متیل فنیدات

روبیفن محصول شرکت اکتوورکو

متیل فنیدات یا ریتالین
اختلال بیش فعالی یا کم توجهی در کودکان یک اختلال تقریباً شایع است که بر روی رفتار کودک اثر میگذارد.
کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی (ADHD) به صورت مزمن و مداوم علائمی نظیر بی قراری، عدم تمرکز، بی توجهی و رفتارهای خطرناک از خود نشان می دهند.
در درجه اول لازم است که والدین رفتار واحساسات کودک خود را درک نمایند اما در صورتی که این رفتارها قابل کنترل نباشند، با تشخیص روانپزشک اطفال درمان دارویی برای کودک آغاز می گردد. متیل فنیدات داروی معمولی نیست و تحت هیچ شرایطی بدون تجویز پزشک و یا به توصیه دوستان و اقوام نباید این دارو مصرف شود 
متیل فنیدات که در ایران با نام تجاری ریتالین شناخته شده است، با افزایش سطح ماده ای شیمیایی به نام دوپامین که به صورت طبیعی در بدن انسان تولید می شود، منجر به تحریک بخشی از مغز که مسئول تمرکز و کنترل رفتار می باشد، می‌شود و عملکرد این بخش را بهبود می بخشد.
مصرف این دارو تنها با تجویز پزشک متخصص اطفال مجاز می باشد. بیش فعالی به طور معمول در کودکی تشخیص داده می شود اما ممکن است تا سال‌های نوجوانی و حتی اوایل بزرگسالی نیز ادامه داشته باشد.

پیش از شروع مصرف متیل فنیدات
-در صورتی که کودک شما مبتلا به اختلال گوارشی، اختلال در غذا خوردن یا هرگونه اختلال رفتاری می باشد پزشک را مطلع نمایید.
-در صورتی که کودک مبتلا به صرع، بیماری افزایش فشار چشم (گلوکوم)، بیماریهای قلبی و عروقی و پرکاری تیروئید می باشد، حتما پزشک در جریان قرار دهید.
-اگر کودک دچار حرکات غیر ارادی یا غیر قابل کنترل مانند تیک های عصبی می شود پزشک را مطلع نمایید.
-در صورتی که کودک سابقه تومور در غده آدرنال (فوق کلیوی)را دارد، به پزشک اطلاع دهید.
-چنانچه این دارو برای نوجوان باردار یا شیرده تجویز شده است، پزشک را در جریان قرار دهید.
-در صورتی که کودک و نوجوان بیمار دچار سوء مصرف مواد مخدر یا الکل می باشد، به پزشک اطلاع دهید.
-لیست کامل داروهای مصرفی کودک حتی داروهای بدون نسخه، فرآورده‌های مکمل و گیاهی را در اختیار پزشک یا داروساز قرار دهید.
-در صورت سابقه ی حساسیت دارویی پزشک را مطلع نمایید.

نحوه صحیح مصرف متیل فنیدات
-دارو را دقیقا طبق تجویز پزشک و دقیقاً به مقدار توصیه شده مصرف نمایید و در صورت وجود هرگونه ابهام در مورد مقدار و روش مصرف دارو با پزشک یا داروساز خود در تماس باشید.
-مصرف این دارو با غذا تداخلی ندارد لذا می‌توان آن را قبل یا پس از غذا به کودک داد اما سعی کنید دارو به صورت منظم و در زمان مشخصی از روز مصرف شود.
-در صورت فراموشی یک نوبت مصرف دارو، به محض یادآوری نوبت فراموش شده را مصرف کنید مگر اینکه زمان کمی تا نوبت بعدی مانده باشد.(کمتر از ۲ تا ۳ ساعت )در این صورت نوبت فراموش شده را مصرف ننموده و نوبت بعدی را طبق روال سابق مصرف نمایید از دو برابر نمودن مقدار مصرفی در یک نوبت اکیدا خودداری نمایید.

