جانبی هیدروکلروتیازید کدامند؟

جواب: کاهش سطح پتاسیم، خشک شدن دهان، افزایش ادرار، اختلالات گوارشی و گاهی تغییرات در قند خون از جمله عوارض جانبی است.

سوال: در صورت بروز عوارض جانبی هیدروکلروتیازید چه باید کرد؟

جواب: پزشک ممکن است دوز را تنظیم کرده، مکمل‌های پتاسیم یا منیزیم تجویز کند یا تغییر در رژیم غذایی را توصیه نماید.

سوال: هیدروکلروتیازید چگونه بر الکترولیت‌های بدن تأثیر می‌گذارد؟

جواب: این دارو ممکن است باعث کاهش سطح پتاسیم و منیزیم و افزایش کلراید شود؛ بنابراین کنترل منظم الکترولیت‌ها اهمیت دارد.

سوال: هیدروکلروتیازید با سایر دیورتیک‌های تیا زاید چه تفاوت‌هایی دارد؟

جواب: هیدروکلروتیازید معمولاً تحمل بهتری دارد و برای بیماران با مشکلات قلبی یا کلیوی انتخاب مناسبی است، در حالی که برخی دیورتیک‌های دیگر ممکن است در شرایط اورژانسی استفاده شوند.

سوال: آیا استفاده از هیدروکلروتیازید موجب وابستگی یا اعتیاد می‌شود؟

جواب: خیر، هیدروکلروتیازید از نظر اعتیاد یا وابستگی روانی مشکلی ایجاد نمی‌کند.

سوال: آیا هیدروکلروتیازید تست اعتیاد را مثبت می کند؟

جواب: خیر، تاثیری ندارد.

سوال: هیدروکلروتیازید ممکن است روی سطح قند خون چه تأثیری داشته باشد؟

جواب: در برخی از بیماران ممکن است سطح قند خون را افزایش دهد؛ لذا در بیماران دیابتی نظارت دقیق لازم است.

سوال: مصرف هیدروکلروتیازید چگونه سطح اسید اوریک را تغییر می‌دهد؟

جواب: این دارو ممکن است باعث افزایش سطح اسید اوریک شده و خطر بروز نقرس را افزایش دهد.

سوال: چه احتیاط‌هایی باید هنگام مصرف هیدروکلروتیازید در سالمندان رعایت شود؟

جواب: سالمندان ممکن است به دوز پایین‌تری نیاز داشته باشند و وضعیت کلیه‌های آن‌ها باید به دقت نظارت گردد.

سوال: آیا هیدروکلروتیازید در بارداری قابل استفاده است؟

جواب: استفاده از هیدروکلروتیازید در بارداری به علت تأثیر احتمالی بر تعادل مایعات و الکترولیت‌ها توصیه نمی‌شود مگر در شرایط ضروری و زیر نظر پزشک.

سوال: آیا هیدروکلروتیازید برای زنان شیرده مناسب است؟

جواب: در دوران شیردهی، استفاده از هیدروکلروتیازید باید با احتیاط و پس از مشورت پزشک انجام شود زیرا ممکن است مقادیر کمی از دارو از طریق شیر منتقل شود.

سوال: اثر ضد فشار خون هیدروکلروتیازید کی شروع می‌شود؟

جواب: اثر اولیه ممکن است طی چند ساعت آغاز شود اما اثر نهایی در حدود ۲۴ ساعت نمایان می‌شود.

سوال: به طور معمول درمان با هیدروکلروتیازید چه مدت ادامه می‌یابد؟

جواب: دوره درمان بسته به تشخیص پزشک و شرایط بیمار متفاوت است؛ برخی بیماران به صورت مزمن و برخی به صورت دوره‌ای از این دارو استفاده می‌کنند.

سوال: هیدروکلروتیازید چه تأثیری بر عملکرد کلیه‌ها دارد؟

جواب: این دارو عمدتاً از طریق افزایش دفع در کلیه‌ها عمل می‌کند؛ با این حال، در بیمارانی با نارسایی کلیوی شدید استفاده از آن نیاز به نظارت ویژه دارد.

