مفنامیک اسید

معرفی مفنامیک اسید

مفنامیک اسید دارویی است که برای کاهش درد و التهاب به کار می‌رود. این دارو جزو گروه ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی (NSAID) محسوب می‌شود؛ به این معنا که فاقد کورتون یا استروئیدهای قوی است و از خانواده اسیدهای آنترانلیک می‌باشد. مفنامیک اسید با کاهش تولید مواد شیمیایی دردزا در بدن مانند پروستاگلاندین‌ها، به کاهش التهاب، درد و تب کمک می‌کند، به همین دلیل معمولاً در شرایطی که درد و التهاب ناشی از مشکلات مفصلی یا التهابات مزمن رخ می‌دهد، تجویز می‌شود.

موارد مصرف

1- درد قاعدگی

• مفنامیک اسید به کاهش دردهای ناشی از قاعدگی کمک می‌کند، به‌ویژه برای افرادی که گرفتگی‌های شدید دارند.
• با کاهش تولید پروستاگلاندین‌ها (مواد شیمیایی مسئول درد و التهاب) باعث تسکین درد می‌شود.
• توصیه می‌شود مصرف را از زمان شروع درد آغاز کنید و به مدت ۲ تا ۳ روز ادامه دهید.

2- دردهای عضلانی و اسکلتی

• برای کاهش دردهای عضلانی، رگ‌به‌رگ‌شدگی، پیچ‌خوردگی مفاصل و آسیب‌های ورزشی مؤثر است.
• بهتر است در اسرع وقت پس از شروع درد مصرف شود.
• دردهای بعد از جراحی یا کشیدن دندان
• می‌تواند دردهای بعد از اعمال جراحی کوچک و دندانپزشکی را کاهش دهد.
• مصرف دارو قبل از جراحی توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است باعث افزایش خونریزی شود.

3- سردردهای خفیف تا متوسط

• برای سردردهای ناشی از خستگی، استرس و تنش مفید است، اما برای میگرن شدید توصیه نمی‌شود.
• در صورت نیاز، باید در اولین علائم سردرد مصرف شود تا بهترین نتیجه را داشته باشد.

4- دردهای مفصلی و آرتروز خفیف

• برای افرادی که از درد مفاصل یا آرتروز رنج می‌برند، تسکین موقتی ایجاد می‌کند.
• معمولاً برای درمان طولانی‌مدت آرتروز توصیه نمی‌شود.

5- تب و التهاب ناشی از عفونت‌ها

• در برخی موارد برای کاهش تب و التهاب ناشی از بیماری‌های عفونی استفاده می‌شود، اما نباید جایگزین داروهای ضدعفونت شود

اثربخشی و آمار

مطالعات بالینی بین‌المللی نشان داده‌اند که مفنامیک اسید در کاهش دردهای قاعدگی و دردهای عضلانی-اسکلتی مؤثر است. بر اساس داده‌های منتشر شده، اثربخشی این دارو در کاهش شدت درد در حدود 60 تا 80 درصد از بیماران مشاهده شده است. زمان شروع اثر آن معمولاً در حدود 30 تا 60 دقیقه پس از مصرف است و اثر آن به مدت 4 تا 6 ساعت ادامه می‌یابد.

مقدار مصرف

برای بزرگسالان و نوجوانان بالای ۱۴ سال:

دردهای حاد:

• دوز اولیه: 500 میلی‌گرم به صورت خوراکی.
• دوزهای بعدی: 250 میلی‌گرم هر 6 ساعت در صورت نیاز (با حداکثر مصرف روزانه طبق دستور پزشک).

دردهای قاعدگی:

• دوز اولیه: 500 میلی‌گرم به صورت خوراکی.
• دوزهای نگهدارنده: 250 میلی‌گرم هر 6 ساعت تا زمان کاهش علائم؛ معمولاً در دوره‌های قاعدگی.

توجه:

مصرف مفنامیک اسید نباید بیش از ۷ روز متوالی ادامه یابد مگر اینکه پزشک دستور دیگری داشته باشد.

خطرات مرتبط با مصرف طولانی‌مدت

• عوارض گوارشی: زخم معده، خونریزی گوارشی و پپتیک اولسر.
• اختلال عملکرد کلیه: افزایش خطر نارسایی کلیه در بیماران مستعد.
• ریسک قلبی: احتمال افزایش فشار خون و حمله قلبی در بیماران دارای عوامل خطر قلبی.
• اختلالات کبدی: افزایش آنزیم‌های کبدی و احتمال نارسایی کبدی.

مکانیسم اثر به زبان ساده

مفنامیک اسید با مهار آنزیم‌های COX-1 و COX-2 در بدن، تولید پروستاگلاندین‌ها را کاهش می‌دهد. پروستاگلاندین‌ها عوامل شیمیایی هستند که مسئول بروز درد، التهاب و تب می‌باشند؛ بنابراین، کاهش آن‌ها موجب تسکین علائم درد و التهاب می‌شود.

عوارض جانبی و مدیریت آن‌ها

عوارض جانبی شایع:

• ناراحتی معده و درد شکم
• تهوع و استفراغ
• اسهال یا یبوست
• سردرد
• سرگیجه

عوارض جانبی نادر ولی جدی:

• زخم و خونریزی گوارشی
• واکنش‌های آلرژیک شدید (راش پوستی، تورم، تنگی نفس)
• اختلال عملکرد کبدی (افزایش آنزیم‌های کبدی)
• اختلالات کلیوی در بیماران مستعد

مدیریت:

• مصرف دارو همراه با غذا و یک لیوان آب برای کاهش عوارض گوارشی.
• در صورت بروز علائم جدی، مصرف دارو را متوقف کرده و به پزشک مراجعه کنید.
• پیگیری‌های منظم جهت بررسی عملکرد کبد و کلیه توصیه می‌شود.

