واکسن ویروس پاپیلومای انسانی چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

معرفی واکسن ویروس پاپیلانیومای انسانی

گارداسیل و پاپیلوگارد واکسن های پاپیلومای انسانی هستند که باعث ایجاد ایمنی در مقابل سویه های مختلف ویروس HPV  می شود. تزریق این واکسن برای پیشگیری و درمان زگیل تناسلی همه افراد مخصوصا جوانان و نوجوانان توصیه می شود.

گارداسیل 9 ظرفیتی محصول شرکت MSD

موارد مصرف واکسن ویروس پاپیلانیومای انسانی

1. پیشگیری از سرطان دهانه رحم:

• این واکسن از عفونت با سویه های HPV که عامل اصلی سرطان دهانه رحم هستند (مانند HPV-16 و HPV-18) جلوگیری می کند و یکی از شایع ترین سرطان های مرتبط با فعالیت جنسی است.

2. پیشگیری از سرطان واژن و فرج در زنان:

• جلوگیری از سرطان های ناحیه تناسلی زنان که توسط سویه های پرخطر HPV ایجاد می شوند و ممکن است در اثر انتقال جنسی رخ دهند.

3. پیشگیری از سرطان مقعد در مردان و زنان:

• کاهش خطر ابتلا به سرطان مقعد که معمولاً به دلیل عفونت های جنسی مرتبط با HPV است.

4. پیشگیری از سرطان های دهانی و حلقی:

• عفونت HPV از طریق رابطه جنسی دهانی منتقل شده و یکی از عوامل اصلی سرطان های دهان و گلو است.

5. پیشگیری از زگیل های تناسلی:

• زگیل های تناسلی که از طریق تماس جنسی منتقل می شوند، با واکسن HPV به میزان قابل توجهی کاهش می یابند.

6. کاهش انتقال عفونت HPV در جمعیت عمومی:

• واکسیناسیون گسترده می تواند شیوع ویروس HPV در جامعه را کاهش داده و خطر ابتلا به بیماری های مرتبط با رابطه جنسی را کم کند.

7. پیشگیری از عفونت های مرتبط با سویه های پرخطر HPV:

• جلوگیری از عفونت هایی که ممکن است در اثر تماس جنسی یا سایر اشکال تماس نزدیک منتقل شوند.

انواع واکسن های HPV بر اساس ظرفیت

1. واکسن دو ظرفیتی :

• این واکسن برای پیشگیری از دو نوع اصلی ویروس HPV (معمولاً نوع های 16 و 18) طراحی شده است که بیشترین خطر را برای ایجاد سرطان های مرتبط با HPV، مانند سرطان گردن رحم، دارند.
• این واکسن از عفونت های سرطان زا جلوگیری می کند، به ویژه برای پیشگیری از سرطان های گردن رحم در زنان.
• واکسن پاپیلوگارد  نمونه واکسن دوظرفیتی ساخت ایران می باشد.

2. واکسن چهار ظرفیتی:

• این واکسن برای پیشگیری از چهار نوع مختلف ویروس HPV (نوع های 6، 11، 16، و 18) طراحی شده است.
• علاوه بر سرطان های گردن رحم، این واکسن همچنین از زگیل های تناسلی (که معمولاً توسط نوع های 6 و 11 ایجاد می شوند) و برخی دیگر از سرطان های مرتبط با HPV محافظت می کند.
• واکسن چهار ظرفیتی در پیشگیری از زگیل های تناسلی و سرطان های ناشی از HPV مؤثر است.
• واکسن گارداسیل 4 ظرفیتی یکی از برندهای این نوع واکسن می باشد.

3. واکسن نه ظرفیتی:

• این واکسن از نه نوع مختلف ویروس HPV (شامل انواع 6، 11، 16، 18، 31، 33، 45، 52، و 58) محافظت می کند.
• این نوع واکسن برای پیشگیری از انواع بیشتری از سرطان ها و زگیل های تناسلی طراحی شده است و پوشش گسترده تری نسبت به واکسن های دو و چهار ظرفیتی دارد.
• واکسن گارداسیل 9 ظرفیتی یکی از برندهای این نوع واکسن می باشد.