سوال: مشکلات گوارشی رایج ناشی از مصرف هیدروکلروتیازید کدامند؟

جواب: برخی بیماران ممکن است دچار تهوع، استفراغ یا اسهال شوند؛ اگر علائم شدید بود باید به پزشک مراجعه کرد.

سوال: قطع ناگهانی این دارو چه عوارضی می‌تواند داشته باشد؟

جواب: قطع ناگهانی هیدروکلروتیازید می‌تواند باعث افزایش ناگهانی فشار خون شود؛ بنابراین قطع دارو باید تحت نظارت پزشک صورت گیرد.

سوال: آیا مصرف طولانی‌مدت این دارو می‌تواند به کاهش تراکم استخوان منجر شود؟

جواب: مصرف طولانی‌مدت ممکن است باعث کاهش جذب کلسیم و افزایش خطر پوکی استخوان شود؛ نظارت دنسیتومتری در این بیماران توصیه می‌شود.

سوال: تاثیر این دارو بر کاهش ورم و ادم چگونه است؟

جواب: با دفع آب و سدیم اضافی از طریق کلیه‌ها، هیدروکلروتیازید به کاهش ورم بافتی و تسریع بهبود علائم احتباس مایعات کمک می‌کند.

سوال: نقش ورزش و فعالیت بدنی در کنار مصرف هیدروکلروتیازید چیست؟

جواب: ورزش منظم می‌تواند به بهبود عملکرد قلب و عروق کمک کرده و در کنار دارو، اثربخشی درمان را افزایش دهد.

سوال: آیا دوز مصرف هیدروکلروتیازید در کودکان با بزرگسالان متفاوت است؟

جواب: مصرف این دارو در کودکان نیازمند تنظیم دقیق دوز توسط پزشک متخصص بر اساس وزن و شرایط بالینی است.

سوال: آیا محدودیت‌هایی برای فعالیت‌های روزانه هنگام مصرف این دارو وجود دارد؟

جواب: معمولا فعالیت‌های روزانه بدون محدودیت ادامه می‌یابد؛ اما در صورت بروز سرگیجه یا افت فشار خون، احتیاط لازم است.

سوال: چه نشانه‌هایی نشان می‌دهد که هیدروکلروتیازید به خوبی عمل می‌کند؟

جواب: کاهش مداوم فشار خون، کاهش ورم و بهبود علائم بالینی از جمله نشانه‌های اثربخشی دارو هستند.

سوال: مصرف این دارو چگونه بر عملکرد قلب تأثیر می‌گذارد؟

جواب: با کاهش حجم مایع و فشار خون، هیدروکلروتیازید به کاهش بار اضافی بر قلب و بهبود عملکرد آن کمک می‌کند.

سوال: چه اثرات جانبی نادری ممکن است در برخی بیماران رخ دهد؟

جواب: عوارضی همچون سردرد شدید، اختلالات بینایی یا واکنش‌های آلرژیک نادر گزارش شده‌اند که در صورت بروز آن‌ها باید فوراً پزشک معالج مطلع شود.

سوال: آیا فصول یا شرایط آب و هوایی بر نحوه کارکرد این دارو تأثیر می‌گذارد؟

جواب: شرایطی مانند گرما می‌تواند باعث افزایش تعریق و کاهش سطح الکترولیت‌ها شود؛ بنابراین در این شرایط، نظارت بر مصرف و هیدراته ماندن بدن توصیه می‌شود.

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف هیدروکلروتیازید

• درمان فشار خون بالا : به عنوان تک‌درمانی یا در ترکیب با سایر داروهای کاهنده فشار خون برای کنترل فشار خون بالا استفاده می‌شود.
• درمان ادم : برای درمان ادم ناشی از نارسایی احتقانی قلب، بیماری‌های کلیوی (مانند سندرم نفروتیک)، سیروز کبدی همراه با آسیت و سایر شرایط ایجاد کننده ادم تجویز می‌گردد.
• پیشگیری از سنگ کلیه کلسیمی: در بیماران با سابقه سنگ کلیه کلسیمی ایدیوپاتیک، هیدروکلروتیازید می‌تواند با کاهش دفع کلسیم از طریق ادرار، از تشکیل سنگ‌های جدید جلوگیری کند.

