آمبریسنتان

معرفی آمبریسنتان

آمبریسنتان دارویی است که به عنوان یک آنتاگونیست انتخابی گیرنده اندوتلین-آ در درمان فشار خون ریوی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو با کاهش فعالیت اندوتلین-1، به ریلکسیشن عروق ریوی کمک نموده و فشار وارده بر قلب را کاهش می‌دهد؛ نتیجه آن بهبود علائم و افزایش توان تحمل فعالیت بدنی بیماران است.

با استفاده از آمبریسنتان، بسیاری از بیماران مبتلا به فشار خون ریوی شاهد کاهش علائم مانند تنگی نفس و خستگی مداوم شده‌اند. رعایت دقیق دستور پزشک، انجام آزمایش‌های دوره‌ای و پایش عملکرد کبدی از مهم‌ترین نکات مصرف این دارو است تا بتوان از اثربخشی بالای آن بهره‌مند شد و از عوارض ناخواسته پیشگیری نمود.

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف آمبریسنتان

درمان فشار خون ریوی پری‌سرکولار:

• تجویز آمبریسنتان به عنوان درمان اولیه یا مکمل در بیمارانی که علائم فشار خون ریوی دارند و در کلاس عملکردی II یا III قرار دارند.
• کاهش علائم مانند تنگی نفس، خستگی و کاهش توان تحمل فعالیت بدنی.

بهبود عملکرد قلبی و کاهش عوارض مرتبط:

• کاهش مقاومت عروق ریوی به‌منظور بهبود جریان خون و کاهش فشار وارده به بطن راست قلب.
• کاهش نیاز به بستری مجدد و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به PAH.

استفاده به عنوان درمان مکمل:

• در مواردی که درمان‌های دیگر مانند پروستاسکلین‌ها یا داروهای فوسفودی‌استراز-۵ مهارکننده به تنهایی پاسخ کافی نداشته‌اند، آمبریسنتان می‌تواند به عنوان گزینه مکمل به کار رود.

مکانیسم اثر آمبریسنتان

مهار انتخابی گیرنده‌های اندوتلین-آ:

• آمبریسنتان با مسدود کردن گیرنده‌های اندوتلین-آ، اثر اندوتلین-1 را کاهش داده و به تبع آن، انسداد و انقباض عروق ریوی را کاهش می‌دهد.
• کاهش بار و مقاومت عروق ریوی باعث بهبود جریان خون و کاهش فشار قلبی می‌شود.

تنظیم عملکرد عروق ریوی:

• با کاهش فعالیت اندوتلین-1، این دارو موجب ریلکسیشن عروق ریوی و کاهش وازوکانسیکشن (تنگی عروق) می‌گردد.
• این مکانیسم به‌ویژه در بیماران مبتلا به PAH باعث کاهش فشار داخل عروق و بهبود عملکرد قلب می‌شود.

اثر متفاوت نسبت به سایر داروها:

• برخلاف برخی درمان‌های مشابه، آمبریسنتان انتخابی بوده و عوارض جانبی ناشی از تأثیر بر گیرنده‌های اندوتلین-ب (Endothelin-B) را به حداقل می‌رساند؛
• این ویژگی موجب می‌شود که نسبت به سایر آنتاگونیست‌های اندوتلین، پروفایل ایمنی و تحمل بهتری داشته باشد.

فارماکوکینتیک آمبریسنتان

جذب:

• آمبریسنتان به‌صورت خوراکی مصرف می‌شود و در دستگاه گوارش نسبتاً خوب جذب می‌گردد.
• زمان پیک پلاسمایی معمولاً بین 1 تا 2 ساعت پس از مصرف گزارش شده است.

توزیع:

• دارو دارای حجم توزیع متوسط بوده و در بافت‌های بدن به‌ویژه در عروق ریوی توزیع می‌شود.
• اتصال به پلاسمای پروتئینی در حدود 99 درصد است که نشان‌دهنده توزیع گسترده در سیستم گردش خون می‌باشد.

متابولیسم:

• آمبریسنتان عمدتاً در کبد از طریق مسیرهای گلوکورونیداسیون متابولیزه می‌شود.
• نقش کمتری برای سیستم آنزیمی CYP450 گزارش شده که باعث کاهش تداخلات دارویی مرتبط با متابولیسم می‌شود.

دفع:

• متابولیت‌های حاصل از تجزیه دارو عمدتاً از طریق مدفوع دفع می‌شوند؛
• دفع اندکی از طریق ادرار نیز صورت می‌گیرد و نیمه‌عمر دارو در حدود 9 تا 15 ساعت گزارش شده است.

منع مصرف آمبریسنتان

حساسیت شناخته‌شده به آمبریسنتان یا ترکیبات مشابه:

• در بیمارانی که سابقه واکنش‌های آلرژیک شدید نسبت به این دارو ثبت شده است، مصرف ممنوع است.