نتیجه گیری:

• دو ظرفیتی: محافظت از دو نوع ویروس HPV (16 و 18).
• چهار ظرفیتی: محافظت از چهار نوع ویروس HPV (6، 11، 16، 18).
• نه ظرفیتی: محافظت از نه نوع ویروس HPV

البته لازم به ذکر است که واکسن های 4 ظرفیتی و 2 ظرفیتی نیز تا حدودی ایمنی نسبت به سایر انواع ویروس HPV نیز ایجاد می کنند ولی ممکن است این میزان ایمنی کافی نباشد.

انواع ویروس های HPV و میزان خطرناک بودن آنها

1. نوع 6 (HPV-6):

• ویژگی: اغلب باعث ایجاد زگیل های تناسلی (بدون خطر سرطان) می شود.
• عوارض: زگیل های تناسلی در ناحیه تناسلی یا مقعدی.

2. نوع 11 (HPV-11):

• ویژگی: مشابه نوع 6، باعث زگیل های تناسلی می شود.
• عوارض: ایجاد زگیل های تناسلی و موارد خفیف سرطان.

3. نوع 16 (HPV-16):

• ویژگی: یکی از خطرناک ترین انواع HPV که عامل اصلی سرطان های گردن رحم، واژن، آلت تناسلی، و مقعد است.
• عوارض: سرطان گردن رحم و سایر سرطان های مرتبط با HPV.

4. نوع 18 (HPV-18):

• ویژگی: مشابه نوع 16، باعث سرطان های گردن رحم و سایر سرطان های تناسلی می شود.
• عوارض: سرطان گردن رحم، واژن و آلت تناسلی.

5. نوع 31 (HPV-31):

• ویژگی: یک نوع سرطان زا که می تواند منجر به سرطان های گردن رحم و دیگر سرطان ها شود.
• عوارض: سرطان گردن رحم و نواحی تناسلی.

6. نوع 33 (HPV-33):

• ویژگی: یکی از انواع پرخطر که می تواند به سرطان های گردن رحم منجر شود.
• عوارض: سرطان گردن رحم و دیگر نواحی تناسلی.

7. نوع 45 (HPV-45):

• ویژگی: عامل ایجاد سرطان گردن رحم و سایر سرطان های مرتبط با HPV.
• عوارض: سرطان های گردن رحم، واژن، آلت تناسلی و مقعد.

8. نوع 52 (HPV-52):

• ویژگی: یک نوع با خطر متوسط تا زیاد برای ایجاد سرطان های گردن رحم.
• عوارض: سرطان گردن رحم و برخی دیگر از سرطان های تناسلی.

9. نوع 58 (HPV-58):

• ویژگی: یکی از انواع سرطان زا که به ویژه در نواحی آسیا شایع است.
• عوارض: سرطان گردن رحم، واژن و سایر سرطان ها.

این انواع ویروس های HPV مسئول ایجاد سرطان های مختلف و زگیل های تناسلی هستند. واکسن های HPV طراحی شده اند تا از این انواع خاص جلوگیری کنند و به کاهش خطر ابتلا به سرطان های مرتبط با HPV کمک کنند.

مقدار و زمان مصرف واکسن ویروس پاپیلانیومای انسانی

دوزهای توصیه شده:

• برای افراد 9 تا 14 سال: دو دوز (0 و 6 ماه بعد).
• برای افراد 15 سال و بالاتر: سه دوز (0، 2 و 6 ماه بعد).

روش تزریق:

• واکسن به صورت تزریق عضلانی در ناحیه بازو انجام می شود.

عوارض جانبی واکسن ویروس پاپیلانیومای انسانی

• موضعی: درد، قرمزی، و تورم در محل تزریق.
• سیستمیک: سردرد، خستگی، یا تب خفیف.