نحوه صحیح مصرف قرص متیل فنیدات با برند ریتالین یا ترانکلین
-جعبه داروی کودک را به دقت بررسی نمایید.در صورتی که بر روی جعبه علائم اختصاری تحت عنوانxl یاsr نوشته نشده باشد، به این معنی است که دارو در بدن سریع آزادسازی می‌شود و احتمالا نیاز به مصرف دارو ،بیشتر از یک مرتبه در شبانه روز می باشد. به همین دلیل ممکن است دارو در ابتدا یک یا دو نوبت در روز تجویز گردد و پس از چند هفته تعداد دفعات مصرف دارو به دو تا سه مرتبه در روز افزایش یابد.
-کودک باید قرص را به طور کامل همراه با یک لیوان آب ببلعد و درصورت مشکل در بلعیدن میتوان قرص را نصف کرد.
-مصرف ریتالین پس از غذا به کاهش احتمال بروز عوارض گوارشی از جمله سو هاضمه کمک می کند.
نحوه صحیح مصرف قرص های آهسته رهش (برندهای concerta xl,Ritalin Sr و...):
متیل فنیدات در این محصولات با سرعت آهسته تری در طول روز در بدن آزاد می‌شود. این مسئله باعث می شود اثر دارو به مدت طولانی تری در بدن بماند در حالی که دفعات مصرف دارو کمتر می شود.در این موارد میتوان دارو را یک مرتبه در روز و ترجیحا صبح ها مصرف نمود.
-در بازار جهانی داروی متیل فنیدات با نام‌های تجاری متعددی به صورت آهسته رهش موجود می باشد اما همه این محصولات اثرگذاری مشابهی ندارند. به همین دلیل توصیه می شود در صورت مصرف طولانی مدت این دارو، از یک برند تجاری ثابت استفاده نمایید و در صورتی که مجبور به تغییر برند تجاری دارو شدید حتما با پزشک مشورت نمایید.
-داروهای پیوسته رهش (این داروها را با علائم xlوsr بر روی جعبه دارو میتوان تشخیص داد) طبق تجویز پزشک و توصیه های ارائه شده در بروشور دارو مصرف نمایید.از خرد کردن یا جویدن آنها بپرهیزید.

توصیه ها
-در مدت درمان با این دارو حتما لازم است که کودک شما تحت نظر پزشک متخصص باشد و به صورت منظم روند درمان و بهبودی وی بررسی گردد. هم چنین مواردی همچون وزن و سایر آزمایشات بالینی باید توسط پزشک کنترل شود.
-برنامه های روان درمانی در کنار دارودرمانی به شما و کودکتان کمک می‌کند تا شرایط را بهتر نمایید و از رفتارهای نامناسب در درازمدت بکاهید.
-در مدت درمان با این دارو ارتباط مداوم والدین کودک با پزشک به پیشرفت درمان کمک می نماید تا در زمان مناسب تغییرات لازم در دارو درمانی صورت گیرد.
-در برخی مطالعات به تأثیر تغییر رژیم غذایی در بهبود برخی کودکان مبتلا به بیش فعالی اشاره شده است. لذا در این موارد می توانید با یک متخصص تغذیه یا پزشک کودک خود مشورت نمایید.
-پیش از خرید هر گونه دارو برای کودک خود، دارو ساز را در جریان مصرف این دارو قرار دهید تا دارو و راهنمایی‌های مناسب به شما ارائه گردد.
-در صورتی که قرار است کودک تحت عمل جراحی خاصی قرار بگیرد حتما درمان گر وی را در جریان مصرف این دارو قرار دهید تا در صورت لزوم در زمان مناسب پیش از جراحی قطع گردد.
-مصرف این دارو همراه با فرآورده های حاوی الکل و الگزیر ها می‌تواند خطرناک باشد.
-مصرف این دارو باید تا زمانی که پزشک توصیه میکند ادامه یابد.قطع ناگهانی دارو بدون نظارت پزشک می‌تواند عوارض جدی برای کودک در پی داشته باشد و تنها پزشک قادر است به صورت تدریجی دارو را کم و قطع نماید.
-آخرین نوبت دارو در شبانه روز را پیش از ساعت ۶ بعدازظهر مصرف نمایید تا موجب بی خوابی کودک نگردد.
-در هفته ٢-٣ مرتبه کودک را وزن نمایید و تغییرات آن را به پزشک اطلاع دهید.
-اگر کودک به مدرسه می رود، می توان با توجه به زمان هایی که نیاز به تمرکز بیشتری دارد، نوبت‌های مصرف دارو را تنظیم نمود.در این مورد با پزشک مشورت نمایید.