مکانیسم اثر هیدروکلروتیازید

هیدروکلروتیازید یک دیورتیک تیازیدی است که در بخش ابتدایی توبول دیستال نفرون در کلیه عمل می‌کند. مکانیسم اصلی اثر آن شامل موارد زیر است:

• مهار بازجذب سدیم-کلراید: هیدروکلروتیازید با اتصال به کانال های انتقال دهنده سدیم-کلراید حساس به تیازید (TSC یا NCC) در غشای لومنی سلول‌های توبول دیستال، بازجذب سدیم و کلراید را مهار می‌کند. این امر منجر به افزایش دفع سدیم و کلراید از طریق ادرار می‌شود.
• افزایش دفع آب: به دنبال افزایش دفع سدیم و کلراید، آب نیز به همراه آنها از طریق اسمز دفع می‌شود و حجم ادرار افزایش می‌یابد. این کاهش حجم مایع خارج سلولی منجر به کاهش حجم خون و در نتیجه کاهش فشار خون می‌شود.
• اثرات طولانی مدت بر عروق: در استفاده طولانی مدت، هیدروکلروتیازید ممکن است با مکانیسم‌های دیگری مانند کاهش مقاومت عروق محیطی نیز به کاهش فشار خون کمک کند. این اثرات ممکن است ناشی از تغییر در پاسخ عروق به عوامل منقبض کننده و گشاد کننده عروق باشد.
• کاهش دفع کلسیم: بر خلاف سایر دیورتیک‌ها مانند فوروزماید، تیازیدها دفع کلسیم از طریق ادرار را کاهش می‌دهند. این اثر در پیشگیری از سنگ کلیه کلسیمی مفید است.

فارماکوکینتیک هیدروکلروتیازید

• جذب: هیدروکلروتیازید پس از مصرف خوراکی به خوبی جذب می‌شود. فراهمی زیستی آن حدود 65 تا 80 درصد است. جذب ممکن است در حضور غذا کمی کاهش یابد اما از نظر بالینی اهمیت چندانی ندارد.
• توزیع: حجم توزیع هیدروکلروتیازید متوسط است و حدود 1.1 تا 3.4 لیتر بر کیلوگرم تخمین زده می‌شود. این دارو به میزان متوسط (حدود 40 تا 70 درصد) به پروتئین‌های پلاسما متصل می‌شود.
• متابولیسم: هیدروکلروتیازید به طور قابل توجهی متابولیزه نمی‌شود و عمدتاً به صورت تغییر نیافته از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود.
• دفع: نیمه عمر حذف هیدروکلروتیازید متغیر است و معمولاً بین 5.6 تا 14.8 ساعت در افراد با عملکرد کلیوی طبیعی گزارش شده است. در بیماران با اختلال عملکرد کلیوی، نیمه عمر ممکن است طولانی‌تر شود. دفع عمدتاً از طریق ادرار و به صورت داروی تغییر نیافته صورت می‌گیرد.

منع مصرف هیدروکلروتیازید

• حساسیت مفرط: در بیماران با سابقه حساسیت مفرط به هیدروکلروتیازید یا سایر داروهای مشتق از سولفونامید منع مصرف دارد.
• آنوری (عدم وجود ادرار): در بیماران مبتلا به آنوری نباید استفاده شود.
• نارسایی شدید کلیوی: در بیماران با نارسایی شدید کلیوی (مانند کلیرانس کراتینین کمتر از 30 میلی لیتر در دقیقه) توصیه نمی‌شود، زیرا اثربخشی دارو کاهش می‌یابد و خطر عوارض جانبی افزایش می‌یابد.
• هیپوکالمی (کمی پتاسیم خون) مقاوم به درمان: در بیماران با هیپوکالمی شدید و مقاوم به درمان نباید استفاده شود.
• هیپوناترمی (کمی سدیم خون) شدید: در بیماران با هیپوناترمی شدید نباید استفاده شود.

