ریواروکسابان

ریواروکسابان چیست؟
ریواروکسابان یک داروی ضد انعقاد است که با پیشگیری از تشکیل لخته خون، از بروز انسداد عروق و عوارض ناشی از آن جلوگیری می نماید.
لخته های خون می توانند در سیاهرگ های ناحیه پا، ریه، مغز یا قلب تشکیل گردند و باعث جلوگیری از خون رسانی مناسب به این نواحی شوند.
احتمال بروز این اتفاق در دوران نقاهت پس از جراحی ها یا در شرایطی که فرد ضربان قلب غیر طبیعی داشته باشد، افزایش می یابد.

پیش از معرفی داروی ریواروکسابان، از سالیان پیش داروی وارفارین جهت پیشگیری از تشکیل لخته در چنین شرایطی تجویز می شده است. اما مصرف کنندگان وارفارین جهت پیشگیری از عوارض خونریزی دهنده ی این دارو، باید به صورت منظم و در فواصل نزدیک آزمایش خونی مخصوصی جهت بررسی وضعیت انعقاد خون خود بدهند تا در هر زمان، مقدار مناسب وارفارین توسط پزشک برای آنها تعیین شود.
تفاوت عملکرد ریواروکسابان با وارفارین موجب می شود که مصرف این دارو نیاز به آزمایشات خونی منظم نداشته باشد و از این جهت به وار فارین برتری یافته است.
ریواروکسابان جهت درمان لخته های عمقی وریدی و آمبولی ریوی نیز تجویز می گردد.
این دارو همچنین به عنوان پیشگیری کننده از تشکیل لخته پس از انجام عمل های جراحی زانو و لگن و یا در برخی بیماری‌های قلبی مانند فیبریلاسیون دهلیزی (سخت شدن جداره دهلیز قلب که میتواند باعث ریتم قلبی غیر طبیعی گردد و پیش زمینه ی سکته ی مغزی شود.) نیز تجویز می گردد.

پیش از شروع مصرف ریواروکسابان
-در صورت بارداری و شیردهی پزشک خود را در جریان قرار دهید.
-در صورتی که در چند ماه اخیر اقدام به عمل جراحی نموده اید، حتماً پزشک را در جریان قرار دهید.
-چنانچه سابقه زخم گوارشی و فشار خون بالا دارید به پزشک اطلاع دهید.
-در صورت ابتلا به هرگونه اختلال در انعقاد خون که موجب افزایش احتمال خونریزی در بدن شما می گردد، اختلال کبدی یا کلیوی پزشک را در جریان قرار دهید.
-اختلالات قلبی مرتبط با دریچه های قلبی و یا سابقه جراحی تعویض دریچه قلب را به پزشک اطلاع دهید.
-سابقه و ابتلا به هرگونه بیماری چشمی مرتبط با عروق را به پزشک اطلاع دهید.
-چنانچه سابقه ی بیماری‌های ریوی مزمن دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.
-لیست کاملی از داروهای مصرفی خود (حتی داروهایی که بدون نسخه از داروخانه تهیه می‌نمایید.)در اختیار پزشک یا داروساز قرار دهید تا در صورت احتمال بروز تداخل دارویی اقدامات لازم صورت گیرد.
-چنانچه به این دارو یا داروهای مشابه حساسیت دارید حتماً پزشک را در جریان قرار دهید.

نحوه صحیح مصرف ریواروکسابان
-ریواروکسابان را دقیقا طبق تجویز پزشک، به صورت منظم در روز مصرف نمایید. به طور معمول مصرف یک قرص در روز در موارد پیشگیری از تشکیل لخته تجویز می گردد.چنانچه شما تحت درمان جهت برطرف شدن لخته ی خون تشکیل شده باشید، ممکن است مقدار بیشتری از دارو تجویز گردد و در هفته‌های بعد، مقدار مصرف دارو به تدریج کاهش یابد و به یک نوبت در روز برسد.
-در صورتی که مقدار مصرف ریواروکسابان ۱۰ میلی گرم یا کمتر باشد، می توانید آن را قبل یا پس از غذا مصرف نمایید. چنانچه در یک نوبت بیشتر از ۱۵ میلی گرم برای شما تجویز گردیده است، می توانید آن را همراه یا پس از غذا مصرف کنید زیرا مصرف این دارو همراه غذا جذب آن را از طریق معده افزایش می‌دهد.
-سعی کنید دارو را به صورت منظم و در زمان مشخصی از روز مصرف نمایید. این کار  از فراموش کردن مصرف دارو جلوگیری می نماید.
-چنانچه در بلعیدن قرص ها مشکل دارید، میتوانید قرص را خرد کرده و یا در یک لیوان آب یا پوره ی سیب حل نمایید و سپس میل کنید.
-در صورت فراموشی یک نوبت مصرف ریواروکسابان، به محض یادآوری، دارو را مصرف نمایید. مگر اینکه نوبت بعدی فرا رسیده باشد. در این صورت نوبت فراموش شده را مصرف ننموده و نوبت های بعدی را طبق روال سابق مصرف نمایید. از دو برابر نمودن مقدار مصرف در یک نوبت خودداری کنید.

