اندانسترون

(فراورده های دمیترون محصول شرکت تهران شیمی)

معرفی اندانسترون

اندانسترون یک داروی ضد تهوع و استفراغ است که عمدتاً در جلوگیری از تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و یا پس از عمل جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو با مهار گیرنده‌های سرتونین (5-HT3) در سیستم عصبی مرکزی و دستگاه گوارش عمل می‌کند.

موارد مصرف اندانسترون

• تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی: برای پیشگیری و کاهش تهوع در بیمارانی که تحت درمان‌های شیمی‌درمانی قرار دارند.
• تهوع و استفراغ ناشی از پرتودرمانی: جهت جلوگیری از ایجاد علائم تهوع در بیمارانی که تحت پرتودرمانی هستند.
• تهوع و استفراغ پس از عمل جراحی: به عنوان یک پیشگیرنده جهت کاهش عوارض تهوع و استفراغ پس از بیهوشی و جراحی.

هر یک از این موارد بر اساس شرایط بالینی و شدت علائم، با دوزهای متفاوت اندانسترون تجویز می‌شود.

اثربخشی و آمار اندانسترون

مطالعات بالینی بین‌المللی نشان می‌دهند که اندانسترون در کاهش میزان تهوع و استفراغ در بیمارانی که تحت شیمی‌درمانی یا عمل جراحی قرار دارند، اثربخشی بالایی دارد. به عنوان مثال:

• در شیمی‌درمانی، نرخ موفقیت پیشگیری از استفراغ با اندانسترون می‌تواند به میزان 60–80٪ باشد.
• در پیشگیری از تهوع پس از عمل جراحی، کاهش قابل توجهی در بروز این علائم مشاهده شده است.

مقدار مصرف اندانسترون

دوزهای اندانسترون بسته به نوع مصرف و رده سنی بیمار متغیر است:

برای بزرگسالان:

• شیمی‌درمانی: معمولاً 8–24 میلی‌گرم در روز (تقسیم به 2–3 دوز)؛ معمولاً 30 دقیقه قبل از شروع درمان.
• عمل جراحی: 4–8 میلی‌گرم به صورت تزریق یک‌بار یا تکراری در صورت نیاز.

برای کودکان:

• دوز معمولاً بر اساس وزن (حدود 0.15 میلی‌گرم/کیلوگرم) تعیین می‌شود.
• توصیه می‌شود دوز دقیق توسط پزشک معالج با توجه به وضعیت بالینی بیمار تعیین شود.

خطرات مرتبط با مصرف طولانی‌مدت اندانسترون

مصرف طولانی‌مدت اندانسترون معمولاً توصیه نمی‌شود، زیرا این دارو عمدتاً برای کنترل علائم حاد (مانند تهوع و استفراغ) استفاده می‌شود. در صورت استفاده مداوم، ممکن است باعث:

• افزایش ریسک تغییرات الکتریکی قلبی: مانند QT طولانی.
• عوارض گوارشی: مانند یبوست مزمن.

بر اساس منابع بین‌المللی، در صورت نیاز به استفاده مداوم، نظارت دقیق بالینی الزامی است.

مکانیسم اثر اندانسترون به زبان ساده

مهار گیرنده‌های سرتونین (5-HT3):

• اندانسترون یک آنتاگونیست انتخابی برای گیرنده‌های 5-HT3 است.

مسدودسازی عمل سرتونین:

• این دارو با جلوگیری از اتصال سرتونین به گیرنده‌های 5-HT3، از انتقال سیگنال‌های تهوع جلوگیری می‌کند.

اثرات در سیستم عصبی مرکزی:

• اندانسترون در مراکز کنترل تهوع در مغز (به ویژه در مرکز کمایی) عمل کرده و پیام‌های مربوط به تهوع را کاهش می‌دهد.

اثرات در سیستم گوارشی:

• در معده و روده، مسدودسازی گیرنده‌های 5-HT3 باعث کاهش تحریکات عصبی و در نتیجه کاهش استفراغ می‌شود.

نتیجه کلی:

• کاهش انتقال سیگنال‌های تحریک‌کننده تهوع از معده به مغز، که به کنترل و پیشگیری از تهوع و استفراغ منجر می‌شود.

عوارض جانبی اندانسترون

• سردرد: حدود 20–30٪ از بیماران ممکن است دچار سردرد شوند. مدیریت شامل مصرف مسکن‌های معمولی است.
• یبوست: در حدود 10–15٪ از بیماران مشاهده می‌شود؛ افزایش مصرف فیبر و آب می‌تواند مفید باشد.
• سرگیجه: در حدود 5–10٪ از بیماران گزارش شده است.
• عوارض کمتر: مانند خستگی یا احساس گرمی. در صورت بروز هرگونه عارضه شدید، باید به پزشک اطلاع داده شود.