مدیریت عوارض:

• استفاده از کمپرس سرد برای کاهش درد.
• مصرف مسکن های ساده مانند استامینوفن در صورت تب.

تداخلات دارویی و غذایی واکسن ویروس پاپیلانیومای انسانی

واکسن تداخل دارویی یا غذایی خاصی ندارد، اما مصرف همزمان با داروهای سرکوب کننده ایمنی ممکن است اثربخشی واکسن را کاهش دهد.

سوالات متداول در خصوص واکسن ویروس پاپیلانیومای انسانی

آیا واکسن HPV برای همه افراد لازم است؟

بله، واکسن HPV برای پیشگیری از عفونت های ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی و سرطان های مرتبط با آن ضروری است.

آیا واکسن HPV فقط برای زنان است؟

خیر، واکسن HPV برای مردان و زنان قابل تزریق است و می تواند از سرطان های مختلف مانند سرطان مقعد، گلو و دستگاه تناسلی پیشگیری کند.

بهترین زمان برای دریافت واکسن HPV چه زمانی است؟

بهترین زمان برای دریافت واکسن HPV در سنین 11 تا 12 سالگی است، اما می تواند تا 26 سالگی هم تزریق شود.

آیا واکسن HPV برای افراد بالای 26 سال هم مفید است؟

بله، برای افراد بالای 26 سال نیز می تواند مفید باشد، اما میزان اثربخشی در این گروه سنی ممکن است کمتر باشد.

آیا واکسن HPV قبل از شروع رابطه جنسی لازم است؟

بله، واکسن HPV بهتر است شش ماه قبل از اولین رابطه جنسی تزریق شود زیرا بیشترین اثربخشی را دارد.

آیا پس از رابطه جنسی هم می توان واکسن HPV دریافت کرد؟

بله، حتی اگر فرد رابطه جنسی داشته باشد، واکسن HPV می تواند کمک کند، زیرا ممکن است هنوز در معرض برخی از انواع ویروس قرار نگرفته باشد.

آیا واکسن HPV برای زنان باردار بی خطر است؟

واکسن HPV در دوران بارداری معمولاً توصیه نمی شود مگر در شرایط خاص که پزشک تصمیم به تزریق آن بگیرد.

آیا واکسن HPV برای افرادی که قبلاً به ویروس HPV مبتلا شده اند مؤثر است؟

بله، حتی افرادی که به نوعی از ویروس HPV مبتلا شده اند، واکسن می تواند از ابتلا به سایر انواع ویروس جلوگیری کند.

واکسن HPV چه بیماری هایی را پیشگیری می کند؟

واکسن HPV از سرطان دهانه رحم، مقعد، گلو، واژن و آلت تناسلی با منشاء ویروس HPV پیشگیری می کند.

آیا واکسن HPV عوارض جانبی دارد؟

واکسن HPV معمولاً عوارض جانبی کمی دارد که شامل درد در محل تزریق، تب یا سرگیجه می شود.

آیا واکسن HPV به مشکلات باروری آسیب می زند؟

خیر، هیچ شواهدی مبنی بر تأثیر منفی واکسن HPV بر باروری وجود ندارد.

آیا افرادی که واکسن HPV دریافت کرده اند هنوز باید از کاندوم استفاده کنند؟

بله، واکسن HPV از تمام انواع ویروس محافظت نمی کند، بنابراین استفاده از کاندوم برای جلوگیری از سایر بیماری های مقاربتی همچنان مهم است.

واکسن HPV چقدر ایمن است؟

واکسن HPV بسیار ایمن است و از زمان تأیید توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) و FDA، به میلیون ها نفر در سراسر جهان تزریق شده است.

 آیا واکسن HPV برای کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بی خطر است؟

افراد با سیستم ایمنی ضعیف می توانند واکسن HPV دریافت کنند، اما بهتر است قبل از تزریق با پزشک خود مشورت کنند.