بارداری و شیردهی:

• به دلیل اثرات تراتوژنیک، تجویز آمبریسنتان در زنان باردار و شیرده منع شده و استفاده در این گروه نیاز به مشاوره تخصصی دارد.

اختلالات شدید کبدی:

• بیمارانی که دچار نارسایی یا اختلال عملکرد جدی کبدی هستند، باید از مصرف این دارو خودداری نمایند؛
• مصرف آن در این بیماران به دلیل افزایش احتمال سمیت کبدی توصیه نمی‌شود.

عوارض جانبی آمبریسنتان

شایع (≥10%):

• احتقان و ادم محیطی: در حدود 15–20% بیماران گزارش شده است که دچار ورم‌های محیطی (به‌ویژه در پاها) می‌شوند.
• سردرد و خستگی: تقریباً 10–15% از بیماران از سردرد و احساس خستگی مداوم شکایت دارند.

نسبتاً شایع (1-10%):

• اختلالات گوارشی: مانند تهوع و اسهال که در حدود 5–10% موارد مشاهده شده است.
• افزایش آنزیم‌های کبدی: افزایش مقادیر آنزیم‌های کبدی به‌صورت موقت در حدود 3–7% از بیماران گزارش شده است.

نادر (<1%):

• واکنش‌های شدید آلرژیک: شامل آنافیلاکسی یا واکنش‌های شدید پوستی که در کمتر از 1% بیماران گزارش شده است.
• اختلالات شدید قلبی: موارد نادری از تغییرات ریتم قلبی یا عوارض قلبی جدی گزارش شده است.

تداخلات دارویی آمبریسنتان

داروهای مهارکننده کبدی (CYP450):

• مصرف همزمان با داروهایی مانند کتوکونازول یا کلاریترومایسین ممکن است باعث افزایش سطح آمبریسنتان شده و ریسک عوارض جانبی را بالا ببرد.

داروهای تغییر دهنده فشار خون:

• استفاده همزمان با داروهای ضد فشار یا آنهایی که اثرات هیپوتانسیو دارند (مثلاً مهارکننده‌های ACE یا بتا بلوکرها) ممکن است اثر تجمعی بر فشار خون ایجاد کند.

داروهای مرتبط با عملکرد کبدی:

• هر دارویی که بر عملکرد کبد تأثیر بگذارد، می‌تواند متابولیسم آمبریسنتان را تغییر دهد؛
• پیش از تجویز، بررسی دقیق تاریخچه دارویی و آزمایش‌های عملکرد کبدی توصیه می‌شود.

هشدار ها آمبریسنتان

ریسک تراتوژنیک:

• آمبریسنتان دارای اثرات تراتوژنیک است و مصرف آن در زنان باردار یا کسانی که قصد باردار شدن دارند، به شدت ممنوع می‌باشد؛
• استفاده از روش‌های موثر پیشگیری از بارداری برای زنان در سنین باروری توصیه می‌شود.

پایش عملکرد کبدی:

• نظارت منظم بر آزمایش‌های عملکرد کبد، از جمله آنزیم‌های کبدی، جهت شناسایی زودهنگام نشانه‌های سمیت ضروری است؛
• افزایش دوز یا تغییرات قابل توجه در نتایج آزمایش‌های کبدی می‌تواند دلیلی برای تنظیم مجدد درمان باشد.

بررسی و کنترل فشار خون:

• نظارت بر فشار خون به ویژه در آغاز درمان جهت جلوگیری از افت یا افزایش غیرمنتظره فشار خون توصیه می‌شود.

تداخلات دارویی:

• دقت در مصرف همزمان با داروهای مهارکننده کبدی مانند برخی داروهای ضدقارچ یا آنتی‌بیوتیک‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛
• بررسی دقیق سابقه دارویی بیمار پیش از تجویز لازم است.

توصیه های دارویی آمبریسنتان

1. برای پزشکان:

• توصیه می‌شود درمان با آمبریسنتان با دوزهای پایین آغاز و به تدریج با توجه به پاسخ بیمار تنظیم شود؛
• پایش دوره‌ای عملکرد کبدی، فشار خون و علائم بالینی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

• تأکید بر استفاده از روش‌های موثر پیشگیری از بارداری به‌منظور جلوگیری از بروز اثرات تراتوژنیک؛
• ارائه راهنمایی‌های دقیق در خصوص عوارض و هشدارهای دارویی به بیماران.

2. برای بیماران:

• مصرف دارو طبق دستور پزشک و عدم تغییر خودسرانه دوز یا قطع ناگهانی دارو؛
• در صورت بروز هرگونه علائم غیرعادی مانند ورم‌های شدید، دردهای غیرمنتظره یا تغییرات در عملکرد کبدی، فوراً به پزشک مراجعه نمایید.

• حضور در جلسات پایش دوره‌ای جهت ارزیابی عملکرد کبدی و فشار خون؛
• توجه به توصیه‌های بهداشتی و رعایت سبک زندگی سالم می‌تواند به بهبود اثربخشی درمان کمک نماید.