مقایسه بین قرص ، آمپول و محلول خوراکی اندانسترون

1. قرص اندانسترون

کاربرد:

• بیشتر در شرایط پیشگیرانه و مدیریت تهوع و استفراغ در بیمارانی که تحت شیمی‌درمانی، پرتودرمانی یا پس از عمل جراحی قرار دارند، به کار می‌رود.
• مصرف قرص مناسب برای بیمارانی است که در محیط‌های غیراورژانسی و خانگی درمان می‌شوند.

ویژگی‌ها:

• مصرف خوراکی بوده و زمان رسیدن به اثر نسبت به تزریق کمی دیرتر است.
• دوزها معمولاً از پیش تعیین شده و به‌صورت ثابت هستند.

2. آمپول اندانسترون

کاربرد:

• در مواقع اورژانسی یا شرایط بحرانی که نیاز به اثر سریع دارو وجود دارد، مانند شروع سریع پس از جراحی یا در بیمارستان.
• زمانی که بیمار قادر به مصرف خوراکی نیست (مثلاً به دلیل تهوع شدید یا عدم توانایی بلع) از آمپول استفاده می‌شود.

ویژگی‌ها:

• معمولاً به‌صورت تزریق وریدی (IV) یا عضلانی (IM) تجویز می‌شود.
• ورود سریع دارو به جریان خون و آغاز سریع اثر، از مزایای این فرم است.
• طبق دستورالعمل‌های بین‌المللی، استفاده از آمپول اندانسترون در شرایط اضطراری به دلیل سرعت بالای اثر آن توصیه می‌شود.

3. محلول خوراکی اندانسترون

کاربرد:

• مناسب برای بیمارانی که در مصرف قرص مشکل دارند یا به دلیل شرایط جسمی (مانند کودکان یا افراد با دشواری در بلع) نیاز به فرم مایع دارند.
• انعطاف‌پذیری بیشتر در تعیین دوز نسبت به قرص.

ویژگی‌ها:

• جذب سریع‌تر نسبت به قرص ممکن است منجر به آغاز اثر سریع‌تر شود.
• امکان تنظیم دقیق‌تر دوز به‌ویژه در شرایط حساس مانند دوزهای کودکانه.

جمع‌بندی

• قرص اندانسترون: مناسب برای پیشگیری از تهوع و استفراغ در شرایط غیراورژانسی با دوزهای ثابت.
• آمپول اندانسترون: گزینه مطلوب در شرایط اورژانسی که نیاز به اثر سریع و قابل کنترل دارد.
• محلول خوراکی اندانسترون: مناسب برای بیمارانی که مشکلات بلع دارند یا نیاز به تنظیم دقیق‌تر دوز می‌باشد.

مکمل‌های تغذیه‌ای برای کاهش عوارض اندانسترون

در حال حاضر شواهد کافی مبنی بر اینکه مکمل‌های تغذیه‌ای به طور مستقیم عوارض اندانسترون را کاهش می‌دهند وجود ندارد؛ اما:

• برای یبوست: مصرف فیبرهای طبیعی و مایعات کافی می‌تواند به کاهش مشکل یبوست احتمالی کمک کند.
• الکترولیت‌ها: در صورت بروز تهوع شدید، مصرف مکمل‌های الکترولیت ممکن است مفید باشد.

تداخلات دارویی اندانسترون

• داروهای تاثیرگذار بر QT: مانند برخی آنتی‌آریتمی‌ها (مثلاً آمیودارون، سوتالول) و ماکرولیدها.
• داروهای سرتونینرژیک: استفاده همزمان با SSRIها، SNRIها یا MAO مهارکننده‌ها ممکن است خطر سندرم سرتونین را افزایش دهد.
• داروهای متابولیزه‌شونده توسط آنزیم‌های CYP450: ممکن است دوز Ondansetron یا داروی همراه تغییر کند.

مشورت دقیق با پزشک جهت بررسی تداخلات دارویی بسیار مهم است.

تداخلات اندانسترون با غذا

• اندانسترون می‌تواند با یا بدون غذا مصرف شود.
• در برخی موارد، مصرف همراه با غذا ممکن است جذب دارو را کمی کاهش دهد؛ اما از نظر بالینی تأثیر قابل توجهی ندارد.

