کیست تخمدان چیست؟

کیست های تخمدان

کیست های تخمدان کیسه هایی مملو از مایعاتی هستند که در داخل و یا بر روی سطح تخمدان به وجود می آیند. هر زن دو تخمدان در دو سمت رحم خود دارد که هر کدام به اندازه و شکل یک بادام هستند. تخمک هایی که در تخمدان ها رشد کرده و بالغ می شوند، در طول سال هایی که یک زن قابلیت باروری دارد، در سیکل های ماهیانه آزاد می شوند. اکثریت زنان در بیشتر مواقع دارای کیست تخمدان هستند. بیشتر کیست های تخمدان، کوچک و فاقد هر گونه ناراحتی هستند و بدون ضرر می باشند. بیشتر این کیست ها در عرض چند ماه و بدون درمان، خود به خود از بین می روند.

با این حال، کیست های تخمدان، به خصوص آنهایی که دچار ترکیدگی می شوند، می توانند منجر به بروز علائم جدی شوند. برای اطمینان و محافظت از سلامت خود، معاینات منظم لگن را انجام دهید و علائمی را که می توانند باعث بروز یک مشکل بالقوه جدی شوند را شناسایی کنید.

چه چیزی باعث ایجاد یک کیست تخمدان می شود؟

اغلب کیست های تخمدانی در طول یا بعد از تخمک گذاری تشکیل می شوند. درست قبل از آغاز تخمک گذاری، تخمدان شما یک فولیکول را تشکیل می دهد. فولیکول یک کیسه مملو از مایع است که در درون خود یک تخمک دارد. در طول فرآیند تخمک گذاری، فولیکول باز می شود و تخمک را آزاد می کند. اگر فولیکول باز نشود و تخمک آزاد نشود ، ممکن است باعث تشکیل کیست شود. اگر فولیکول برای آزاد شدن تخمک باز شود، ممکن است کیست ایجاد شود، اما پس از آن بسته می شود و مایع را جمع می کند. اندومتریوز نیز می تواند باعث تشکیل کیست شود. اندومتریوز شرایطی است که در آن بافت رحم بر روی تخمدان رشد می کند. برخی از این بافت ها ممکن است به یک کیست تبدیل شود.

علائم و نشانه های کیست تخمدان چیست و چه وقت باید به پزشک مراجعه کرد؟

بیشتر کیست های تخمدان هیچ علائمی ندارند و به خودی خود از بین می روند.با این حال، یک کیست تخمدان بزرگ می تواند باعث بروز مشکلات زیر شود. چنانچه متوجه علائم زیر شدید، به دنبال فوریت های پزشکی باشید.این علائم عبارتند از:

درد خفیف تا شدید در ناحیه پائین شکم و ناحیه لگن که ممکن است با احساس درد ناخوشایندی نیز همراه باشد

احساس پر بودن و سنگینی و تورم در ناحیه شکم

ناباروری (قادر به باردار شدن نیست)

شروع دوره های قاعدگی با تاخیر یا همراه با درد

مقدار کمی خونریزی در بین دوره های قاعدگی

داشتن درد در ناحیه پائین شکمی یا لگنی در طول رابطه جنسی

درد همراه با تب و حالت تهوع یا استفراغ

احساس نفخ کردن

خونریزی از واژن بدون اینکه پریود باشید.

درد شکمی دائمی

تورم شکم

مشکل در دفع ادرار یا تخلیه کامل مثانه

از دست دادن وزن

اگر شما این علائم و نشانه ها و یا حالت شوک، سرما، پوست سرد و مرطوب، تنفس سریع و سرگیجه یا ضعف را تجربه کردید، فورا به تماس و گرفتن نوبت به پزشک خود اقدام کنید.

علل بروز کیست تخمدان

بیشتر کیست های تخمدان در نتیجه چرخه قاعدگی شما (کیست های تابعی) رشد می کنند. انواع دیگر کیست ها بیشتر شایع هستند.

کیست های تابعی

تخمدان ها هر ماه به طور طبیعی باعث رشد ساختارهای کیست مانندی با عنوان فولیکول ها می شوند. فولیکول ها، هورمون های استروژن و پروژسترون را تولید می کنند و در هنگام تخمک گذاری، تخمک را آزاد می کنند.

اگر یک فولیکول ماهی یک بار و به طور طبیعی به رشد خود ادامه دهد، به عنوان یک کیست تابعی شناخته می شود. دو نوع کیست تابعی وجود دارد:

کیست فولیکولی

حدودا در اواسط دوره چرخه قاعدگی، یک تخمک از فولیکول خارج می شود و به سمت پائین لوله فالوپی حرکت می کند. کیست فولیکولی زمانی شروع می شود که فولیکول شکسته نمی شود و یا تخمک را آزاد نمی کند، اما همچنان به رشد خود ادامه می دهد.