تداخلات دارویی

مفنامیک اسید مانند سایر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) می‌تواند با برخی داروها تداخل داشته باشد و باعث کاهش اثر، افزایش عوارض جانبی یا ایجاد خطرات جدی برای سلامتی شود. در اینجا لیستی از مهم‌ترین تداخلات دارویی همراه با توضیحات کاربردی آورده شده است:

۱. داروهای ضدانعقاد خون (رقیق‌کننده‌های خون) : مانند وارفارین

علت تداخل 

• مفنامیک اسید می‌تواند اثر داروهای رقیق‌کننده خون را افزایش دهد و خطر خونریزی داخلی، به‌ویژه در معده و روده، را بالا ببرد.

راه حل

• اگر از داروهای ضدانعقاد خون استفاده می‌کنید، قبل از مصرف مفنامیک اسید با پزشک مشورت کنید.
• علائمی مانند مدفوع سیاه، خونریزی غیرمعمول یا کبودی شدید را جدی بگیرید و در صورت مشاهده به پزشک مراجعه کنید.

۲. سایر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن 

علت تداخل 

• مصرف هم‌زمان دو یا چند NSAID می‌تواند خطر زخم معده، خونریزی گوارشی و مشکلات کلیوی را افزایش دهد.

راه حل

• اگر قبلاً داروی NSAID دیگری مصرف می‌کنید، مفنامیک اسید را بدون مشورت پزشک استفاده نکنید.
• در صورت نیاز به تسکین درد اضافی، پزشک ممکن است گزینه‌های جایگزین مانند استامینوفن را توصیه کند.

۳. داروهای فشار خون : مانند لوزارتان، کاپتوپریل و انالاپریل 

علت تداخل 

• NSAIDها می‌توانند اثر داروهای کاهش‌دهنده فشار خون را کاهش داده و باعث افزایش فشار خون شوند. همچنین، ممکن است عملکرد کلیه را مختل کنند.

راه حل

• اگر فشار خون دارید، قبل از مصرف مفنامیک اسید، با پزشک خود مشورت کنید.
• فشار خون خود را به‌طور منظم بررسی کنید و در صورت مشاهده افزایش ناگهانی، پزشک را مطلع کنید.

۴. داروهای ادرارآور (دیورتیک‌ها) : مانند فوروزماید و هیدروکلروتیازید 

علت تداخل 

• NSAIDها می‌توانند اثر داروهای ادرارآور را کاهش دهند و باعث احتباس مایعات و افزایش فشار خون شوند.

راه حل

• اگر از داروهای دیورتیک استفاده می‌کنید، پزشک ممکن است نیاز به تنظیم دوز داشته باشد یا گزینه‌ای دیگر پیشنهاد کند.
• مراقب علائم احتباس مایعات مانند تورم دست‌ها و پاها باشید.

۵. لیتیم: داروی مورد استفاده برای اختلالات روانی مانند اختلال دوقطبی

علت تداخل 

• مفنامیک اسید می‌تواند دفع لیتیم از بدن را کاهش دهد و باعث افزایش سطح آن در خون شود، که ممکن است منجر به مسمومیت با لیتیم شود.

راه حل

• اگر لیتیم مصرف می‌کنید، پزشک ممکن است نیاز به تنظیم دوز داشته باشد و آزمایش‌های مکرر سطح لیتیم در خون را تجویز کند.
• علائم مسمومیت با لیتیم شامل لرزش دست‌ها، گیجی و تهوع است. اگر این علائم را تجربه کردید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

۶. متوترکسات: داروی مورد استفاده در درمان سرطان و بیماری‌های خودایمنی

علت تداخل 

• NSAIDها مانند مفنامیک اسید می‌توانند باعث تجمع متوترکسات در بدن شوند، که ممکن است منجر به مسمومیت شدید شود.

راه حل

• اگر متوترکسات مصرف می‌کنید، بدون مشورت پزشک از مفنامیک اسید استفاده نکنید.
• پزشک ممکن است میزان مصرف متوترکسات را تنظیم کند یا آزمایش‌های کلیوی و خونی بیشتری انجام دهد.

۷. داروهای کنترل قند خون مانند انسولین و متفورمین 

علت تداخل 

• NSAIDها ممکن است باعث تغییر سطح قند خون شوند و کنترل دیابت را دشوار کنند.

راه حل

• در صورت دیابت، سطح قند خون خود را به‌طور منظم بررسی کنید.
• در صورت مشاهده علائم افت قند خون مانند سرگیجه، تعریق شدید یا لرزش، به پزشک مراجعه کنید.

۸. داروهای ضدافسردگی مانند فلوکستین و سرترالین

علت تداخل 

• مصرف هم‌زمان NSAIDها با برخی داروهای ضدافسردگی می‌تواند خطر خونریزی معده را افزایش دهد.

راه حل

• اگر از داروهای ضدافسردگی استفاده می‌کنید، پزشک ممکن است توصیه کند که از یک داروی محافظ معده مانند امپرازول استفاده کنید.

۹. داروهای ضدتشنج – مانند فنی‌توئین

علت تداخل 

• مفنامیک اسید می‌تواند سطح فنی‌توئین را در خون افزایش دهد، که ممکن است باعث بروز عوارض جانبی خطرناک مانند سرگیجه، تاری دید یا خواب‌آلودگی شود.

راه حل

• اگر از داروهای ضدتشنج استفاده می‌کنید، پزشک ممکن است نیاز به تنظیم دوز داشته باشد.

۱۰. الکل

علت تداخل 

• مصرف الکل همراه با مفنامیک اسید می‌تواند خطر خونریزی معده و مشکلات کبدی را افزایش دهد.

راه حل

• در طول مصرف مفنامیک اسید، از نوشیدن الکل خودداری کنید.