باید و نبایدهای غذایی هنگام مصرف اندانسترون

بایدها:

• مصرف یک رژیم غذایی متعادل، هیدراته ماندن و پرهیز از غذاهای تحریک‌کننده معده.

نبایدها:

• مصرف غذاهای بسیار چرب یا تند که ممکن است وضعیت تهوع را تشدید کنند.

منع مصرف اندانسترون

• افراد دارای حساسیت شناخته‌شده به اندانسترون یا هر یک از ترکیبات دارویی آن نباید از این دارو استفاده کنند.
• بیماری‌های قلبی: به‌ویژه کسانی که سابقه QT طولانی دارند، باید با احتیاط از این دارو استفاده کنند.
• بارداری: اطلاعات اخیر حاکی از آنست که مصرف اندانسترون در بارداری در شرایط عادی مجاز نیست مگر به صلاحدید پزشک.
• شیردهی: مصرف در دوره شیردهی نیاز به بررسی و مشورت با پزشک دارد.
• رده سنی: در کودکان، دوز و مصرف باید دقیقاً مطابق با وزن و راهنمایی‌های پزشک تنظیم شود.

توصیه‌های دارویی اندانسترون

• پیش از مصرف: معمولا 30 دقیقه قبل از شروع شیمی‌درمانی یا عمل جراحی تجویز می‌شود.
• در صورت فراموشی مصرف: دوز از دست‌رفته را جبران نکنید.
• زمان شروع اثر: معمولاً در 30 دقیقه تا 2 ساعت پس از مصرف آغاز به کار می‌کند.
• مدت اثر: بسته به نوع دوز و شرایط بیمار، اثر می‌تواند تا 12–24 ساعت باقی بماند.
• شکل‌های دارویی اندانسترون به صورت قرص، تزریق و شربت موجود است؛
• نحوه استفاده بر اساس فرم دارویی توسط پزشک توضیح داده می‌شود.

نکات در خصوص شرایط نگهداری اندانسترون

• نگهداری: دارو را در دمای اتاق (حدود 15–30 درجه سانتیگراد) و دور از رطوبت و نور مستقیم نگهداری کنید.
• دسترس‌پذیری: از نگهداری دارو در دسترس کودکان خودداری کنید.

هشدارها در مصرف اندانسترون

• هشدار اصلی اندانسترون مربوط به خطر QT طولانی در بیماران مستعد می‌باشد.
• مصرف همزمان با داروهای دیگر که بر قلب تأثیر می‌گذارند باید با دقت و تحت نظر پزشک انجام شود.
• در صورت بروز علائم مثل تپش قلب یا سرگیجه شدید، مصرف دارو متوقف و مشورت صورت گیرد.

اثر اندانسترون روی آزمایشات

• اندانسترون ممکن است در بررسی‌های الکتروکاردیوگرافی (ECG) نشان‌دهنده QT طولانی شود.
• تأثیر قابل‌توجهی بر سایر آزمایش‌های خون یا ادرار گزارش نشده است.

مقایسه اندانسترون گرانیسترون

1. اندانسترون

مزایا:

• اثربخشی بالا در کاهش تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و پس از عمل جراحی.
• ارائه در چندین فرم دارویی (قرص، آمپول تزریقی، محلول خوراکی) که انعطاف‌پذیری در مصرف را افزایش می‌دهد.
• شروع سریع اثر.

معایب:

• احتمال بروز عوارض جانبی مانند سردرد، یبوست و سرگیجه.
• امکان افزایش فاصله QT در بیماران مستعد (نیاز به نظارت دقیق ECG).

کاربرد:

• پیشگیری از تهوع و استفراغ در محیط‌های بیمارستانی و خانگی، بخصوص قبل از درمان‌های انتی‌سیتوتوکس.

2. گرانیسترون

مزایا:

• اثربخشی مشابه اندانسترون در کنترل تهوع و استفراغ.
• برخی مطالعات نشان داده‌اند که گرانیسترون ممکن است در برخی بیماران از نظر تأثیر بر QT ایمن‌تر باشد.

معایب:

• ممکن است هزینه آن نسبت به اندانسترون بالاتر باشد.
• فرم‌های دارویی آن ممکن است محدودتر از اندانسترون باشد.

