پنتامدین ایزوتیونات

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف پنتامدین ایزوتیونات

پنتامیدین یک مشتق دی آمیدین آروماتیک و یک داروی ضد انگل است که در درمان مراحل اولیه تریپانوزومیازیس آفریقایی و به ویژه عفونت با Trypanosuma brucei gambiense و بعضی از فرم های لیشمانیا کاربرد دارد. هم چنین در درمان و پروفیلاکسی پنومونی Pneumocystis carinii کاربرد دارد. این دارو با مکانیسم های مختلف عمل می کند از جمله تداخل با DNA انگل و تغییر فولات و یا با مهار سنتز RNA و پروتئین. این دارو به صورت نمک ایزتیونات یا مسیلات تجویز می گردد اما هم اکنون در اکثر کشورها فرم ایزتیونات تنها فرم در دسترس می باشد. در مورد تجویز دوز این دارو نظریه واحدی وجود ندارد. 4 میلی گرم بر کیلوگرم فرم ایزتیونات تقریباً معادل با 3/2 میلی گرم بر کیلو گرم پنتامیدین پایه می باشد و 6/3 میلی گرم بر کیلو فرم مسیلات تقریباً معادل با 3/2میلی گرم بر کیلوگرم پنتامیدین پایه می باشد. فرم ایزتیونات دارو به طریق تزریق عمیق داخل عضلانی و یا انفوزیون داخل وریدی آهسته طی حداقل 60 دقیقه تجویز می گردد. از تزریق مستقیم داخل وریدی باید پرهیز نمود.

فارماکوکینتیک پنتامدین ایزوتیونات

متعاقب تجویز داخل وریدی این دارو به سرعت در کل بافت های بدن توزیع می گردد و سپس در فاز حذف طولانی مدت قرار می گیرد. نیمه عمر حذف آن متعاقب انفوزیون داخل وریدی 6 ساعت و متعاقب تزریق داخل عضلانی 9 ساعت می باشد اما نیمه عمرهایی بین چندین روز تا چند هفته نیز گزارش شده اند. متعاقب تجویزهای مکرر، تجمع دارو رخ می دهد به ویژه در کبد و کلیه ها و تنها غلظت های کمی از دارو در ادرار یافت می شوند. توزیع دارو در ریه ها متعاقب تزریق، پایین است.

عوارض جانبی پنتامدین ایزوتیونات

پنتامیدین یک داروی سمی است و عوارض جانبی آن زیاد و گاهاً شدید هستند. اختلالات کلیوی شایع می باشند که معمولاً به صورت افزایش برگشت پذیر نیتروژن اوره خون و کراتینین سرم بروز می کند اما نارسایی حاد کلیه هم می تواند ایجاد شود. افزایش آنزیم های کبدی و اختلالات خونی مثل لوکوپنی، آنمی و گاهاً ترومبوسیتوپنی ممکن است رخ دهند. موارد نادری از پانکراتیت حاد دیده شده است. تزریق سریع داخل وریدی آن باعث افت فشار خون به صورت ناگهانی و بروز سرگیجه و سردرد و استفراغ و کوری و تاکی کاردی و غش کردن می شود. افت فشار خون ممکن است در تجویز داخل عضلانی یا انفوزیون آهسته داخل وریدی نیز رخ دهد. ممکن است تزریق داخل عضلانی باعث ایجاد درد و تورم و ایجاد آبسه و نکروز بافت در محل تزریق گردد. آسیب های مشابه ناشی از بیرون زدن دارو از عروق طی تجویز داخل وریدی رخ می دهد.
پیشگیری: پنتامیدین باید تحت نظارت دقیق مصرف شود و در صورت تجویز آن برای بیمارانی که در اثر عوارض جانبی دارو وضعیت بدتری پیدا می کنند مراقبت زیادی لازم است. مایع مغزی نخاعی باید از نظر علائم درگیری سیستم عصبی مرکزی قبل از تجویز دارو چک شود چرا که در صورت وجود Trypanosomiasis این دارو مؤثر نمی باشد. طی مصرف دارو بیمار باید در حالت به پشت خوابیده بماند و فشار خون او مانیتور گردد. در طی دوره های درمانی با پنتامیدین بیمار را باید به صورت منظم از نظر عملکرد کلیه و کبد، گلوکز خون، شمارش پلاکتی و گلبولهای خون و دیگر پارامترهای معرف مسمومیت مثل غلظت کلسیم سرم و ECG ارزیابی نمود.