جمع‌بندی مهم برای بیماران

• اگر دارویی مصرف می‌کنید، قبل از استفاده از مفنامیک اسید با پزشک مشورت کنید.
• در صورت بروز علائم غیرمعمول (مانند خونریزی معده، سرگیجه شدید یا مشکلات کلیوی) سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
• همیشه برچسب داروهای مصرفی خود را بررسی کنید و از مصرف هم‌زمان داروهای مشابه اجتناب کنید.

تداخلات با غذا

• مصرف مفنامیک اسید همراه غذا (به‌ویژه غذاهای سبک) می‌تواند به کاهش تحریک معده کمک کند.
• از مصرف همزمان الکل خودداری کنید؛ زیرا الکل می‌تواند خطر خونریزی و سایر عوارض گوارشی را افزایش دهد.

مشاوره درباره ارتباط با داروهای مختلف

• قبل از شروع مصرف مفنامیک اسید، پزشک خود را از تمامی داروها، مکمل‌ها و محصولات گیاهی که مصرف می‌کنید، مطلع سازید.
• از مصرف همزمان سایر داروهای ضدالتهاب بدون مشورت پزشک خودداری کنید.

منع مصرف در بیماری‌ها، بارداری، شیردهی

• بیماری‌های گوارشی: افرادی که سابقه زخم معده، خونریزی گوارشی یا بیماری‌های التهابی معده و روده دارند، نباید از مفنامیک اسید استفاده کنند.
• بیماری‌های کلیوی و کبدی: بیماران با نارسایی شدید کلیه یا کبد، مصرف این دارو را باید با احتیاط داشته باشند یا از آن خودداری کنند.
• بارداری: مصرف مفنامیک اسید در سه‌ماهه سوم بارداری به علت خطر آسیب به جنین توصیه نمی‌شود.
• شیردهی: این دارو ممکن است به شیر مادر منتقل شود؛ لذا در دوران شیردهی با پزشک مشورت شود.
• رده سنی: مصرف مفنامیک اسید در کودکان زیر ۱۴ سال توصیه نمی‌شود.

توصیه‌های دارویی

قبل از مصرف:

• پزشک خود را از سابقه بیماری‌های گوارشی، کلیوی و کبدی، حساسیت‌ها و داروهای مصرفی مطلع کنید.

در صورت فراموشی مصرف:

• به محض یادآوری دوز فراموش‌شده را مصرف کنید.
• اگر زمان نزدیک به دوز بعدی است، آن دوز را نادیده بگیرید و از دو برابر کردن دوز خودداری کنید.

بهترین زمان مصرف:

• مفنامیک اسید را همراه با غذا یا پس از غذا مصرف کنید تا خطر تحریک معده کاهش یابد.

زمان شروع اثر:

• اثر مفنامیک اسید معمولاً طی ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پس از مصرف آغاز می‌شود.

مدت اثر:

• اثر دارو حدود 4 تا 6 ساعت باقی می‌ماند؛ بر این اساس، دوزهای بعدی معمولاً هر 6 ساعت مصرف می‌شوند.

نحوه استفاده:

• قرص را به‌طور کامل بلعیده و از خرد کردن یا جویدن آن خودداری کنید.

نکات در خصوص شرایط نگهداری

• مفنامیک اسید را در دمای اتاق (۱۵-۳۰ درجه سانتی‌گراد) نگهداری کنید.
• از نور مستقیم، رطوبت و حرارت زیاد دور نگه دارید.
• دارو را از دسترس کودکان دور قرار دهید و بسته‌بندی اصلی آن را حفظ کنید.

مراقبت‌های پس از درمان

• پس از اتمام دوره درمان، در صورت عدم بهبود علائم یا بروز علائم غیرمنتظره (مانند درد شدید معده یا خونریزی)، به پزشک مراجعه کنید.
• پیگیری‌های دوره‌ای جهت بررسی عملکرد کبد و کلیه در صورت مصرف طولانی‌مدت توصیه می‌شود.

باید و نبایدهای غذایی هنگام مصرف

بایدها:

• مصرف همراه غذا: برای کاهش تحریک معده توصیه می‌شود.
• نوشیدن آب کافی: به حفظ عملکرد گوارشی و کاهش خطر عوارض کمک می‌کند.

نبایدها:

• مصرف همزمان الکل: الکل می‌تواند خطر خونریزی معده و سایر عوارض گوارشی را افزایش دهد.
• غذاهای بسیار چرب یا تند: ممکن است موجب تحریک معده و افزایش خطر عوارض گوارشی شود.

نکات تغذیه‌ای مکمل‌ها

• قبل از مصرف هرگونه مکمل غذایی یا ویتامینی، به‌ویژه مکمل‌هایی که بر سیستم گوارشی یا عملکرد کبد تأثیر می‌گذارند، با پزشک مشورت کنید.
• استفاده از پروبیوتیک‌ها یا مکمل‌های هضم‌کننده ممکن است به کاهش عوارض گوارشی کمک کند.

هشدارها

• خطر خونریزی گوارشی: مصرف مفنامیک اسید می‌تواند به زخم معده و خونریزی منجر شود، به‌خصوص در صورت مصرف طولانی‌مدت یا در بیمارانی که سابقه زخم دارند.
• ریسک نارسایی کلیه یا کبد: نظارت دوره‌ای بر عملکرد این ارگان‌ها توصیه می‌شود.
• افزایش خطر عوارض قلبی: در بیمارانی با سابقه بیماری‌های قلبی، مصرف این دارو باید با دقت انجام شود.

اثر روی آزمایشات

• مفنامیک اسید ممکن است بر نتایج آزمایش‌های کبدی (مانند AST، ALT) و کلیوی تأثیر بگذارد؛
• پزشک شما ممکن است قبل و پس از دوره درمان آزمایش‌های مربوطه را برای پایش وضعیت سلامت شما تجویز کند.