توصیه ها
-در مدت درمان با این دارو تحت نظر پزشک خود بمانید تا وضعیت بهبودی شما به صورت منظم و دوره ای بررسی گردد و در صورت نیاز آزمایشات بالینی مورد نظر. درخواست شود.
-در صورتی که جراحی لگن یا زانو داشته اید، پس از چند هفته ممکن است پزشک مصرف دارو را قطع نماید. چنانچه دارو برای سایر موارد تجویز شده باشد، مصرف آن ممکن است دوره ی طولانی تری برای شما تجویز گردد.
-در صورت خرید هر گونه مکمل و دارو (حتی بدون نسخه )حتماً با داروساز خود در مورد مصرف ریواروکسابان صحبت کنید. زیرا مصرف برخی داروها می‌تواند با داروی ریواروکسابان تداخل ایجاد نمایند.
-در صورتی که نیاز به جراحی دندان دارید، حتماً درمانگر خود را در جریان مصرف این دارو قرار دهید.

عوارض ناخواسته دارویی ریواروکسابان
-در صورت مشاهده ی هرگونه علائم خونریزی (استفراغ خونی، وجود خون در ادرار، مدفوع یا خلط، خونریزی لثه، خونریزی غیر طبیعی واژینال، کبودی و کوفتگی بی دلیل و..) حتماً به پزشک مراجعه نمایید.
-چنانچه احساس تهوع، سوءهاضمه و درد معده نمودید، از مصرف غذاهای پر چرب و پر ادویه خودداری نمایید و حتماً دارو را پس از غذا مصرف کنید.
-در صورت احساس سرگیجه، خستگی یا از حال رفتن، از رانندگی و کار با ابزاری که نیاز به تمرکز دارند خودداری نمایید.
-آزمایشات خون دوره ای که برای شما تجویز می گردد، جهت بررسی تغییرات فاکتورهای انعقادی خون در روند درمان لازم است. در صورت مشاهده ی تغییرات غیر طبیعی در این آزمایشات، افزایش درجه حرارت بدن (تب)، ورم ناحیه ی پا یا مچ، بروز لکه های قرمز پوستی و خارش، حتماً با پزشک خود صحبت نمایید.
-در صورت تجربه ی هرگونه خونریزی بدون علت مشخص، حتماً به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه نمایید و درمانگر خود را در جریان مصرف این دارو قرار دهید.

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف ریواروکسابان

- پیشگیری از حوادث ترومبولیتیک بعد از جراحی های لگن و زانو
- پیشگیری از سکته مغزی و آمبولی سیستمیک در بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی غیر دریچه ای

مکانیسم اثر ریواروکسابان

- باعث مهار فعالیت پلاکت و تشکیل لخته فیبرینی از طریق مهار مستقیم، انتخابی و برگشت پذیر فاکتور Xa (FXa) در هر دو مسیر انعقادی داخلی و خارجی می شود. FXa بعنوان بخشی از کمپلکس پروترومبیناز، خود متشکل از فاکتور Va ، یون های کلسیم، فاکتور II و فسفولیپید بوده که تبدیل پروترومبین به ترومبین را کاتالیزه می نماید. ترومبین هم باعث فعال شدن پلاکت ها و هم باعث کاتالیزه شدن تبدیل فیبرینوژن به فیبرین می شود.

فارماکوکینتیک ریواروکسابان

- جذب: سریع
- توزیع: Vdss= 50L
- اتصال به پروتئین: حدود 95-92 % ( عمدتا به آلبومین )
- متابولیسم: کبدی، از طریق CYP3A4/5 و CYP2J2
- زیست دست یابی: مطلق: دوز 10 میلی گرمی حدود 100-80 % و دوز 20 میلی گرمی حدود 66 % ( در حالت معده خالی )، این عدد با معده پر افزایش می یابد.
- نیمه عمر: نهایی: 9-5 ساعت، در افراد میانسال: 13-11 ساعت
- زمان رسیدن به پیک پلاسمایی: 4-2 ساعت
- دفع: ادرار ( 66 % عمدتا از طریق ترشح فعال توبولی، 36 % بصورت داروی تغییر نیافته و 30 % بصورت متابولیت های غیر فعال )، مدفوع ( 28 %، 7 % بصورت داروی تغییر نیافته و 21 % بصورت متابولیت های غیر فعال )

منع مصرف ریواروکسابان

- حساسیت شدید به دارو یا سایر ترکیبات فرمولاسیون، خونریزی فعال ناشی از بیماری

عوارض جانبی ریواروکسابان

عوارض شایع (%10<):
هماتولوژی و انکولوژی: خونریزی
عوارض نسبتا شایع (%10-1):
پوستی: ترشح زخم، خارش، تاول زدن پوست
گوارشی: درد شکمی، خونریزی گوارشی
هماتولوژی و انکولوژی: خونریزی شدید
کبدی: افزایش سطح سرمی آنزیم های ترانس آمیناز
سیستم عصبی: سرگیجه، بی خوابی، اضطراب، افسردگی، خستگی، سنکوپ
عصبی، عضلانی و اسکلتی: کمردرد، درد دست و پا، اسپاسم عضلانی
سایر عوارض (درصد نامشخص):
تنفسی: برونشکتازی، خونریزی ریوی