عوارض جانبی هیدروکلروتیازید

عوارض جانبی هیدروکلروتیازید معمولاً خفیف و وابسته به دوز هستند. شایع‌ترین عوارض جانبی عبارتند از:

اختلالات الکترولیتی:

• هیپوکالمی (کاهش پتاسیم خون): 1-10%
• هیپوناترمی (کاهش سدیم خون): 1-5%
• هیپوکلرمی (کاهش کلر خون): 1-5%
• هیپومگنزیومی (کاهش منیزیم خون): گزارش نشده ولی احتمال دارد

دستگاه گوارش:

• تهوع: 1-5%
• استفراغ: 1-5%
• اسهال: 1-5%
• یبوست: 1-5%
• بی اشتهایی: 1-5%

سیستم عصبی:

• سرگیجه: 1-10%
• سبکی سر: 1-10%
• سردرد: 1-10%
• خستگی: 1-10%

قلبی عروقی:

• افت فشار خون وضعیتی: 1-5%

متابولیک:

• هیپرگلیسمی (افزایش قند خون): 1-5%
• هیپراوریسمی (افزایش اسید اوریک خون): 1-5%
• هیپرکلسترولمی (افزایش کلسترول خون): گزارش نشده
• هیپرتری‌گلیسیریدمی (افزایش تری‌گلیسیرید خون): گزارش نشده

پوست:

• حساسیت به نور: کمتر از 1%
• راش پوستی: 1-5%

سایر:

• ضعف: 1-5%
• عوارض جانبی کمتر شایع (کمتر از 1%) شامل پانکراتیت، یرقان داخل کبدی، آگرانولوسیتوز، لکوپنی، ترومبوسیتوپنی، آنمی آپلاستیک، واکنش‌های حساسیت مفرط (از جمله آنافیلاکسی)، ادم ریوی غیر قلبی و سندرم دیسترس تنفسی حاد (ARDS) می‌باشد.

تداخلات دارویی هیدروکلروتیازید

هیدروکلروتیازید می‌تواند با داروهای مختلفی تداخل داشته باشد. تداخلات مهم عبارتند از:

افزایش خطر هیپوکالمی (کم شدن پتاسیم خون):

• سایر دیورتیک‌ها (مانند فوروزماید، بومتانید، تورسماید)
• کورتیکواستروئیدها (مانند پردنیزولون، دگزامتازون)
• آمفوتریسین B (تزریقی)
• مسهل‌های محرک (بیزاکودیل)

افزایش خطر هیپوناترمی (کم شدن سدیم خون):

• داروهای ضد افسردگی SSRI (مانند فلوکستین، سرترالین)
• کاربامازپین
• اکس کاربازپین

افزایش اثرات کاهنده فشار خون:

• سایر داروهای ضد فشار خون (مانند مهارکننده‌های ACE، مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین II، مسدودکننده‌های بتا، مسدودکننده‌های کانال کلسیم)
• نیترات‌ها
• مهارکننده‌های MAO

کاهش اثرات داروهای ضد دیابت:

• انسولین
• داروهای خوراکی کاهنده قند خون (مانند متفورمین، گلیبوراید)

افزایش سطح لیتیوم:

• لیتیوم (مصرف همزمان ممکن است خطر سمیت لیتیوم را افزایش دهد و باید از آن اجتناب شود یا با احتیاط و پایش دقیق سطح لیتیوم انجام شود.)

افزایش اثرات داروهای ضد درد غیراستروئیدی (NSAIDs):

• NSAIDs (مانند ایبوپروفن، ناپروکسن، ایندومتاسین) می‌توانند اثرات دیورتیک و کاهنده فشار خون هیدروکلروتیازید را کاهش دهند و خطر سمیت کلیوی را افزایش دهند.

افزایش اثرات سمی دیگوکسین:

• دیگوکسین (هیپوکالمی ناشی از هیدروکلروتیازید می‌تواند خطر سمیت دیگوکسین را افزایش دهد.)

تداخل با داروهای مؤثر بر دفع اوریک اسید:

• پروبنسید
• سولفین پیرازون (هیدروکلروتیازید ممکن است اثربخشی این داروها را در درمان نقرس کاهش دهد.)

افزایش خطر واکنش‌های آلرژیک به آلوپورینول:

• آلوپورینول (مصرف همزمان ممکن است خطر واکنش‌های حساسیت مفرط به آلوپورینول را افزایش دهد.)