کاربرد:

• به عنوان یک جایگزین مناسب در بیمارانی که نیاز به کنترل تهوع با ریسک کمتر تغییرات الکتریکی قلب دارند.
• در ادامه چند نکته جالب و جدید درباره اندانسترون، بر اساس منابع بین‌المللی معتبر ارائه می‌شود:

تاثیرات ژنتیکی بر متابولیسم دارو

مطالعات جدید نشان می‌دهند که تنوع ژنتیکی در آنزیم‌های کبدی (به ویژه CYP2D6) می‌تواند نحوه متابولیسم اندانسترون را تغییر دهد. این موضوع به آینده‌ای منجر می‌شود که بتوان دوز دارو را به‌صورت شخصی‌سازی‌شده بر اساس پروفایل ژنتیکی هر بیمار تنظیم کرد.

تحقیقات بر روی فرم‌های دارویی نوین

پژوهش‌های اخیر به توسعه فرم‌های جدید اندانسترون مانند پچ‌های پوستی و فرمولاسیون‌های رهاسازی کنترل شده می‌پردازند. این فرم‌ها می‌توانند موجب افزایش راحتی مصرف و کاهش تعداد دفعات مصرف شوند.

کاربردهای جدید اندانسترون در اختلالات غیر از تهوع

برخی مطالعات در حال بررسی استفاده‌های جدید اندانسترون، مانند نقش آن در کاهش خارش در بیماران مبتلا به کلستاز (اختلالی که باعث ایجاد خارش شدید می‌شود) هستند. اگرچه کاربرد اصلی آن کنترل تهوع و استفراغ است، اما این یافته‌ها امکان گسترش کاربرد دارو را نشان می‌دهند.

مقایسه با داروهای ضد تهوع قدیمی‌تر

اندانسترون به عنوان یک مهارکننده‌ی انتخابی گیرنده‌های 5-HT3، نسبت به داروهای قدیمی‌تر که بر سیستم دوپامین اثر می‌گذارند، عوارض جانبی کمتری مانند اثرات پارکینسونی و تغییرات عصبی دارد. این ویژگی موجب بهبود تجربه و ایمنی بیماران در استفاده از دارو شده است.
 

سوالات متداول در خصوص اندانسترون

سؤال: آیا اندانسترون برای درمان علائم حاد تهوع مؤثر است؟

پاسخ: بله، اندانسترون به سرعت علائم تهوع و استفراغ را کاهش می‌دهد، به ویژه در مواقع اورژانسی مانند پس از جراحی یا درمان‌های شیمی‌درمانی.

سؤال: چه زمانی بهتر است اندانسترون مصرف شود؟

پاسخ: معمولاً اندانسترون 30 دقیقه قبل از شروع شیمی‌درمانی یا عمل جراحی تجویز می‌شود تا از بروز تهوع پیشگیری شود.

سؤال: آیا اندانسترون در دوران بارداری مجاز است؟

پاسخ: مصرف اندانسترون در بارداری تنها در مواقع ضروری و با نظارت دقیق پزشک انجام می‌شود، زیرا داده‌های ایمنی کامل آن محدود است.

سؤال: چگونه می‌توان یبوست ناشی از اندانسترون را مدیریت کرد؟

پاسخ: افزایش مصرف فیبر و آب، فعالیت بدنی و در موارد شدید استفاده از ملین‌های تجویز شده توسط پزشک مفید است.

سؤال: چه اقداماتی برای کاهش خطرات قلبی هنگام مصرف اندانسترون پیشنهاد می‌شود؟

پاسخ: بررسی سابقه قلبی، انجام ECG پیش از درمان و اجتناب از مصرف همزمان با داروهای افزایش دهنده QT توصیه می‌شود.

سؤال: چه داروهایی به عنوان داروهای افزایش‌دهنده QT باید با اندانسترون با احتیاط مصرف شوند؟

پاسخ: داروهایی مانند برخی آنتی‌آریتمی‌ها (آمیودارون، سوتالول) و ماکرولیدها باید با احتیاط همزمان با اندانسترون مصرف شوند.

سؤال: نیمه‌عمر اندانسترون چقدر است؟

پاسخ: نیمه‌عمر اندانسترون معمولاً بین 3 تا 6 ساعت است.

سؤال: آیا بیماران با نارسایی کبدی نیاز به تنظیم دوز اندانسترون دارند؟

پاسخ: بله، در بیماران مبتلا به اختلالات کبدی معمولاً دوز دارو کاهش می‌یابد.

سؤال: مصرف اندانسترون در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی چگونه است؟

پاسخ: معمولاً در بیماران با اختلال کلیوی نیازی به تنظیم دوز نیست، اما نظارت بالینی لازم است.

سؤال: آیا مصرف طولانی‌مدت اندانسترون توصیه می‌شود؟

پاسخ: اندانسترون به عنوان داروی ضد تهوع حاد استفاده می‌شود و مصرف طولانی‌مدت آن تنها در موارد استثنایی و تحت نظارت پزشک صورت می‌گیرد.