اطلاعاتی درباره اثرات طولانی‌مدت دارو

• مصرف طولانی‌مدت مفنامیک اسید می‌تواند منجر به عوارض گوارشی مزمن، مشکلات کلیوی و کبدی و افزایش خطر عوارض قلبی شود؛
• توصیه می‌شود دوره‌های مصرف را با استراحت‌های مناسب بین آنها همراه سازید و به توصیه پزشک پایبند باشید.

آموزش به خانواده و اطرافیان بیمار

• خانواده و اطرافیان باید از اهداف درمانی و نحوه مصرف مفنامیک اسید آگاه باشند.
• اطلاع‌رسانی در خصوص علائم هشداردهنده مانند درد شدید شکمی، خونریزی معده یا علائم آلرژیک، و لزوم مراجعه به پزشک، اهمیت دارد.

اطلاعات درباره روش‌های مکمل درمان

• روش‌های مکمل: به‌کارگیری فیزیوتراپی، تغییرات سبک زندگی، تمرینات ورزشی سبک و مدیریت استرس می‌تواند به تسکین درد و بهبود روند درمان کمک کند.
• درمان‌های ترکیبی: استفاده از داروهای ضددرد غیر اپیوئیدی (مانند استامینوفن یا NSAIDهای دیگر) به‌عنوان مکمل درمان می‌تواند مفید باشد.

خطرات مربوط به قطع ناگهانی دارو

• قطع ناگهانی: اگر مفنامیک اسید به‌طور ناگهانی قطع شود، معمولاً عوارض جدی رخ نمی‌دهد؛
• با این حال، در صورت مصرف طولانی‌مدت، بهتر است طبق دستور پزشک دوز را به تدریج کاهش دهید تا از احتمال بروز عوارض ناشی از تغییر دوز جلوگیری شود.

مقایسه با داروهای مشابه

• مفنامیک اسید از نظر اثربخشی در درمان دردهای قاعدگی و دردهای عضلانی-اسکلتی با سایر NSAIDها مانند ایبوپروفن و ناپروکسن رقابت می‌کند؛
• برخی مطالعات نشان می‌دهند که مفنامیک اسید به‌ویژه در تسکین دردهای قاعدگی مؤثرتر است، اما ممکن است نسبت به برخی داروهای مشابه عوارض گوارشی بیشتری داشته باشد.

مراقبت‌های شخصی برای بهبود سریع‌تر

• پیروی از دستور مصرف: مصرف دارو طبق تجویز پزشک، همراه با رعایت نکات تغذیه‌ای و بهداشتی.
• تغذیه سالم و مصرف آب کافی: برای کاهش عوارض گوارشی و افزایش اثر دارو.
• استراحت و فعالیت‌های سبک: به‌عنوان بخشی از مدیریت درد و بهبود کیفیت زندگی.
• پشتیبانی روانی: مشاوره و حمایت خانواده برای مدیریت استرس و بهبود خلق و خو.

سوالات متداول درباره مفنامیک اسید

آیا مفنامیک اسید برای کاهش درد شدید مناسب است؟

مفنامیک اسید برای دردهای خفیف تا متوسط مناسب است. برای دردهای شدید، ممکن است داروهای قوی‌تری مورد نیاز باشد.

آیا می‌توان مفنامیک اسید را با معده خالی مصرف کرد؟

بهتر است مفنامیک اسید همراه با غذا یا شیر مصرف شود تا از تحریک معده جلوگیری کند.

مصرف مفنامیک اسید برای چند روز متوالی بی‌خطر است؟

معمولاً توصیه می‌شود برای ۲ تا ۳ روز استفاده شود. مصرف طولانی‌مدت می‌تواند به معده و کلیه آسیب بزند.

آیا مفنامیک اسید می‌تواند باعث خواب‌آلودگی شود؟

خیر، معمولاً باعث خواب‌آلودگی نمی‌شود، اما برخی افراد ممکن است احساس سرگیجه کنند.

آیا این دارو برای زنان باردار بی‌خطر است؟

مصرف مفنامیک اسید در سه‌ماهه سوم بارداری ممنوع است، زیرا ممکن است روی رشد جنین تأثیر بگذارد. در سایر مراحل بارداری، فقط با تجویز پزشک استفاده شود.

اگر یک دوز مفنامیک اسید را فراموش کنم، چه کار کنم؟

به محض یادآوری مصرف کنید، اما اگر نزدیک به زمان دوز بعدی است، دوز فراموش‌شده را رها کرده و طبق برنامه ادامه دهید.

آیا می‌توان مفنامیک اسید را با داروهای ضدبارداری مصرف کرد؟

بله، اما در برخی افراد ممکن است باعث افزایش فشار خون یا مشکلات معده شود. بهتر است با پزشک مشورت کنید.

مصرف مفنامیک اسید باعث افزایش وزن می‌شود؟

این دارو مستقیماً باعث افزایش وزن نمی‌شود، اما برخی افراد ممکن است به دلیل احتباس مایعات کمی تغییر وزن داشته باشند.

بهترین زمان مصرف مفنامیک اسید برای درد قاعدگی چه زمانی است؟

بهتر است در اولین نشانه‌های درد مصرف شود تا بیشترین تأثیر را داشته باشد.

آیا می‌توان این دارو را به کودکان داد؟

مفنامیک اسید معمولاً برای کودکان زیر ۱۲ سال توصیه نمی‌شود، مگر با تجویز پزشک.

آیا مفنامیک اسید بر فشار خون تأثیر دارد؟

ممکن است در برخی افراد باعث افزایش فشار خون شود، به‌ویژه در صورت مصرف طولانی‌مدت.