تداخل با کلستیرامین و کلسی تریول:

• کلستیرامین و کلسی تریول (جذب هیدروکلروتیازید را کاهش می‌دهند. توصیه می‌شود هیدروکلروتیازید حداقل یک ساعت قبل یا چهار ساعت بعد از این داروها مصرف شود.)

هشدار ها هیدروکلروتیازید

• اختلالات الکترولیتی: مصرف هیدروکلروتیازید می‌تواند منجر به اختلالات الکترولیتی از جمله هیپوکالمی(کمبود پتاسم در خون)، هیپوناترمی(کمبود سدیم در خون) و هیپوکلرمی(کمبود کلر در خون) شود. پایش دوره‌ای الکترولیت‌های سرم به ویژه در بیماران مسن، بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی یا کبدی و بیمارانی که داروهای دیگری مصرف می‌کنند که بر سطح الکترولیت‌ها تأثیر می‌گذارند، ضروری است.
• هیپوکالمی (کمبود پتاسیم در خون): هیپوکالمی یک عارضه شایع است و ممکن است خطر آریتمی‌های قلبی را افزایش دهد. مصرف مکمل‌های پتاسیم یا داروهای نگهدارنده پتاسیم ممکن است در برخی بیماران ضروری باشد.
• هیپوناترمی(کمبود سدیم در خون): هیپوناترمی ممکن است به ویژه در بیماران مسن و بیمارانی که حجم زیادی مایعات از دست داده‌اند رخ دهد.
• هیپرگلیسمی (بالا رفتن قند خون) و اختلال در کنترل قند خون: هیدروکلروتیازید ممکن است باعث افزایش سطح گلوکز خون شود و کنترل قند خون را در بیماران دیابتی مختل کند. تنظیم دوز داروهای ضد دیابت ممکن است ضروری باشد.
• هیپراوریسمی(بالا بودن اوره در خون) و نقرس: هیدروکلروتیازید می‌تواند سطح اسید اوریک خون را افزایش دهد و ممکن است باعث بروز یا تشدید حملات نقرس در افراد مستعد شود.
• هیپرکلسترولمی (بالا رفتن کلسترول خون) و هیپرتری‌گلیسیریدمی (بالا رفتن تری گلیسیرید در خون): مصرف طولانی مدت هیدروکلروتیازید ممکن است با افزایش خفیف سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید همراه باشد.
• حساسیت به نور: در برخی بیماران، هیدروکلروتیازید ممکن است باعث واکنش‌های حساسیت به نور شود. به بیماران توصیه شود از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید یا اشعه ماوراء بنفش خودداری کنند و از کرم‌های ضد آفتاب استفاده کنند.
• اختلال عملکرد کلیوی: در بیماران با اختلال عملکرد کلیوی خفیف تا متوسط، هیدروکلروتیازید باید با احتیاط مصرف شود و ممکن است نیاز به تنظیم دوز باشد. در نارسایی شدید کلیوی، اثربخشی دارو کاهش می‌یابد.
• اختلال عملکرد کبدی: در بیماران با اختلال عملکرد کبدی، به ویژه سیروز، مصرف هیدروکلروتیازید باید با احتیاط صورت گیرد زیرا ممکن است خطر انسفالوپاتی کبدی را افزایش دهد.
• لوپوس اریتماتوز سیستمیک: تیازیدها ممکن است باعث فعال شدن یا تشدید لوپوس اریتماتوز سیستمیک شوند.
• بارداری و شیردهی: مصرف هیدروکلروتیازید در دوران بارداری باید با احتیاط و تنها در صورت لزوم انجام شود. این دارو به شیر مادر منتقل می‌شود و ممکن است برای نوزاد شیرخوار خطرناک باشد، بنابراین تصمیم گیری در مورد قطع شیردهی یا قطع دارو باید با در نظر گرفتن اهمیت دارو برای مادر انجام شود.