عوارض ناخواسته دارویی متیل فنیدات
-وابستگی به متیل فنیدات مهمترین عارضه این دارو است 
-در صورت احساس تهوع، درد شکمی و سوءهاضمه با مصرف وعده های غذایی ساده و پرهیز از غذاهای پرچرب یا پر ادویه می‌توان از بروز این عوارض جلوگیری نمود. همچنین مصرف دارو پس از غذا نیز می‌تواند به کاهش علایم گوارشی کمک نماید.
-در صورت مصرف این دارو ممکن است کودک احساس سردرد کند. در این موارد با پزشک یا داروساز جهت معرفی داروی ضد درد مناسب مشورت نمایید. شدت این عارضه به مرور زمان کمتر می شود.
-در صورتی که مصرف متیل فنیدات ایجاد خواب آلودگی و گیجی می نماید تا مشخص شدن اثر دارو از کار با ابزارهای خطرناک خودداری نمایید.
-اسهال خفیف از عوارض این دارو می باشد که خود به خود برطرف می گردد. با این حال مصرف مایعات به اندازه ی کافی جهت جلوگیری از کم آب شدن بدن توصیه می شود.
-در صورت بروز علائم سرماخوردگی،سرفه، کاهش اشتها ،از دست دادن وزن ،اختلال در خواب تغییرات خلق و خو، خشکی دهان، لکه های قرمز و خارش ،درد ماهیچه ای، حرکات غیر ارادی مانند تیک های عصبی و نازک شدن تار موها، در صورتی که این علائم به تدریج برطرف نگشت یا شدید تر شد حتماً با پزشک صحبت نمایید.
-در موارد نادر مصرف این دارو ممکن است موجب تغییر افکار و رفتارهای بیمار گردد به همین خاطر توصیه می‌شود که والدین بیشتر مراقب کودک باشند و در صورت تغییر در حالات و یا مشاهده رفتارهای خطرناک ‏ سریعا پزشک را در جریان قرار دهند.

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف متیل فنیدات

اين دارو براي درمان فعاليت‌ مفرط (hyperactivity) و درمان علائم ناركولپسي بكار مي‌رود. همچنين از آن براي درمان اختلالات افسردگي در بيماراني استفاده مي‌شود كه بيمار‌ي‌هاي جسمي آنان اجازه مصرف ضد افسردگي‌هاي متداول را نمي‌دهد.

مکانیسم اثر متیل فنیدات

-محرک ضعیف سیستم اعصاب مرکزی (مهار بازجذب نوراپی نفرین و دوپامین به نورون های پیش سیناپسی)
- تحریک قشر مغز و ساختارهای ساب کورتیکال با اثری مشابه آمفتامین ها