آیا می‌توان مفنامیک اسید را همراه با مسکن‌های دیگر مصرف کرد؟

نباید با داروهای ضدالتهابی دیگر مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن مصرف شود، زیرا خطر خونریزی معده افزایش می‌یابد.

آیا این دارو باعث مشکلات گوارشی می‌شود؟

بله، ممکن است باعث درد معده، سوءهاضمه و در موارد نادر زخم معده شود.

آیا می‌توان هنگام مصرف مفنامیک اسید الکل نوشید؟

بهتر است از مصرف الکل خودداری کنید، زیرا خطر خونریزی معده افزایش می‌یابد.

آیا این دارو برای افرادی که مشکلات کلیوی دارند بی‌خطر است؟

مفنامیک اسید ممکن است به کلیه‌ها فشار وارد کند، بنابراین در بیماران کلیوی باید با احتیاط مصرف شود.

آیا مصرف این دارو برای دیابتی‌ها مشکلی ایجاد می‌کند؟

معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما ممکن است سطح قند خون را تحت تأثیر قرار دهد. بهتر است با پزشک مشورت کنید.

آیا می‌توان مفنامیک اسید را به‌عنوان یک داروی روزانه برای درد مزمن مصرف کرد؟

خیر، این دارو برای مصرف کوتاه‌مدت طراحی شده و مصرف روزانه آن می‌تواند عوارض جانبی جدی ایجاد کند.

آیا این دارو باعث مشکلات قلبی می‌شود؟

مصرف طولانی‌مدت NSAIDها ممکن است خطر مشکلات قلبی را افزایش دهد. در افراد با سابقه بیماری قلبی، باید با احتیاط مصرف شود.

آیا مفنامیک اسید روی پریود تأثیر می‌گذارد؟

بله، ممکن است خونریزی قاعدگی را کاهش دهد و در برخی موارد چرخه قاعدگی را تغییر دهد.

اگر بعد از مصرف مفنامیک اسید علائم آلرژی داشتم چه کار کنم؟

در صورت بروز علائمی مانند تورم صورت، کهیر یا مشکلات تنفسی، فوراً به اورژانس مراجعه کنید.

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف مفنامیک اسید

دیسمنوره اولیه (درد قاعدگی):

• شرح: مفنامیک اسید عمدتاً برای تسکین درد قاعدگی ناشی از افزایش تولید پروستاگلاندین‌ها در رحم به‌کار می‌رود. مهار پروستاگلاندین‌ها موجب کاهش انقباضات رحمی و کاهش درد مرتبط با قاعدگی می‌شود.

دردهای خفیف تا متوسط:

• شرح: به عنوان یک داروی ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID)، مفنامیک اسید در درمان دردهای خفیف تا متوسط مانند دردهای عضلانی، دردهای دندانی و سایر دردهای ناشی از آسیب‌های جزئی کاربرد دارد. این اثر از طریق مهار آنزیم سیکلواکسیژناز (COX) و کاهش تولید پروستاگلاندین‌ها محقق می‌شود.

دردهای پس از عمل جراحی یا تروماهای کوچک:

• شرح: در دوره کوتاه‌مدت پس از جراحی‌های کوچک یا تروماهای جزئی، مفنامیک اسید می‌تواند به عنوان یک گزینه برای کنترل درد و کاهش التهاب به‌کار رود. این کاربرد به کاهش ناراحتی و تسریع بهبود بیماران کمک می‌کند.

دردهای مرتبط با التهاب موضعی:

• شرح: در برخی موارد، به ویژه در شرایطی که التهاب موضعی نقش اساسی در درد دارد (مانند برخی از موارد آرتروز)، مفنامیک اسید به دلیل ویژگی‌های ضدالتهابی خود می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد؛ هرچند استفاده طولانی‌مدت نیازمند نظارت دقیق به‌منظور جلوگیری از عوارض گوارشی است.

مکانیسم اثر مفنامیک اسید

مفنامیک اسید یک داروی ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) است که مکانیسم اثر آن عمدتاً از طریق موارد زیر عمل می‌کند:

مهار آنزیم سیکلوکسیژناز (COX-1 و COX-2):

• شرح: مفنامیک اسید با مهار این آنزیم‌ها از تبدیل اسید آراشیدونیک به پروستاگلاندین H₂ جلوگیری می‌کند.
• نتیجه: کاهش تولید پروستاگلاندین‌ها منجر به کاهش التهاب، درد و تب می‌شود.

کاهش تولید پروستاگلاندین‌های التهابی:

• شرح: با مهار تبدیل اسید آراشیدونیک، میزان پروستاگلاندین‌های التهابی کاهش یافته و این امر موجب تسکین درد، کاهش التهاب و کنترل تب می‌شود.
• نتیجه: کاهش علائم بالینی مرتبط با فرایندهای التهابی به‌ویژه در دردهای قاعدگی و دردهای حاد.

اثرات ضد درد و ضدتب:

• شرح: کاهش تولید پروستاگلاندین‌ها به کاهش تحریک اعصاب حسی در محل التهاب منجر شده و در نتیجه اثرات ضددرد و ضدتب ایجاد می‌کند.
• نتیجه: تسکین سریع علائم درد و تب در شرایط حاد.

تأثیرات احتمالی بر مسیرهای مولکولی فرعی:

• شرح: علاوه بر مهار مستقیم COX، برخی مطالعات پیش‌بالینی نشان داده‌اند که مفنامیک اسید ممکن است بر مسیرهای مولکولی دیگری که در تنظیم التهاب نقش دارند نیز تأثیرگذار باشد.
• نتیجه: اگرچه این اثرات فرعی نسبت به مهار COX کمتر شناخته شده‌اند، اما ممکن است در برخی شرایط بالینی نقش مکمل در کاهش التهاب داشته باشند.