آیا می توان واکسن HPV را در طول دوران شیردهی تزریق کرد؟

بله، واکسن HPV در دوران شیردهی بی خطر است و می توان آن را تزریق کرد.

آیا بعد از دریافت واکسن HPV نیاز به دوزهای یادآوری است؟

بله، واکسن HPV معمولاً نیاز به دو یا سه دوز برای اطمینان از حداکثر حفاظت دارد.

آیا واکسن HPV برای افرادی که به عفونت های مقاربتی مبتلا هستند مفید است؟

بله، حتی اگر فرد به برخی از عفونت ها مبتلا باشد، واکسن می تواند از انواع دیگر ویروس HPV پیشگیری کند.

آیا واکسن HPV تأثیر فوری دارد؟

واکسن HPV تأثیر فوری ندارد و چند ماه زمان می برد تا سیستم ایمنی بدن به طور کامل از ویروس محافظت کند.

آیا افراد بالای 45 سال هم می توانند واکسن HPV دریافت کنند؟

افراد بالای 45 سال نیز می توانند واکسن HPV دریافت کنند، اما اثربخشی در این گروه سنی ممکن است محدودتر باشد.

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف واکسن ویروس پاپیلومای انسانی

واکسن ویروس پاپیلوما (HPV) از عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی محافظت می‌کند. این ویروس‌ها بیش از 200 نوع دارند که 40 نوع آن از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود. دو نوع از این ویروس‌ها موجب ایجاد زگیل تناسلی و حدود 12 نوع دیگر می‌توانند باعث سرطان‌هایی مانند سرطان دهانه رحم، مقعد، اوروفارنکس، آلت تناسلی و واژن شوند.

1. واکسیناسیون دوگانه (Bivalent) - پوشش انواع 16 و 18

• پیشگیری از سرطان‌های مرتبط با HPV به ویژه سرطان دهانه رحم، سرطان‌های سر و گردن، و سرطان‌های مقعد، واژن، و vulva که عمدتاً توسط HPV نوع 16 و 18 ایجاد می‌شوند.
• پیشگیری از برخی سرطان‌های اوروفارنژیال.

2. واکسیناسیون سه‌گانه (Quadrivalent) - پوشش انواع 6، 11، 16 و 18- در ایران موجود نیست

• پیشگیری از سرطان‌های دهانه رحم به ویژه سرطان‌های ناشی از HPV نوع 16 و 18.
• پیشگیری از ایجاد زگیل‌های تناسلی ناشی از HPV نوع 6 و 11.
• پیشگیری از سرطان‌های مقعد، واژن و vulva.
• پیشگیری از برخی سرطان‌های اوروفارنژیال.

3. واکسیناسیون نُه‌گانه (Nonavalent) - پوشش انواع 6، 11، 16، 18، 31، 33، 45، 52، 58

• پیشگیری از انواع مختلف سرطان‌های مرتبط با HPV شامل: سرطان دهانه رحم، سرطان‌های سر و گردن، سرطان‌های مقعد، واژن، vulva، و سرطان‌های اوروفارنژیال.
• پیشگیری از زگیل‌های تناسلی ناشی از HPV نوع 6 و 11.
• پیشگیری از سرطان‌های ناشی از انواع جدیدتر HPV (31، 33، 45، 52، 58).

مکانیسم اثر واکسن ویروس پاپیلومای انسانی

• حاوی پروتئین های غیر فعال ویروس HPV (6L1، 11L1، 16L1، 18L1، 31L1، 33L1، 45L1،52L1، 58L1)
• تولید آنتی بادی خنثی کننده به منظور جلوگیری از سرطان ها (مقعد، واژن، فرج و سرویکس)، نئوپلازی (مقعد، واژن، فرج و سرویکس)، آدنوکارسینوم سرویکس و زگیل تناسلی ناشی از HPV
• مکانیسم دقیق محافظت مشخص نمی باشد اما احتمالا به علت القای پاسخ ایمنی همورال ناشی از واکسن می باشد.