سؤال: آیا اندانسترون برای بیمارانی که به داروهای سرتونین حساسیت دارند مناسب است؟

پاسخ: بیمارانی که سابقه حساسیت به داروهای سرتونین دارند باید با احتیاط از اندانسترون استفاده کنند یا از مصرف آن خودداری نمایند.

سؤال: آیا مصرف اندانسترون با یا بدون غذا تفاوتی دارد؟

پاسخ: اندانسترون می‌تواند با یا بدون غذا مصرف شود؛ اگرچه مصرف همراه غذا ممکن است جذب را کمی کاهش دهد، تأثیر بالینی قابل‌توجهی ندارد.

سؤال: آیا اندانسترون برای پیشگیری از تهوع ناشی از حرکت (سفر) استفاده می‌شود؟

پاسخ: اندانسترون عمدتاً برای تهوع ناشی از درمان‌های پزشکی (شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، جراحی) به کار می‌رود؛ برای تهوع ناشی از حرکت معمولاً از داروهای دیگری استفاده می‌شود.

سؤال: آیا اندانسترون بر نتایج آزمایش‌های ECG تاثیر می‌گذارد؟

پاسخ: بله، اندانسترون ممکن است باعث افزایش فاصله QT در ECG شود؛ لذا در بیمارانی با سابقه بیماری قلبی نظارت دقیق الزامی است.

سؤال: آیا قطع ناگهانی اندانسترون عوارض ترک ایجاد می‌کند؟

پاسخ: خیر. قطع ناگهانی اندانسترون معمولاً باعث ایجاد علائم ترک نمی‌شود زیرا دارو برای مدیریت علائم حاد به کار می‌رود.

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف اندانسترون

شیمی‌درمانی:

• اندانسترون برای پیشگیری از تهوع و استفراغ ناشی از داروهای شیمی‌درمانی، به‌ویژه داروهایی با پتانسیل بالا مانند سیس‌پلاتین، به کار می‌رود. مطالعات بالینی متعدد نشان داده‌اند که این دارو می‌تواند عوارض مربوط به تهوع و استفراغ را به‌طور قابل توجهی کاهش دهد.

پرتو درمانی:

• بیماران تحت پرتو درمانی نیز ممکن است دچار تهوع و استفراغ شوند؛ در این موارد استفاده از اندانسترون به‌عنوان یک پیشگیر موثر توصیه می‌شود.

جراحی (پس از بیهوشی):

• در دوره پس از جراحی، به‌دلیل تأثیرات بیهوشی و استرس جراحی، احتمال بروز تهوع و استفراغ افزایش می‌یابد. اندانسترون به‌عنوان یک داروی پیشگیرانه جهت کاهش این عوارض کاربرد دارد.

مکانیسم اثر اندانسترون

۱. مسدودسازی گیرنده‌های 5‑HT3

• اندانسترون به‌طور اختصاصی به گیرنده‌های 5‑HT3 متصل می‌شود و از فعالیت آن‌ها جلوگیری می‌کند. این گیرنده‌ها در دو ناحیه کلیدی وجود دارند:

• گیرنده‌های 5‑HT3 در سلول‌های روده، پس از آزادسازی سروتونین به‌دلیل تحریک (مثلاً ناشی از شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی) فعال می‌شوند.

• گیرنده‌های 5‑HT3 در ناحیه محرک تهوع (area postrema) در مغز قرار دارند که نقش اصلی در ایجاد پاسخ تهوع زایی ایفا می‌کنند.

۲. مهار انتقال سیگنال‌های عصبی

• آزادسازی سروتونین در روده یا در نواحی مغزی، موجب فعال شدن گیرنده‌های 5‑HT3 و ارسال سیگنال‌های عصبی به مراکز تهوع در مغز می‌شود. اندانسترون با رقابت برای بستن این گیرنده‌ها، از اتصال سروتونین جلوگیری می‌کند و در نتیجه انتقال سیگنال‌های مرتبط با تهوع و استفراغ متوقف می‌گردد.

• با جلوگیری از فعال شدن گیرنده‌های 5‑HT3، پاسخ‌های عصبی هم در سطح محیطی (ترمینال‌های عصب واگ) و هم در سطح مرکزی کاهش یافته و از بروز واکنش‌های تهوع زا جلوگیری می‌شود.