فارماکوکینتیک متیل فنیدات

جذب:
خوراکی سریع
پوستی جذب مداوم به مدت 9 ساعت پس از استفاده (افزایش جذب در صورت قرار دادن بر پوست ملتهب یا در معرض گرما)
فراهمی زیستی:
کپسول پیوسته رهش (Aptensio XR 102%، Jornay PM 73.9%)
سوسپانسیون پیوسته رهش Quillivant 95%
خوراکی سریع رهش 95%
قرص آهسته رهش کودکان 168-49%، بزرگسالان 152-85%
پچ پوستی فراهمی زیستی بالاتر از فرم خوراکی (به علت عبور اول کبدی کمتر)
شروع اثر:
کودکان-خوراکی سریع رهش 60-20 دقیقه
کودکان-خوراکی پیوسته رهش 60-20 دقیقه
کودکان-قرص آهسته رهش 180-60 دقیقه
کودکان- پوستی 60 دقیقه
بزرگسالان-خوراکی کنترل رهش 60 دقیقه
اوج اثر:
قرص سریع رهش 2 ساعت
قرص آهسته رهش 7-4 ساعت
طول اثر:
کپسول کنترل رهش 16 ساعت
کپسول پیوسته رهش (Ritalin LA، Metadate CD 6-8 ساعت، Aptensio XR ≤ 16 ساعت)
قرص پیوسته رهش Concerta 8-12 ساعت
قرص پیوسته رهش Metadate CD 8 ساعت
قرص آهسته رهش Ritalin SR 2-8 ساعت
خوراکی سریع رهش 5-3 ساعت
پوستی 12-11 ساعت
پیک پلاسمایی:
کپسول کنترل رهش
Biphentin کودکان 2.5 ساعت، بزرگسالان 2 ساعت
Foquest کودکان پیک اولیه 2-1.5 ساعت، پیک ثانویه 11-9 ساعت، بزرگسالان پیک اولیه 1.6 ساعت، پیک ثانویه 16-11 ساعت
کپسول پیوسته رهش
Adhansia XR کودکان و نوجوانان 17-6 سال پیک اولیه 4-1 ساعت، پیک ثانویه 14-8 ساعت، بزرگسالان پیک اولیه 2.5-1 ساعت، پیک ثانویه 16-8.5 ساعت
Aptensio XR بزرگسالان پیک اولیه 2 ساعت، پیک ثانویه 8 ساعت
Jornay PM بزرگسالان 14 ساعت
Metadate CD کودکان پیک اولیه 1.5 ساعت، پیک ثانویه 4.5 ساعت
Ritalin LA کودکان پیک اولیه 3-1 ساعت، پیک ثانویه 11-5 ساعت، بزرگسالان پیک اولیه 4-1.3 ساعت، پیک ثانویه 6.5-4.3 ساعت
قرص جویدنی پیوسته رهش QuilliChew ER بزرگسالان 5 ساعت
قرص بازشونده در دهان پیوسته رهش Cotempla XR-ODT 5 ساعت
سوسپانسیون پیوسته رهش Quillivant XR کودکان 12-9 سال 4.05 ساعت، نوجوانان 15-13 سال 2ساعت، بزرگسالان 4 ساعت
قرص پیوسته رهش Concerta پیک اولیه 1 ساعت، پیک ثانویه 9-5 ساعت
قرص جویدنی و محلول سریع رهش Methylin 1-2 ساعت
قرص سریع رهش کودکان 1.9 ساعت (در صورت مصرف با غذای چرب پیک سریع تری دارد)
قرص آهسته رهش Ritalin SR کودکان 8.2-1.3 ساعت
پوستی 10-8 ساعت
اتصال به پروتئین : 33-10%
متابولیسم: کبدی به صورت گسترده (توسط کربوکسیل استراز CES1A1 به متابولیت نسبتا غیرفعال ریتالینیک اسید یا PPAA)
نیمه عمر:
کپسول کنترل رهش Biphentin (کودکان 2.4 ساعت، بزرگسالان 2.1 ساعت)، Foquest (بزرگسالان 3.25±6.95)
کپسول پیوسته رهش 7-4 ساعت (Ritalin LA کودکان 4-1.5 ساعت، بزرگسالان 4.2-3 ساعت)
قرص جویدنی پیوسته رهش 5.2 ساعت
قرص بازشونده در دهان پیوسته رهش 4.5-4 ساعت
سوسپانسیون پیوسته رهش Quillivant XR (بیماران ≥ 9 سال 5 ساعت)
قرص پیوسته رهش Concerta (نوجوانان و بزرگسالان 3.5 ساعت)
قرص جویدنی سریع رهش Methylin (بزرگسالان 3 ساعت)
محلول سریع رهش Methylin (بزرگسالان 2.7 ساعت)
قرص سریع رهش (کودکان 5-1.5 ساعت، بزرگسالان 7.7-1.3 ساعت)
پوستی (بیماران 17-6 سال دی-متیل فنیدیت 5-4 ساعت، ال-متیل فنیدیت 2.9-1.4 ساعت)
دفع: ادرار (97-78% به صورت متابولیت و داروی تغییرنیافته)، مدفوع (3-1%)