فارماکوکینتیک مفنامیک اسید

جذب

• شرح: مفنامیک اسید پس از مصرف خوراکی به سرعت جذب می‌شود؛ زمان رسیدن به اوج غلظت پلاسمایی حدود ۱ تا ۲ ساعت است. مصرف همراه با غذا ممکن است زمان جذب را کمی افزایش دهد، ولی میزان زیست دستیابی نهایی تغییر چندانی نمی‌کند.

توزیع

• شرح: این دارو به شدت به پروتئین‌های پلاسمایی (بیش از ۹۰٪، عمدتاً آلبومین) متصل می‌شود. حجم توزیع آن نسبتاً محدود است؛ لذا در شرایطی مانند هیپوآلبومینی، پارامترهای فارماکوکینتیکی ممکن است تغییر کند.

متابولیسم

• شرح: مفنامیک اسید عمدتاً در کبد از طریق مسیرهای اکسیداتیو (با مشارکت آنزیم‌های سیتوکروم P450 به ویژه CYP2C9) و گلوکورونیداسیون متابولیزه می‌شود. متابولیت‌های حاصل غالباً بی‌اثر بوده و به سرعت از بدن دفع می‌شوند.

حذف

• شرح: دارو و متابولیت‌های آن به‌طور عمده از طریق کلیه‌ها دفع می‌شوند. نیمه‌عمر مفنامیک اسید تقریباً ۲ ساعت است. همچنین، بخشی از آن ممکن است از طریق صفرا به روده منتقل و سپس به‌صورت متابولیت‌های غیر فعال دفع شود.

خصوصیات فارماکوکینتیکی اضافی:

• شرح: شروع اثر مفنامیک اسید معمولاً در عرض یک ساعت پس از مصرف آغاز می‌شود. به دلیل نیمه‌عمر کوتاه، ممکن است نیاز به تجویز مکرر داشته باشد. تغییرات عملکرد کبد یا کلیه می‌تواند بر پارامترهای فارماکوکینتیکی تأثیرگذار باشد.

منع مصرف مفنامیک اسید

حساسیت مفرط به مفنامیک اسید یا سایر داروهای گروه NSAIDs

• شرح: در بیمارانی که سابقه واکنش‌های آلرژیک شدید (مانند آنافیلاکسی، کهیر، یا واکنش‌های حساسیتی عمومی) نسبت به مفنامیک اسید، آسپرین یا سایر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی وجود دارد، مصرف این دارو منع شده و می‌تواند منجر به بروز عوارض خطرناک شود.

زخم گوارشی فعال یا سابقه خونریزی گوارشی

• شرح: استفاده از NSAIDs می‌تواند به تشدید یا ایجاد زخم معده و دوازدهه و افزایش خطر خونریزی گوارشی منجر شود. بنابراین در بیمارانی که زخم معده فعال یا تاریخچه خونریزی گوارشی دارند، مصرف مفنامیک اسید توصیه نمی‌شود.

اختلالات شدید کلیوی (نارسایی کلیوی شدید)

• شرح: چون مفنامیک اسید عمدتاً از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود، در بیمارانی که دارای نارسایی کلیوی شدید هستند، تجمع دارو و ایجاد سمیت‌های جدی امکان‌پذیر است. از این رو، در این بیماران مصرف دارو منع شده است.

اختلالات شدید کبدی (نارسایی کبدی شدید)

• شرح: کاهش عملکرد کبد می‌تواند منجر به اختلال در متابولیسم مفنامیک اسید شده و خطر عوارض جانبی را افزایش دهد. به همین دلیل، بیماران با نارسایی کبدی شدید از مصرف این دارو باید اجتناب کنند.

بارداری در سه‌ماهه سوم

• شرح: مصرف NSAIDs در دوره انتهایی بارداری (سه‌ماهه سوم) با خطر بسته شدن زودرس داکتوس آرتریوس جنین و بروز مشکلات قلبی-عروقی نوزاد همراه است. بنابراین، استفاده از مفنامیک اسید در این دوره منع مصرف است.

آسم حساس به NSAIDs یا سابقه آسم ناشی از مصرف آسپرین

• شرح: در بیمارانی که سابقه آسم تحریک‌شده توسط NSAIDs یا آسپرین دارند، مصرف مفنامیک اسید می‌تواند باعث بروز حملات تنفسی و تشدید علائم آسمی شود؛ لذا این دسته از بیماران از دریافت دارو باید اجتناب نمایند.

اختلالات خونریزی‌دهنده یا وجود عوامل خطر برای خونریزی

• شرح: مفنامیک اسید با مهار عملکرد پلاکت‌ها و اختلال در فرآیند انعقاد خون، می‌تواند خطر خونریزی‌های ناگهانی یا تشدید خونریزی در بیمارانی با اختلالات انعقادی را افزایش دهد.

عوارض جانبی مفنامیک اسید

اختلالات گوارشی (15–25%)

• این دسته از عوارض شامل درد شکمی، تهوع، استفراغ، سوءهاضمه و اسهال می‌باشد. مهار پروستاگلاندین‌های حفاظتی معده توسط دارو، باعث افزایش احتمال بروز این علائم می‌شود.

سردرد و سرگیجه (حدود 10%)

• برخی از بیماران ممکن است دچار سردرد یا سرگیجه شوند. این علائم ناشی از تأثیرات دارو بر سیستم عصبی مرکزی و تغییر در گردش خون مغزی است.

واکنش‌های آلرژیک (حدود 1% یا کمتر)

• واکنش‌های حساسیتی از قبیل بثورات پوستی، خارش، و در موارد نادر آنافیلاکسی گزارش شده است. این واکنش‌ها می‌توانند ناشی از حساسیت ایمنی نسبت به دارو یا سایر ترکیبات موجود در آن باشند.