۳. تأثیر بر مسیرهای مرکزی و محیطی

• در روده، آزادسازی سروتونین ناشی از تحریک سلول‌های انترو اندوکرین (غده درون‌ریز روده) منجر به فعال شدن گیرنده‌های 5‑HT3 می‌شود. اندانسترون با مسدود کردن این گیرنده‌ها از انتقال سیگنال‌های عصبی به مغز جلوگیری می‌کند.

فارماکوکینتیک اندانسترون

۱. جذب

• اندانسترون پس از تجویز خوراکی به‌طور نسبتاً سریع جذب می‌شود. زیست دستیابی آن به دلیل اثر عبور اول کبدی حدود 60 تا 70 درصد گزارش شده است.

• معمولاً حداکثر غلظت پلاسما بین 1.5 تا 2 ساعت پس از تجویز خوراکی به‌دست می‌آید.

۲. توزیع

• اندانسترون به‌سرعت در سراسر بدن توزیع می‌شود و از سد خونی-مغزی عبور کرده و به بافت‌های مرکزی (از جمله area postrema) نفوذ می‌کند. این ویژگی نقشی کلیدی در اثر ضد تهوع آن دارد.

• حجم توزیع این دارو در بزرگسالان حدود 2.5 لیتر بر کیلوگرم گزارش شده است که نشان‌دهنده پراکندگی وسیع آن در بافت‌های بدن است.

• اندانسترون نسبت به اتصال به پروتئین‌های پلاسمایی دارای میزان متوسطی از اتصال است که می‌تواند بر توزیع و اثر دارویی آن تأثیرگذار باشد.

۳. متابولیسم

• CYP3A4: مسیر غالب متابولیسم اندانسترون است.
• CYP1A2 و CYP2D6: نقش‌های تکمیلی در متابولیسم دارو دارند.

تأثیر اثر عبور اول کبدی:

• به دلیل عبور از کبد پس از جذب، اندانسترون دچار اثر عبور اول می‌شود که میزان داروی در دسترس سیستمیک را کاهش می‌دهد.

تفاوت‌های فردی:

• تنوع ژنتیکی در عملکرد آنزیم‌های CYP می‌تواند منجر به تفاوت‌های قابل توجهی در سرعت متابولیسم دارو در افراد مختلف شود.

۴. دفع

• متابولیت‌های اندانسترون و بخش کوچکی از داروی بدون تغییر عمدتاً از طریق ادرار دفع می‌شوند. میزان اندکی نیز از طریق مدفوع دفع می‌شود.

• نیمه‌عمر اندانسترون در بزرگسالان معمولاً بین 3 تا 6 ساعت گزارش شده است. این زمان ممکن است در بیماران با اختلالات کبدی افزایش یابد.

• در بیمارانی با نارسایی یا اختلالات شدید کبدی، متابولیسم اندانسترون کاهش یافته و ممکن است نیاز به تعدیل دوز داشته باشند.

۵. نکات ویژه فارماکوکینتیکی

• داروهایی که از مسیرهای آنزیمی مشابه (به‌ویژه CYP3A4، CYP1A2 و CYP2D6) متابولیزه می‌شوند، می‌توانند در متابولیسم اندانسترون تداخل ایجاد کنند. از این رو، ارزیابی دقیق تداخلات دارویی قبل از تجویز ضروری است.

• علاوه بر بیماران با اختلالات کبدی، تفاوت‌های سنی و وضعیت کلی بیمار می‌تواند بر توزیع، متابولیسم و دفع اندانسترون تأثیر بگذارد؛ از این رو، تنظیم دوز در جمعیت‌های مختلف (مانند سالمندان یا بیماران دارای نارسایی کلیوی) مورد توجه قرار می‌گیرد.

منع مصرف اندانسترون

۱. حساسیت

• اندانسترون و سایر داروهای متعلق به خانواده‌ی آنتاگونیست‌های گیرنده 5‑HT3 تنها در صورتی تجویز می‌شوند که بیمار سابقه‌ی حساسیت، از جمله واکنش‌های آنافیلاکسی به این دارو یا هر یک از ترکیبات موجود در فرمولاسیون آن نداشته باشد.

۲. اختلالات قلبی مرتبط با طولانی شدن فاصله QT

• بیمارانی که مبتلا به سندرم مادرزادی طولانی شدن QT هستند، به دلیل ریسک افزایش بیشتر فاصله QT و بروز آریتمی‌های قلبی از مصرف اندانسترون منع شده‌اند.

مصرف همزمان با داروهای طولانی‌کننده‌ی QT:

• در بیمارانی که داروهای دیگری مصرف می‌کنند که به افزایش فاصله QT منجر می‌شوند، اندانسترون ممکن است ریسک آریتمی را بالا ببرد. در چنین شرایطی، تجویز این دارو با احتیاط شدید یا منع مصرف تلقی می‌شود.