منع مصرف متیل فنیدات

در صورت وجود اضطراب قابل ملاحظه، فشار عصبي، عصبانيت همراه با بي‌قراري ، حساسيت مفرط نسبت به دارو، فشار خون بالا ، گلوكوم، اختلالات افسردگي قابل درمان باضد افسردگي‌هاي رايج، تيكهاي حركتي به غير از سندرم Tourettes و براي كودكان با سن كمتر از 6 سال نبايد از اين دارو استفاده كرد.

عوارض جانبی متیل فنیدات

عوارض شایع (%10<):
سیستم اعصاب مرکزی: بی خوابی، سردرد، تحریک پذیری
غدد درون ریز و متابولیسم: کاهش وزن
گوارشی: کاهش اشتها، خشکی دهان، تهوع
عوارض نسبتا شایع (%10-1):
قلبی عروقی: تاکی کاردی، تپش قلب، افزایش فشار خون، افزایش ضربان قلب
سیستم اعصاب مرکزی: احساسات ناپایدار، اضطراب، جیترینس (حرکات لرزشی خفیف اندام و چانه نوزاد)، افزایش فشار خون دیاستولی، اختلال تیک، سرگیجه، آژیتاسیون سایکوموتور، خلق افسرده، عصبانیت، بی قراری، رفتار تهاجمی، آژیتاسیون، افسردگی، هایپرتونی، فقدان احساس، سرگیجه، گیجی، حالت بیهوشی، تنش، سردرد تنشی، خواب رفتگی اندام
پوستی: افزایش تعریق، کنده شدن پوست، راش پوستی
غدد درون ریز و متابولیسم: کاهش میل جنسی
گوارشی: استفراغ، درد شکمی، اسهال، درد بالای شکم، بی اشتهایی، دندان قروچه، سوء هاضمه، بیماری حرکت، یبوست
هماتولوژی و انکولوژی: کبودی
عصبی، عضلانی و اسکلتی: کمر درد، لرزش
چشمی: تاری دید، درد چشم
تنفسی: عفونت مجاری تنفسی فوقانی، نازوفارنژیت، فارنژیت استرپتوکوکی، سرفه، درد دهان و گلو
متفرقه: تب
سایر عوارض (درصد نامشخص):
قلبی عروقی: آریتمی قلبی، کاهش فشار خون، کاهش نبض، سوفل قلب (صدای غیرمعمول)، افزایش فشار خون، افزایش نبض
سیستم اعصاب مرکزی: دلیریوم (روان آشفتگی)، سوء مصرف دارو، وابستگی به دارو، سندرم توره (نادر)، هایپرویجیلنس (گوش به زنگ بودن)، هیپومانیا،‌ تغییرات خلق، فوران خشم، حمله پانیک، اختلالات خواب، سایکوز توکسیک
پوستی: ضایعات ماکولار
غدد درون ریز و متابولیسم: تاخیر رشد، گرگرفتگی، عطش
گوارشی: درد شکمی، گاستروانتریت ویروسی
ادراری تناسلی: اختلال نعوظ
هماتولوژی و انکولوژی: آنمی، لکوپنی
کبدی: افزایش سطح سرمی آلانین آمینوترانسفراز
عفونی: عفونت ویروسی
عصبی، عضلانی و اسکلتی: سستی، اسپاسم عضلانی
چشمی: خشکی چشم
تنفسی: برونشیت، تنگی نفس، سینوزیت