فارماکوکینتیک واکسن ویروس پاپیلومای انسانی

1. جذب 

• پس از تزریق عضلانی، واکسن‌های HPV به طور کامل جذب می‌شوند. جذب به تدریج در محل تزریق (عضله دلتوئید) انجام می‌گیرد.

2. توزیع 

• پس از جذب، واکسن به طور گسترده در بافت‌ها توزیع نمی‌شود. مواد فعال به طور عمده در محل تزریق باقی می‌مانند و به جریان خون وارد می‌شوند تا به سیستم ایمنی پاسخ دهند.

3. متابولیسم 

• واکسن‌های HPV شامل ویروس‌های غیرفعال (ویروس‌های غیر زنده) هستند. بنابراین، متابولیسمی در بدن ندارند و به طور مستقیم توسط سیستم ایمنی شناسایی و پاسخ داده می‌شوند.

4. دفع 

• مواد فعال واکسن از بدن دفع نمی‌شوند. واکسن‌ها شامل پروتئین‌های ویروسی هستند که پس از تزریق توسط سیستم ایمنی شناسایی و تولید آنتی‌بادی‌ها را تحریک می‌کنند.

5. نیمه‌عمر 

• نیمه‌عمر مستقیم برای واکسن‌های HPV وجود ندارد، زیرا واکسن‌های HPV عملکرد ایمنی‌زایی دارند و نه متابولیسم دارویی. طول مدت اثر واکسن بستگی به تولید آنتی‌بادی‌ها و پاسخ ایمنی فرد دارد.

اوج اثر واکسن‌های HPV (ویروس پاپیلومای انسانی)

• زمان اوج اثر: واکسن‌های HPV معمولاً 1 تا 2 ماه پس از تزریق اولین دوز، پاسخ ایمنی قابل‌ملاحظه‌ای ایجاد می‌کنند.
• پاسخ ایمنی طولانی‌مدت: پس از تکمیل دوره سه‌دوزه، واکسن HPV ایمنی پایداری ایجاد می‌کند که ممکن است برای سال‌ها ادامه یابد. شواهد نشان داده‌اند که این ایمنی می‌تواند 10 سال یا بیشتر به طول انجامد.
• ایمنی در برابر انواع مختلف HPV: اوج اثر واکسن در برابر انواع HPV که در واکسن گنجانده شده‌اند (مانند انواع 16، 18، 6 و 11) بهترین است، که این امر محافظت قوی‌تری در برابر ایجاد سرطان‌های مرتبط با HPV است.

منع مصرف واکسن ویروس پاپیلومای انسانی

1. آلرژی شدید

• منع مصرف در صورت آلرژی به اجزای واکسن مانند پلی‌سوربات 80.

2. بیماری حاد یا عفونت فعال

• خودداری از تزریق در صورت وجود تب یا بیماری حاد.

3. بارداری

• توصیه به تاخیر واکسیناسیون تا بعد از بارداری.

4. شیردهی

• واکسن معمولاً ایمن است، اما در صورت نگرانی باید با پزشک مشورت شود.

5. ضعف ایمنی

• برای بیماران با بیماری‌های ایمنی ضعیف یا تحت درمان‌های سرکوب‌کننده ایمنی، باید احتیاط کرد.

6. واکسیناسیون قبلی

• تجویز مجدد واکسن در صورتی که قبلاً سه دوره تزریق شده باشد معمولاً غیرضروری است.

7. سن زیر نه سال

• واکسیناسیون برای کودکان زیر 9 سال توصیه نمی‌شود.