۳. ملاحظات در اختلالات کبدی شدید

• اگرچه در بیماران با اختلالات کبدی خفیف تا متوسط معمولاً با تنظیم دوز قابل استفاده است، در موارد شدید اختلال عملکرد کبدی، متابولیسم اندانسترون کاهش یافته و احتمال افزایش عوارض جانبی وجود دارد. برخی از دستورالعمل‌های بین‌المللی توصیه می‌کنند که در این شرایط تجویز با دقت و ارزیابی دقیق صورت گیرد؛ در برخی موارد، ممکن است منع مصرف در نظر گرفته شود.

عوارض جانبی اندانسترون

۱. عوارض جانبی شایع

سردرد:

• درصد گزارش‌شده: حدود 20–30%
• توضیح: سردرد یکی از شایع‌ترین عوارض است که معمولاً خفیف تا متوسط بوده و گذرا است.

یبوست:

• درصد گزارش‌شده: حدود 10–20%
• توضیح: کاهش حرکات روده و ایجاد یبوست یکی از اثرات گوارشی رایج اندانسترون محسوب می‌شود.

سرگیجه:

• درصد گزارش‌شده: حدود 5–10%
• توضیح: سرگیجه گزارش شده که معمولاً خفیف و گذرا بوده و در اکثر موارد بهبود می‌یابد.

۲. عوارض جانبی کمتر رایج

حالت تهوع (به عنوان یک عارضه پارادوکسال):

• درصد گزارش‌شده: حدود 5–10%
• توضیح: هرچند هدف اصلی دارو کاهش تهوع است، اما در برخی بیماران ممکن است حالت تهوع به صورت نادر گزارش شود.

خستگی و خواب‌آلودگی:

• درصد گزارش‌شده: حدود 5–10%
• توضیح: برخی بیماران ممکن است احساس خستگی یا خواب‌آلودگی را تجربه کنند.

واکنش‌های موضعی (در فرم تزریقی):

• درصد گزارش‌شده: تقریباً 5%
• توضیح: شامل درد، تورم یا سوزش در محل تزریق می‌باشد.

۳. عوارض جانبی جدی و نادر

طولانی شدن فاصله QT و آریتمی‌های قلبی:

• درصد گزارش‌شده: کمتر از 1–2%
• توضیح: این عارضه می‌تواند زمینه‌ساز بروز اختلالات ریتم قلبی خطرناکی مانند Torsades de pointes شود، به‌ویژه در بیمارانی که سابقه یا عوامل خطر مربوط به اختلالات قلبی دارند.

واکنش‌های حساسیتی شدید (آنفیلاکسی):

• درصد گزارش‌شده: کمتر از 1%
• توضیح: واکنش‌های آلرژیک شدید شامل تورم صورت، لب‌ها، گلو و دشواری در تنفس که نیاز به مداخله فوری دارند.

اختلالات کبدی:

• درصد گزارش‌شده: حدود 1–2%
• توضیح: افزایش آنزیم‌های کبدی یا نشانه‌های اختلال عملکرد کبد، به‌ویژه در بیمارانی که عملکرد کبدی ضعیف دارند.

تغییرات الکترولیتی:

• درصد گزارش‌شده: کمتر از 1%
• توضیح: تغییرات در سطح الکترولیت‌ها (مانند پتاسیم و منیزیم) که می‌تواند به ناهنجاری‌های قلبی منجر شود.

تداخلات دارویی اندانسترون

مشخصات کلی تداخلات:

• سوبسترای CYP3A4
• مهارکننده MATE1
• مهارکننده MATE2-K
• مهارکننده OCT2
• افزایش فاصله QT (شناخته‌شده)
• تشدید اثرات سروتونرژیک

تداخلات رده X (پرهیز):

• آپومورفین، فکسینیدازول، پیموزاید

کاهش اثرات داروها توسط اندانسترون:

• تاپنتادول، ترامادول

کاهش اثرات اندانسترون توسط داروها:

• القاکننده‌های متوسط و قوی CYP3A4، دابرافنیب، دفراسیروکس، انزالوتامید، اردافتینیب، میتوتان، ساریلومب، سیلتوکسیمب، توسیلیزومب

افزایش اثرات داروها توسط اندانسترون:

• آپومورفین، فکسینیدازول، هالوپریدول، متفورمین، پانوبینوستات، داروهای ضد افسردگی طولانی کننده فاصله QT (با خطر متوسط)، ضد سایکوزهای طولانی کننده فاصله QT (با خطر متوسط)، مهارکننده‌های کیناز طولانی کننده فاصله QT (با خطر متوسط)، مهارکننده‌های متوسط CYP3A4 طولانی کننده فاصله QT (با خطر متوسط)، آنتی‌بیوتیک‌های کینولونی طولانی کننده فاصله QT (با خطر متوسط)، داروهای سروتونرژیک (با خطر بالا)، ترامادول

افزایش اثرات اندانسترون توسط داروها:

• آمیودارون، آمیسولپیرید (خوراکی)، دمپریدون، پنتامیدین (سیستمیک)، پیموزاید، داروهای طولانی کننده فاصله QT (با بالاترین خطر)، ضد آریتمی های کلاس IA طولانی کننده فاصله QT (با بالاترین خطر)، ضد آریتمی های کلاس IC طولانی کننده فاصله QT (با خطر متوسط)، ضد آریتمی های کلاس III طولانی کننده فاصله QT (با بالاترین خطر)، داروهای متفرقه طولانی کننده فاصله QT (با خطر متوسط)، مهارکننده‌های قوی CYP3A4 طولانی کننده فاصله QT (با خطر متوسط)

تداخل با غذا:

• قرص: مصرف همراه با غذا به‌صورت جزئی، میزان جذب دارو را بالا می‌برد.
• راهکار: بدون ملاحظات غذایی مصرف شود.

هشدار ها اندانسترون

• اگر به این دارو یا داروهای مشابه (مثل گرانیسترون یا پالونوسترون) حساسیت دارید نباید از این دارو استفاده کنید
• اگر سابقه طولانی شدن فاصله QT یا مشکلات قلبی (مثل آریتمی، نارسایی قلبی، برادی‌کاردی) دارید.
• اگر داروهای دیگری مصرف می‌کنید که باعث طولانی شدن QT می‌شوند، مانند برخی آنتی‌بیوتیک‌ها (مثل اریترومایسین) یا داروهای ضدافسردگی.
• در صورت نارسایی کبدی شدید، پزشک باید دوز را تنظیم کند.

توصیه های دارویی اندانسترون

نحوه و زمان مصرف اندانسترون

• اولین دوز ۳۰ دقیقه قبل از شیمی‌درمانی مصرف شود.
• دوزهای بعدی معمولاً هر ۸ تا ۱۲ ساعت یک‌بار و طبق دستور پزشک ادامه می‌یابد.

• اولین دوز ۱ تا ۲ ساعت قبل از شروع پرتودرمانی مصرف شود.
• دوزهای بعدی هر ۸ ساعت یک‌بار بسته به شدت تهوع ادامه می‌یابد.

• معمولاً یک دوز قبل از بیهوشی عمومی یا بلافاصله پس از جراحی تجویز می‌شود.
• اگر نیاز به دوزهای بعدی باشد، هر ۶ تا ۸ ساعت یک‌بار می‌توان مصرف کرد.

برای تهوع و استفراغ غیرمرتبط با موارد فوق مثل بیماری حرکت

• معمولاً در صورت نیاز مصرف می‌شود، اما حتماً باید طبق تجویز پزشک باشد.

ب) مدت زمان تأثیرگذاری دارو

• شروع اثر: حدود ۳۰ دقیقه تا ۱ ساعت پس از مصرف دارو (بسته به روش مصرف).
• اوج اثر: حدود ۲ ساعت پس از مصرف.
• مدت اثر: به طور کلی بین ۴ تا ۶ ساعت باقی می‌ماند، اما در برخی بیماران ممکن است تا ۱۲ ساعت ادامه داشته باشد.
• نیمه‌عمر دارو: معمولاً بین ۳ تا ۶ ساعت در افراد سالم، اما در بیماران با مشکلات کبدی ممکن است طولانی‌تر شود.

سایر نکات:

• این دارو بیمارستانی می باشد لذا نگهداری و تزریق آن حتما در مرکز درمانی و زیرنظر پزشک صورت گیرد.
• در صورتی که محلول تزریقی دچار کدورت یا تغییر رنگ خاصی شده بود، از تزریق دارو خودداری کنید.
• در صورت نیاز به نگهداری و تزریق در خانه ،آموزش های لازم را از پزشک خود دریافت کنید.
• در صورت مشاهده ی علائم ضربان قلب نامنظم، برافروختگی، گرفتگی عضلات، اسهال شدید، درد شکمی، تهوع و سردرد شدید و بی قراری به پزشک اطلاع دهید.