تداخلات دارویی ریواروکسابان

*مشخصات کلی تداخلات:
- سوبسترای CYP3A4
- سوبسترای P-gp
- ضد انعقاد
- اتصال به رزین/ پلیمرهای کاتیونی

تداخلات رده X (پرهیز):
داروهای ضد انعقاد، آپیکسابان، کوبیستات، القاکننده‌های قوی CYP3A4، دابیگاتران اتکسیلات، ادوکسابان، همین، مهارکننده‌های قوی CYP3A4 و P-gp، میفپریستون، اوماستاکسین، گیاه علف چای، اوروکیناز، ووراپاکسار

کاهش اثرات داروها توسط ریواروکسابان:
فاکتور 10 انسانی

کاهش اثرات ریواروکسابان توسط داروها:
القاکننده‌های قوی CYP3A4، دابرافنیب، دفراسیروکس، اردافتینیب، مشتقات استروژن، ایووسیدنیب، نویراپین، اوریتاوانسین، اکس‌کاربازپین، پروژستین ها، ساریلومب، سیلتوکسیمب، گیاه علف چای، تلاوانسین، توسیلیزومب

افزایش اثرات داروها توسط ریواروکسابان:
کلاژناز (سیستمیک)، دفراسیروکس، دئوکسی کولیک اسید، ایبریتومومب تیوکستان، نینتدانیب، اوبینوتوزومب، اوماستاکسین، آنتاگونیست های ویتامین کا

افزایش اثرات ریواروکسابان توسط داروها:
آکالابروتینیب، داروهای با خواص ضد پلاکتی، داروهای ضد انعقاد، داروهای ضد پلاکت (مهارکننده‌های P2Y12)، آپیکسابان، آسپیرین، برومپریدول، کپلاسیزومب، کلاریترومایسین، کوبیستات، دابیگاتران اتکسیلات، داساتینیب، ادوکسابان، اریترومایسین (سیستمیک)، امولسیون‌های چربی (بر پایه روغن ماهی)، فوسیدیک اسید (سیستمیک)، همین، گیاهان (با خواص ضد پلاکت/ ضد انعقاد)، ایبروتینیب، مهارکننده‌های متوسط و قوی CYP3A4 و P-gp، اینوترسن، لیماپروست، مزوگلیکان، میفپریستون، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (غیراختصاصی و اختصاصی COX2)، اسیدهای چرب امگا 3، پنتوسان پلی سولفات سدیم، آنالوگ‌های پروستاسیکلین، سالیسیلات ها، سوگامادکس، سولودکسید، عوامل ترومبولیتیک، تیبولون، تیپراناویر، اوروکیناز، ویتامین ای (سیستمیک)، ووراپاکسار، زانوبروتینیب

تداخل با غذا:
ذکر نشده است.

هشدار ها ریواروکسابان

- خونریزی های وسیع نظیر خونریزی داخل جمجمه، گوارشی، شبکیه، زیرپوستی و آدرنال دیده شده است.
- افراد مبتلا به بیماری و شرایط زیر در معرض بروز خونریزی هستند: اندوکاردیت باکتریایی، خونریزی های ارثی یا اکتسابی، ترومبوسیتوپنی، سوراخ شدن عروق بزرگ یا بیوپسی بافت ها، سکته مغزی، جراحی مغزی یا سایر فرایندهای نورونی، افزایش فشار خون شدید و کنترل نشده، خونریزی اخیر و وسیع، مصرف همزمان داروهای موثر بر هموستاز
- از مصرف همزمان با مهار کننده های مستقیم ترومبین مثل Bivalirudin ، هپارین و مشتقات آن، انوکساپارین، آسپرین، مشتقات کومارین و سولفین پیرازون خودداری شود. NSAIDs و سایر مهار کننده های تجمع پلاکتی مثل کلوپیدوگرل با احتیاط مصرف شود.
- در افرادی که داروهای ضد انعقاد مصرف می کنند در صورت بی حسی اپی دورال یا نخاعی، ممکن است خونریزی و فلج موقتی ایجاد شود.
- در بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی، خطر بروز سکته به دنبال قطع rivaroxaban افزایش می یابد. در صورت نیاز به قطع مصرف بایستی از یک ضد انعقاد دیگر استفاده کرد ( به دلایلی غیر از خونریزی ).
- در بیماران مبتلا به اختلال متوسط تا شدید کبدی مصرف نشود.
- در بیماران مبتلا به اختلال متوسط کلیوی (Clcr=30-49 ml/minute) با احتیاط مصرف شود.
- مصرف همزمان P-gp و القا کننده و مهار کننده های قوی CYP3A4 ممنوع است.
- فرمولاسیون حاوی لاکتوز است.
- rivaroxaban باید حداقل 24 ساعت قبل از جراحی قطع گردد.

توصیه های دارویی ریواروکسابان

- دوزهای بیش از 15 mg/day با غذا مصرف شود. دوز 10 mg/day می تواند با یا بدون غذا مصرف شود.