عوارض جانبی واکسن ویروس پاپیلومای انسانی

عوارض شایع (%10<):

• سیستم اعصاب مرکزی: سردرد
• موضعی: درد محل تزریق، تورم محل تزریق، قرمزی محل تزریق

عوارض نسبتا شایع (%10-1):

• قلبی عروقی: سنکوپ
• سیستم اعصاب مرکزی: سرگیجه، خستگی
• گوارشی: اسهال، درد بالای شکم، تهوع
• ایمنولوژی: بیماری خود ایمن
• موضعی: خارش محل تزریق، هماتوم محل تزریق، کبودی محل تزریق، پینه در محل تزریق، خونریزی محل تزریق، ندول محل تزریق، واکنش محل تزریق
• عصبی عضلانی و اسکلتی: درد عضلات
• تنفسی: درد دهان و گلو
• متفرقه: تب

تداخلات دارویی واکسن ویروس پاپیلومای انسانی

مشخصات کلی تداخلات:

• واکسن یا توکسوئید

تداخلات رده X (پرهیز):

• تداخل قابل‌توجهی مشخص نشده است.

کاهش اثرات داروها توسط واکسن 9 ظرفیتی ویروس پاپیلومای انسانی:

• تداخل قابل‌توجهی مشخص نشده است.

کاهش اثرات واکسن 9 ظرفیتی ویروس پاپیلومای انسانی توسط داروها:

• فینگولیمود، داروهای سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی، سیپونیمود، ونتوکلاکس

افزایش اثرات داروها توسط واکسن 9 ظرفیتی ویروس پاپیلومای انسانی:

• تداخل قابل‌توجهی مشخص نشده است.

افزایش اثرات واکسن 9 ظرفیتی ویروس پاپیلومای انسانی توسط داروها:

• تداخل قابل‌توجهی مشخص نشده است.

تداخل با غذا:

• ذکر نشده است.

هشدار ها واکسن ویروس پاپیلومای انسانی

1. لازم است که بیمار پیش از دریافت واکسن، از لحاظ حساسیت به مخمر و سابقه واکنش به این دارو پایش شود.
2. پایش ویروس پاپیلومای انسانی، پیش از واکسیناسیون ضرورت ندارد.
3. لازم است که بیمار به مدت 15 دقیقه پس از دریافت دارو بنشیند یا دراز بکشد و از لحاظ بروز سنکوپ و آنافیلاکسی پایش شود.
4. لازم است که در صورت بروز حرکات شبه تشنج مرتبط با سنکوپ، به منظور برقراری جریان مناسب مغزی، بیمار در حالت طاق باز یا ترندلنبرگ قرار گیرد.
5. لازم است که پایش توصیه شده ی سرطان مقعد ادامه یابد.
6. لازم است که بیمار از لحاظ بروز پاسخ ایمنی مختل پایش شود (ممکن است به کاهش پاسخ آنتی بادی به منظور ایمنی زایی منجر شود).
7. لازم است که بیمار از لحاظ درد، قرمزی و تورم محل تزریق و سردرد پس از تزریق پایش گردد (به دنبال دریافت دوزهای متوالی، افزایش می یابد).
8. لازم است که درمان مناسب برای مدیریت واکنش آنافیلاکسی یا شبه آنافیلاکسی احتمالی، در دسترس باشد.
9. به بیمار گوشزد شود که این واکسن به منظور درمان بیماری فعال و معاینات رایج و منظم سرطان نمی باشد.
10. پیروی دقیق از جدول زمانی واکسیناسیون و ضرورت تکمیل هر 3 دوز واکسن به منظور مشاهده بیشترین اثربخشی، به بیمار گوشزد شود.
11. لازم است که آموزش های لازم در خصوص بیماری های مرتبط با HPV (از قبیل علایم بیماری و روش های انتقال) به بیماران عرضه شود.
12. به بیمار گوشزد شود که در صورت باردار شدن در طول دوره واکسیناسیون، به پزشک اطلاع دهد.

زنان:

• لازم است که غربالگری های ژینکولوژی، تست ویروس پاپیلوما و معاینات سرطان سرویکس طبق دستور العمل های موجود به دنبال واکسیناسیون انجام گیرد.