کیست های جسم زرد

زمانی که یک فولیکول تخمک خود را آزاد می کند، تولید استروژن و پروژسترون برای آبستنی شروع می شود. این فولیکول در حال حاضر جسم زرد نامیده می شود . گاهی اوقات تجمع مایع درون فولیکول، باعث می شود که جسم زرد در داخل یک کیست شروع به رشد کند .

کیست های تابعی معمولا بدون ضرر هستند و به ندرت باعث ایجاد درد می شوند و اغلب در طول دو یا سه چرخه قاعدگی، خود به خود از بین می روند.

انواع دیگر کیست

انواع دیگر کیست که مربوط به عملکرد نرمال چرخه قاعدگی شما نیستند عبارتند از:

کیست های درموئید

این نوع کیست که با عنوان تراتوماس نیز شناخته می شود می تواند شامل بافت هایی مانند مو ، پوست و یا دندان باشد و چون از سلول های جنینی تشکیل می شوند، به ندرت سرطانی هستند.

کیست های سیست آدنوما

این نوع کیست بر روی سطح تخمدان رشد می کند و ممکن است با یک ماده آبکی و یا مخاط پر شده باشد.

کیست اندومتریوم

این نوع کیست به دلیل رشد سلول اندومتر رحم در خارج از رحم می باشد( اندومتریوز). برخی از بافت ها می توانند به تخمدان متصل شده و رشد کنند.

کیست های درموئید و سیست آدنوما می توانند بزرگ شوند و باعث شوند که تخمدان درخارج از موقعیت خود شروع به حرکت کند و همین امر احتمال پیچش دردناک تخمدان که پیچ خوردگی تخمدان نامیده می شود را افزایش می دهد. پیچ خوردگی تخمدان ممکن است منجر به کاهش یا توقف جریان خون به تخمدان شود.

عوامل خطر

خطر ابتلا به کیست تخمدان در موارد زیر می تواند افزایش پیدا کند:

مشکلات هورمونی

مشلات هورمونی بر اثر مصرف داروهای باروری کلومیفن (کلومید) است که باعث تخمک گذاری می شود.

بارداری

بعضی اوقات، کیستی که در طول تخمک گذاری شکل می گیرد، در تخمدان و در طول دوران حاملگی باقی می ماند.

آندومتریوز

این شرایط باعث می شود که سلول های رحمی خارج از رحم رشد کنند. برخی از بافت ها می توانند به تخمدان متصل شوند و شروع به رشد کنند.

عفونت شدید لگن

اگر عفونت به تخمدانها سرایت کند، می تواند باعث ایجاد کیست شود.

وجود یک کیست قبلی درتخمدان

اگر شما یک کیست از قبل در تخمدان داشته باشید، احتمالا بیشتر رشد و پیشرفت خواهد کرد.

عوارض جانبی

برخی از زنان انواع شایع تری از کیست های تخمدان را تجربه می کنند که یک پزشک در طی یک آزمایش لگن، آنها را پیدا می کند. توده های تخمدانی کیستیک که بعد از یائسگی رشد می کنند ممکن است سرطانی باشند ( بدخیم ) . به همین دلیل آزمایشات منظم و مرتب لگن مرتب مهم است .

عوارض جانبی که به ندرت در رابطه با کیست تخمدان ایجاد می شوند، عبارتند از:

پیچ خوردگی تخمدان

کیست های بزرگ تر می توانند باعث حرکت تخمدان شوند و احتمال پیچش دردناک تخمدان شما را افزایش دهند( چرخش تخمدان) .علائم می توانند شامل شروع یک درد شدید ناگهانی در لگن، حالت تهوع و استفراغ باشد . هم چنین پیچ خوردگی تخمدان می تواند جریان خون را به تخمدان ها کاهش دهد و یا آن را متوقف سازد.

پارگی کیست

پارگی یک کیست می تواند موجب درد شدید و خونریزی داخلی شود . هرچه کیست بزرگ تر باشد، خطر پارگی بیشتر می شود . فعالیت شدید که لگن را تحت تاثیر قرار می دهد، مانند مقاربت واژنی،خطر پارگی کیست را افزایش می دهد.

پیش گیری

اگر چه که هیچ راهی برای پیشگیری از کیست تخمدان وجود ندارد ، اما آزمایشات منظم لگن به شما کمک می کند تا اطمینان حاصل کنید که تغییرات به وجود آمده در تخمدان، هر چه زودتر تشخیص داده شوند . مراقب تغییرات در چرخه ماهیانه خود از جمله علائم قاعدگی غیر معمول باشید، به ویژه مواردی که در چندین دوره قاعدگی ادامه پیدا می کنند.در مورد تغییراتی که باعث نگرانی شما می شوند، با پزشک خود صحبت کنید .

