در صورتی که چربی کبد به اندازه ای باشد که وزن این ارگان ۵ تا ۱۰ درصد بیشتر از حد نرمال شود، فرد مبتلا به کبد چرب می باشد.
کبد چرب چیست و چگونه ایجاد می شود؟
وجود مقادیری از چربی در کبد طبیعی است، اما در صورتی که چربی کبد به اندازه ای باشد که وزن این ارگان ۵ تا ۱۰ درصد بیشتر از حد نرمال شود، فرد مبتلا به کبد چرب می باشد. در افرادی که الکل مصرف می کنند احتمال بروز این عارضه بیشتر است.
انواع کبد چرب
۱-کبد چرب الکلی (ALD)
۲-کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)
همچنین امکان ایجاد کبد چرب در دوران بارداری نیز ممکن است رخ دهد.
-کبد چرب الکلی
کبد چرب الکلی ناشی از مصرف زیاد فرآورده های الکلی است و ممکن است حتی در مدت کوتاهی با مصرف الکل بروز پیدا کند.
در این نوع کبد چرب، ژنتیک نیز نقش مهمی ایفا می کند و بطور ارثی برخی از افراد نسبت به کبد چرب ناشی از مصرف الکل مستعد ترند. این ژن مربوط به نحوه ی متابولیسم الکل در بدن افراد می باشد .
عوامل دیگری که می توانند خطر ابتلا به کبد چرب الکلی را بیشتر کنند : بیماری هپاتیت سی، آهن خون بیش از حد و چاقی.
-کبد چرب غیر الکلی
کبد چرب غیر الکلی که امروزه تعداد مبتلایان به آن در حال افزایش است بیشتر در افراد میانسال با اضافه ی وزن و افرادی که کلسترول بالا و یا دیابت دارند، دیده می شود .
عوامل دیگری مانند مصرف برخی داروها، هپاتیت ویروسی، نقص سیستم ایمنی یا نارسایی کبدی، کاهش وزن سریع یا تغذیه نامناسب و کم تحرکی می تواند خطر ابتلا به کبد چرب غیر الکلی را افزایش دهد .
برخی مطالعات نشان داده اند افزایش باکتری ها در روده ی کوچک یا بهم خوردن تعادل باکتری های مفید روده نیز می تواند با کبد چرب غیر الکلی ارتباط داشته باشد .
کبد چرب حاد در دوران بارداری با این که به ندرت اتفاق می افتد اما ناشی از تجمع چربی در بافت کبدی در این دوران می باشد و می تواند برای مادر و جنین خطر آفرین باشد در صورتی که پیگیری و درمان نشود می تواند منجر به نارسایی کبدی یا کلیوی در مادر یا جنین یا هر دو گردد و همچنین می تواند موجب عفونت جدی یا خونریزی شود.
همچنان مشخص نیست که به چه علتی در دوران بارداری کبد چرب بروز می کند اما به نظر می رسد تغییرات هورمونی در این موضوع نقش دارند و در صورتی که عارضه ی کبد چرب تشخیص داده شود، زایمان زودتر از موعد باید صورت گیرد و با مراقبت های ویژه از مادر و کودک سامان داده شود. کبد نیز به تدریج شروع به بازسازی و بازگشتن به حالت طبیعی می کند و پس از چند هفته به حالت طبیعی بر می گردد .
علائم ابتلا به کبد چرب
ممکن است شما مبتلا به کبد چرب باشيد اما ندانيد زيرا در بسیاری از موارد شروع این بیماری تا مدت ها بدون علائم می باشد و ممکن است چندین سال طول بکشد تا علائم بروز کند.
علائمی مانند احساس خستگی بیش از حد، کاهش وزن یا اشتهای ناگهانی، ضعف، تهوع ( خصوصا تهوع صبحگاهی )، گیجی یا عدم تمرکز، علائم شایع کبد چرب می باشند.
همچنین ممکن است علائم دیگری نیز ایجاد شوند:
-ممکن است کبد بزرگ تر از حد طبیعی گردد و بیمار احساس درد در مرکز یا ناحیه بالا و راست شکم داشته باشد.
-پوست ناحیه گردن یا زیر بغل نسبت به قبل تیره تر شود یا لکه های پوستی بروز نماید.
در بیمارانی که مبتلا به کبد چرب الکلی هستند، علائم با مصرف الکل شدید تر می شوند .
در موارد شدید که به نارسایی سلول های کبدی و سیروز مربوط می شود ممکن است علائمی مانند کاهش حجم یا تیرگی رنگ ادرار، شل شدن عضلات، خونریزی بدون دلیل در نقاط مختلف بدن، زردی پوست یا سفیدی چشم بروز کند.
تشخیص کبد چرب
با وجودی که این بیماری ممکن است در مراحل اولیه بدون علائم باشد اما با تشخیص به موقع و زودتر می توان جلوی پیشرفت آن را گرفت لذا ارزیابی سالانه ی سلامتی تحت نظر پزشک برای تشخیص زمینه ی چنین بیماری هایی مفید است.
بیماری کبد چرب با آزمایش خون و بررسی آنزیم های کبدی، سونوگرافی و ام.آر.آی شکم از ناحیه کبد و در موارد شدید با نمونه گیری از کبد قابل تشخیص می باشد .
درمان کبد چرب
-در صورت وجود دیابت یا کلسترول خون بالا، باید این موارد کنترل و درمان شود.
-در صورت ابتلاء به کبد چرب الکلی و مصرف فرآورده های الکلی بیماران باید حتما با روش مناسب اقدام به ترک الکل نمایند زیرا در صورت ادامه ی مصرف الکل ممکن است با مشکلات خطرناکی مانند هپاتیت الکلی یا سیروز کبدی درگیر شوند.
-در صورتی ابتلاء به کبد چرب غیر الکلی با رعایت نکاتی مانند پرهیز از مصرف الکل، کاهش وزن به تدریج با ورزش و تغذیه مناسب، می توان جلوی پیشرفت بیماری را گرفت.
-رژیم غذایی متعادل با محدود کردن مصرف کربوهیدرات ها مانند نان، برنج، سیب زمینی و ذرّت کمک بزرگی به درمان کبد چرب می کند
- محدود کردن مصرف گوشت قرمز و قطع مصرف شکر و نوشیدنی های دارای شکر مانند نوشیدنی های انرژی زا و نوشابه نیز می تواند جلوی پیشرفت کبد چرب را بگیرد و به بهبود وضیعت شما کمک کند
توجه به این نکته ضروری است که در صورت تشخیص و درمان کبد چرب، بافت کبد به سرعت به حال بهبود بر می گردد ولی در صورت عدم درمان و پیشرفت بیماری ممکن است بخش عمده ای از کبد آسیب دیده و عواقب غیرقابل جبران برای بیمار ایجاد نماید