عوارض کلیوی (نادر؛ تقریباً 1% یا کمتر)

• به دلیل اثر NSAIDها بر کاهش جریان خون کلیوی (از طریق مهار تولید پروستاگلاندین‌ها)؛ مصرف مفنامیک اسید می‌تواند در بیماران مستعد منجر به اختلال عملکرد کلیه، احتباس مایعات یا حتی نارسایی کلیوی شود.

عوارض کبدی (نادر؛ کمتر از 1%)

• مواردی از افزایش آنزیم‌های کبدی، زردی (یرقان) و حتی هپاتیت‌های ناشی از دارو گزارش شده است. این عوارض ممکن است نتیجه واکنش‌های حساسیتی یا سمّی ناشی از دوزهای بالا باشند.

عوارض قلبی-عروقی (نادر)

• اگرچه شایع نیست، استفاده از NSAIDها می‌تواند با افزایش خطر حوادث قلبی مانند سکته قلبی و سایر مشکلات عروقی همراه باشد، به‌ویژه در بیماران با سابقه بیماری قلبی یا در مصرف طولانی‌مدت.

زخم معده و خونریزی گوارشی (عوارض شدید؛ کمتر از 1%)

• در موارد نادر، مهار محافظت معده و کاهش تولید پروستاگلاندین‌ها ممکن است منجر به زخم معده، خونریزی یا حتی سوراخ شدن دستگاه گوارش شود که نیازمند مداخله فوری پزشکی است.

تداخلات دارویی مفنامیک اسید

مشخصات کلی تداخلات:

• نفروپاتی ناشی از داروهای مسکن
• تشدید اثرات ضد پلاکت
• کاهش پرفیوژن یا عملکرد کلیوی
• افزایش خطر خونریزی یا آسیب به مخاط دستگاه گوارش
• تشدید هایپرکالمی
• تشدید اثرات افزاینده فشارخون
• تشدید هیپوناترمی
• کاهش‌ آستانه تشنج

تداخلات رده X (پرهیز):

• آسه‌متاسین، آمینولوولینیک اسید (سیستمیک)، دکس ایبوپروفن، دکس کتوپروفن، فلوکتافنین، کتورولاک (نازال و سیستمیک)، ماسیمورلین، میفامورتید، مورنیفلومات، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (انتخابی COX-2)، اوماستاکسین، پلوبیپروفن، فنیل بوتازون، تالنیفلومات، تنوکسیکام، اوروکیناز، زالتوپروفن

کاهش اثرات داروها توسط مفنامیک اسید:

• آلیسکایرن، بلاک کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین II، مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین، بتابلاکرها، اپلرنون، هیدرالازین، دیورتیک های لوپ، ماسیمورلین، میفامورتید، دیورتیک های نگه‌دارنده پتاسیم، پروستاگلاندین ها (چشمی)، سالیسیلات ها، مهارکننده‌های انتخابی باز جذب سروتونین، سینکالید، دیورتیک های تیازیدی و شبه تیازیدی

کاهش اثرات مفنامیک اسید توسط داروها:

• عوامل کمپلکس ساز اسیدهای صفراوی، سالیسیلات ها

افزایش اثرات داروها توسط مفنامیک اسید:

• مشتقات 5- آمینوسالیسیلیک اسید، داروهای با خاصیت ضد پلاکت، آلیسکایرن، آمینوگلیکوزیدها، آمینولوولینیک اسید (موضعی و سیستمیک)، داروهای ضد انعقاد، آپیکسابان، بمیپارین، مشتقات بیس‌فسفونات ها، سفالوتین، کلاژناز (سیستمیک)، سیکلوسپورین (سیستمیک)، دابیگاتران اتکسیلات، دفراسیروکس، دئوکسی کولیک اسید، دسموپرسین، دکس ایبوپروفن، دیگوکسین، دروسپیرنون، ادوکسابان، انوکساپارین، اپلرنون، هالوپریدول، هپارین، ایبریتومومب تیوکستان، لووتیروکسین، لیتیم، متفورمین، متوترکسات، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (انتخابی COX-2)، اوبینوتوزومب، اوماستاکسین، پورفیمر، دیورتیک های نگه‌دارنده پتاسیم، پرالاترکسات، کینولون ها، ریواروکسابان، سالیسیلات ها، تاکرولیموس (سیستمیک)، فرآورده‌های تنوفوویر، داروهای ترومبولیتیک، تولپریسون، اوروکیناز، ونکومایسین، ورتپورفین، آنتاگونیست های ویتامین کا

افزایش اثرات مفنامیک اسید توسط داروها:

• آکالابروتینیب، آسه‌متاسین، الکل (اتیل)، بلاک کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین II، مهارکننده‌های آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین، کورتیکواستروئید ها (سیستمیک)، سیکلوسپورین (سیستمیک)، داساتینیب، دکس کتوپروفن، دیکلوفناک (سیستمیک)، امولسیون‌های چربی (بر پایه روغن ماهی)، فلبیناک، فلوکتافنین، گلوکزآمین، گیاهان (با خاصیت ضد انعقاد/ ضد پلاکت)، ایبروتینیب، اینوترسن، کتورولاک (نازال و سیستمیک)، لیماپروست، دیورتیک های لوپ، مورنیفلومات، مولتی ویتامین/ فلورید (حاوی ویتامین‌های آ، دی و ای)، مولتی ویتامین/ مینرال (حاوی ویتامین‌های آ، دی، ای، کا، فولات و آهن)، مولتی ویتامین/ مینرال (حاوی ویتامین‌های آ، ای و بدون آهن)، نفتازون، اسیدهای چرب امگا-3، پلوبیپروفن، پنتوسان پلی سولفات سدیم، پنتوکسی فیلین، فنیل بوتازون، پروبنسید، آنالوگ‌های پروستاسیکلین، مهارکننده‌های انتخابی باز جذب سروتونین، مهارکننده‌های باز جذب سروتونین/ نوراپی نفرین، سدیم فسفات‌ها، تالنیفلومات، تنوکسیکام، دیورتیک های تیازیدی و شبه تیازیدی، تیپراناویر، تولپریسون، داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای (آمین نوع سوم)، ویتامین ای (سیستمیک)، زالتوپروفن، زانوبروتینیب

تداخلات با غذا:

• ذکر نشده است.