توصیه های دارویی هیدروکلروتیازید

1. توصیه های برای پزشک:

• قبل از شروع درمان با هیدروکلروتیازید، سابقه پزشکی بیمار از جمله سابقه حساسیت دارویی، بیماری‌های کلیوی، کبدی، دیابت، نقرس و اختلالات الکترولیتی را به دقت بررسی کنید.
• سطح الکترولیت‌های سرم (به ویژه پتاسیم، سدیم و کلر)، عملکرد کلیوی (کراتینین و BUN) و سطح گلوکز و اسید اوریک خون را قبل از شروع درمان و به صورت دوره‌ای در طول درمان پایش کنید.
• در بیماران مسن، بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی یا کبدی و بیمارانی که داروهای دیگری مصرف می‌کنند که بر سطح الکترولیت‌ها تأثیر می‌گذارند، پایش دقیق‌تری انجام دهید.
• در صورت بروز هیپوکالمی (کم شدن پتاسیم در خون)، درمان مناسب (مانند تجویز مکمل‌های پتاسیم یا داروهای نگهدارنده پتاسیم) را در نظر بگیرید.
• به بیماران در مورد علائم هیپوناترمی (مانند سردرد، تهوع، گیجی، ضعف) آموزش دهید و در صورت بروز این علائم، سطح سدیم خون را بررسی کنید.
• در بیماران دیابتی، به احتمال افزایش سطح گلوکز خون توجه داشته باشید و تنظیم دوز داروهای ضد دیابت را در صورت لزوم در نظر بگیرید.
• در بیماران مبتلا به نقرس، خطر افزایش سطح اسید اوریک خون و احتمال تشدید حملات نقرس را در نظر بگیرید.
• در صورت تجویز همزمان با لیتیوم، سطح لیتیوم خون را به دقت پایش کنید.
• در صورت تجویز همزمان با NSAIDs، احتمال کاهش اثرات هیدروکلروتیازید و افزایش خطر سمیت کلیوی را در نظر بگیرید.
• در مورد احتمال بروز حساسیت به نور به بیماران هشدار دهید و توصیه کنید از محافظت در برابر نور خورشید استفاده کنند.
• در دوران بارداری و شیردهی، مصرف هیدروکلروتیازید باید با احتیاط و با در نظر گرفتن مزایا و خطرات احتمالی انجام شود.

2. توصیه های برای بیمار:

• داروی هیدروکلروتیازید را دقیقاً طبق دستور پزشک و در زمان مشخص مصرف کنید.
• اگر یک نوبت مصرف دارو را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید، مگر اینکه نزدیک به زمان مصرف نوبت بعدی باشد. در این صورت، نوبت فراموش شده را نادیده بگیرید و نوبت بعدی را طبق برنامه مصرف کنید. از دو برابر کردن دوز برای جبران نوبت فراموش شده خودداری کنید.
• در طول درمان با هیدروکلروتیازید، به طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید تا وضعیت شما بررسی شود و در صورت لزوم تنظیمات دارویی انجام شود.
• اگر دیابت دارید، سطح قند خون خود را به طور منظم پایش کنید و در صورت مشاهده تغییرات غیرمعمول، به پزشک خود اطلاع دهید.
• اگر سابقه نقرس دارید، در مورد احتمال افزایش سطح اسید اوریک خون با پزشک خود صحبت کنید.
• در صورت بروز علائمی مانند سرگیجه، سبکی سر، ضعف، خستگی، تهوع، استفراغ یا تغییرات در میزان ادرار، به پزشک خود اطلاع دهید.
• از مصرف خودسرانه داروهای دیگر، به ویژه داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (مانند ایبوپروفن، ناپروکسن) بدون مشورت با پزشک خودداری کنید.
• در صورت قرار گرفتن در معرض نور خورشید، از لباس محافظ و کرم ضد آفتاب استفاده کنید، زیرا هیدروکلروتیازید ممکن است باعث حساسیت به نور شود.
• اگر قصد انجام هرگونه عمل جراحی یا درمان دندانپزشکی را دارید، به پزشک یا دندانپزشک خود اطلاع دهید که از هیدروکلروتیازید استفاده می‌کنید.
• دارو را دور از دسترس کودکان و در دمای اتاق نگهداری کنید.
• در مورد هرگونه نگرانی یا سوالی که در مورد مصرف این دارو دارید، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.