تشخیص

وجود یک کیست در داخل تخمدان را می توان با انجام یک معاینه لگنی پیدا کرد . بسته به اندازه کیست و اینکه آیا از مایع پر شده ، جامد یا مخلوط است، پزشک احتمالا آزمایشاتی را برای تعیین نوع کیست و اینکه آیا به درمان نیاز دارید یا خیر، توصیه می کند . آزمایشاتی که ممکن است انجام شوند عبارتند از:

تست بارداری

یک آزمایش مثبت می تواند نشان دهنده این باشد که شما یک کیست جسم زرد دارید.

سونوگرافی لگن

در این روش، با استفاده از یک دستگاه چرخان (ترانسفورماتور)، امواج صوتی با فرکانس بالا (اولتراسوند) را برای ایجاد تصویری از رحم و تخمدان بر روی یک صفحه نمایش ویدئویی ارسال می کنند. پزشک شما این تصویر را به منظور تایید وجود یک کیست، شناسایی مکان آن و تعیین اینکه آیا آن جامد، پر از مایع یا مخلوط است، مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد.

لاپاروسکوپی

در این روش پزشک یک لوله باریک دوربین دار را از طریق یک شکاف کوچک به داخل شکم بیمار می فرستد تا بتواند تخمدان ها را ببیند و کیست های تخمدان را از بین ببرد. این یک روش جراحی است که به بیهوشی نیاز دارد.

تست خون CA125

میزان خون یک پروتئین به نام آنتی ژن سرطانی 125(CA125)، اغلب در زنان مبتلا به سرطان تخمدان بالا می رود. اگر کیست تخمدانی شما تقریبا محتوای جامد دارد شما در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارید و ممکن است پزشک برای شما این آزمایش را انجام دهد.

میزان بالای CA125 نیز می تواند در شرایط غیر سرطانی مانند اندومتریوز، فیبروئیدهای رحمی و بیماری التهابی لگن نیز رخ دهد.

روش های درمان

درمان بسته به سن شما، نوع کیست و اندازه آن و علائم شما دارد. پزشک ممکن است به شما این پیشنهادات را بدهد:

صبر و انتظار

در بسیاری از موارد شما می توانید صبر کنید و سپس مجددا مورد معاینه قرار گیرد تا ببینید آیا کیست در عرض چند ماه از بین می رود یا خیر. البته این در حد یک گزینه است و بدون در نظر گرفتن سن شما، اگر علائمی نداشته باشید و سونوگرافی نشان دهد که یک کیست ساده، کوچک و پر از مایع دارید می توانید صبر کنید.

پزشک همچنین به شما توصیه می کند که سونوگرافی لگن را در فواصل زمانی مرتب انجام دهید تا ببینید که آیا اندازه کیست تغییری کرده است یا خیر.

داروهای پیشگیری از بارداری

پزشک ممکن است از قرصهای ضد بارداری هورمونی مانند قرصهای جلوگیری از بارداری استفاده کند تا از تشکیل مجدد کیست های تخمدان جلوگیری کند. با این حال، قرص های ضد بارداری نمی توانند باعث کوچک شدن کیست های موجود شوند.

عمل جراحی

در صورتی که کیست بزرگ باشدو یا شبیه یک کیست تابعی نباشد و در حال رشد نیز باشند و در طول دو یا سه دوره قاعدگی نیز ادامه پیدا کنند و یا باعث درد شوند، پزشک ممکن است انجام عمل جراحی را به شما پیشنهاد کند.

بعضی از کیست ها را می توان بدون در آوردن تخمدان، خارج کرد. در بعضی موارد، پزشک ممکن است برداشتن قسمتی از تخمدان را که در معرض خطر قرار دهد، پیشنهاد کند و قسمت سالم دیگر را دست نزند.

اگر یک توده کیست سرطانی باشد، پزشک ممکن است شما را به نزد یک متخصص سرطان زنان ارجاع دهد.ممکن است برداشتن کامل رحم، تخمدان ها و لوله های فالوپی (هیسترکتومی کامل) و احتمالا شیمی درمانی یا رادیو تراپی نیز لازم باشد. همچنین به احتمال زیاد پزشک برداشتن کیست تخمدان با عمل جراحی پس از یائسگی را توصیه کند.

آماده شدن برای یک قرار ملاقات با پزشک 

شما احتمالا با دیدن یک پزشک مراقبت های اولیه و یا پزشک متخصص درباره مسائل و شرایطی که زنان را تحت تاثیر قرار می دهد، درمان خود را شروع می کنید.

آنچه که باید انجام دهید

علائمی که به نظر می رسند ربطی به مراجعه شما به پزشک ندارد و اینکه این علائم چه زمانی شروع شده اند.

تمام داروها، ویتامین ها و مکمل ها و دوز مصرفی را به پزشک اطلاع دهید

تاریخچه و سابقه بیماری از جمله نامنظم بودن قاعدگی