هشدار ها مفنامیک اسید

ریسک گوارشی 

• شرح: مصرف مفنامیک اسید می‌تواند خطر بروز زخم‌های معده، خونریزی گوارشی و حتی سوراخ‌شدگی دستگاه گوارشی را افزایش دهد. این خطر بخصوص در بیماران مسن، کسانی که سابقه زخم یا خونریزی معده دارند و یا در ترکیب با داروهای کورتیکواستروئیدی یا ضدانعقاد مشاهده می‌شود.

ریسک قلبی-عروقی

• شرح: مانند سایر داروهای NSAID، مفنامیک اسید ممکن است خطر بروز حوادث قلبی مانند انفارکتوس میوکارد و سکته مغزی را افزایش دهد. این خطر در استفاده طولانی‌مدت، دوزهای بالا و در بیماران دارای سابقه بیماری قلبی بیشتر است.

ریسک کلیوی

• شرح: مهار تولید پروستاگلاندین‌ها توسط مفنامیک اسید می‌تواند منجر به کاهش جریان خون کلیوی، احتباس مایعات و در موارد شدید نارسایی کلیه شود

ریسک کبدی

• شرح: مواردی از افزایش آنزیم‌های کبدی و اختلال عملکرد کبد گزارش شده است. در بیماران دارای سابقه بیماری کبد یا در صورت مشاهده علائم بالینی آسیب کبدی (مانند یرقان)، نظارت بر عملکرد کبد توصیه می‌شود.

واکنش‌های حساسیتی 

• شرح: مفنامیک اسید می‌تواند واکنش‌های آلرژیک شدید شامل آنافیلاکسی، آنژیوادم، و واکنش‌های پوستی جدی مانند سندرم استیونز-جانسون (SJS) و نکروز اپیدرمال سمی (TEN) ایجاد کند. این دارو در بیمارانی که حساسیت نسبت به NSAIDها دارند، منع مصرف است.

هشدارهای مرتبط با بارداری

• شرح: استفاده از مفنامیک اسید در دوران بارداری، به‌ویژه در سه‌ماهه سوم، به دلیل خطر بسته شدن زودرس داکتوس آرتریوس جنینی و دیگر عوارض احتمالی، منع شده است.

افزایش خطر خونریزی

• شرح: این دارو می‌تواند عملکرد پلاکت‌ها را مختل کرده و خطر خونریزی را افزایش دهد. بیماران مبتلا به اختلالات انعقادی یا کسانی که از داروهای ضد انعقاد استفاده می‌کنند، باید با احتیاط از آن استفاده نمایند.

احتیاط در سالمندان

• شرح: افراد مسن به دلیل کاهش عملکرد کلیوی و افزایش حساسیت به عوارض گوارشی و قلبی-عروقی، در معرض خطر بیشتری قرار دارند؛ لذا ممکن است نیاز به دوز کمتر و نظارت دقیق‌تر داشته باشند.

توصیه های دارویی مفنامیک اسید

توصیه‌های دارویی برای پزشکان

• پیش از تجویز، بررسی کامل سابقه‌ی بیمار از جمله سابقه زخم معده، اختلالات خونی، کلیوی، کبدی و قلبی ضروری است.
• در بیماران مسن یا دارای هیپوآلبومینی، به دلیل افزایش اتصال دارویی به آلبومین، احتمال تغییرات فارماکوکینتیکی وجود دارد.

• دوز معمول مفنامیک اسید در درمان دردهای قاعدگی و دردهای خفیف تا متوسط به‌طور معمول ۲۵۰ میلی‌گرم با فاصله‌های زمانی مشخص (معمولاً هر ۶ ساعت) است؛
• توصیه می‌شود دوره درمان کوتاه (۲ تا ۳ روز) باشد تا خطر عوارض گوارشی و سیستمیک کاهش یابد.

• در بیماران با استفاده طولانی‌مدت یا دوزهای بالا، پایش منظم عملکرد کبد و کلیه (آزمایش‌های LFTs، سطح کراتینین و الکترولیت‌ها) توصیه می‌شود.
• نظارت بر علائم گوارشی و علائم قلبی-عروقی به ویژه در بیماران دارای سابقه بیماری‌های قلبی یا فشار خون بالا الزامی است.

• استفاده از مفنامیک اسید در دوران بارداری (به ویژه از ۲۰ هفته به بعد و کاملاً در سه‌ماهه سوم) ممنوع است؛
• در زنان شیرده، پزشک باید به ریسک انتقال دارو از طریق شیر مادر توجه و در صورت نیاز توصیه‌های جایگزین ارائه دهد.

• به بیماران در خصوص نحوه مصرف دارو، علائم عوارض جانبی رایج و موارد اضطراری (مانند علائم واکنش‌های آلرژیک یا نشانه‌های خونریزی) آموزش دهید.

• در بیمارانی که تحت عمل جراحی قلب (مانند CABG) قرار دارند، مصرف مفنامیک اسید منع شده و یا باید با احتیاط بسیار بالا تجویز شود.
• به دلیل ریسک افزایش فشار خون و احتمال تشدید نارسایی قلبی، بیماران قلبی باید تحت نظارت دقیق باشند.