تداخلات دارویی متیل فنیدات

هشدار ها متیل فنیدات

1- لازم است که پیش از تجویز دارو، خطر سوء مصرف و سابقه اعتیاد بیمار ارزیابی شود و در طول درمان، از لحاظ سوء مصرف یا اعتیاد پایش گردد.
2- ارزیابی های قلبی عروقی در ابتدای درمان و در صورت بروز علایمی از قبیل درد شدید قفسه سینه، سنکوپ غیر قابل توضیح و دیگر علایم بیماری های قلبی در طول دوره درمان، ضرورت دارد.
3- فشار خون و ضربان قلب بیمار در ابتدای درمان، به دنبال افزایش دوز و سپس به صورت دوره ای در طول درمان پایش گردد.
4- میزان رشد (قد و وزن) و اشتهای کودکان و نوجوانان در ابتدای درمان و سپس به صورت دوره ای ارزیابی شود. هم چنین وزن بزرگسالان نیز پایش گردد.
5- تغییرات خلق بیمار پس از شروع درمان پایش گردد و خطر بروز افکار خودکشی در بیمار در نظر گرفته شود.
6- علایم حیاتی، تغییرات رفتاری و خواب بیمار پایش شود.
7- شمارش افتراقی سلول های خونی (CBC with diff) و سطح پلاکت به صورت دوره ای ارزیابی شود (در مصارف طولانی مدت دارو به صورت سالیانه پایش گردد).
8- علایم واسکولوپاتی محیطی بیمار (مانند تغییرات انگشت) پایش شود و به بیمار گوشزد شود که علایم تغییرات انگشت را گزارش کند.
9- نیاز بیمار به ادامه درمان به صورت دوره ای ارزیابی شود.
10- در صورت احتمال مصرف/سوء مصرف خانوادگی دارو، آزمایش سم شناسی به صورت تصادفی انجام شود.
11- به بیمار گوشزد شود که هرگونه علایمی از قبیل افسردگی، پرخاشگری، رفتار خصمانه یا افکار خودکشی را گزارش کند.
- مصرف طولانی مدت دارو می تواند به وابستگی، سوء مصرف یا تحمل دارویی منجر شود.
- در برابر درخواست بیمار مبنی بر تجویز مجدد زودهنگام دارو یا ادعای گم کردن نسخه هشیار باشید.
پوستی:
1- لازم است که بیمار از لحاظ تشدید اریتم، تاول یا ادم پایش شود (به ویژه در صورتی که طی 48 ساعت پس از برداشتن پچ از روی پوست بهبود نیافته و یا در مناطق پوستی اطراف پچ منتشر شده است).

توصیه های دارویی متیل فنیدات

. براي بيماران مبتلا به صرع يا هر نوع اختلال حمله‌اي ، بيماران با سابقه سندرمTourettes ، بيماران مبتلا به اختلالات رفتاري و سايكوز ، اين دارو را بايد با احتياط به كار برد.
2. متيل‌فنيدات ممكن است تيك ايجاد كند، لذا قبل از درمان تيك با پيموزايد مصرف متيل‌فنيدات را بايد قطع كرد تا بتوان علت واقعي تيك را تشخيص داد.
3. براي بيماران مبتلا به فشارخون بالا بايد با احتياط مصرف شود. در فواصل زماني مناسب و در همه بیماران مخصوصا بيماران مبتلا به فشار خون بالا بايد فشار خون را به طور مرتب انداز‌گيري كرد.
4. در صورت مصرف و طولاني مدت براي كودكان ، بايد رشد كودك به طور مرتب كنترل شود.