کدئین

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف کدئین

تسکین دردهای خفیف تا متوسط:
کدئین به عنوان مسکن در درمان دردهای خفیف تا متوسط مانند دردهای عضلانی، مفصلی، دندان درد و دردهای بعد از جراحی استفاده می‌شود. کدئین برای تسکین دردهای بلند مدت یا دردهایی که نیاز به مسکن‌های قوی‌تر دارند، معمولاً به همراه داروهای دیگر مانند پاراستامول یا ایبوپروفن تجویز می‌شود.

درمان سرفه :
کدئین به طور گسترده‌ای برای کاهش سرفه استفاده می‌شود. این دارو به طور مستقیم بر مرکز سرفه در مغز تأثیر می‌گذارد و از بروز سرفه‌های شدید و مداوم جلوگیری می‌کند. بنابراین، در درمان سرفه‌های ناشی از بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی، برونشیت و سایر مشکلات تنفسی کاربرد دارد.

درمان اسهال :
کدئین برای درمان اسهال شدید در مواقعی که سایر داروهای ضداسهال مؤثر نبوده‌اند، استفاده می‌شود. این دارو باعث کاهش حرکات روده می‌شود و به کاهش دفعات و شدت اسهال کمک می‌کند.

در درمان علائم درد و سرفه در بیماری‌های تنفسی:
در برخی بیماری‌های تنفسی مانند آنفلوآنزا یا برونشیت، کدئین می‌تواند به کاهش سرفه و تسکین درد ناشی از التهاب کمک کند.

در کنار داروهای دیگر برای درمان درد پس از عمل جراحی:
در مواردی که درد پس از جراحی وجود دارد، کدئین می‌تواند به عنوان بخشی از درمان ترکیبی با داروهای ضد درد دیگر مانند پاراستامول، ایبوپروفن یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) برای کاهش درد و تسهیل فرآیند بهبودی استفاده شود.
در درمان سندرم درد حاد :
برای مدیریت دردهای حاد پس از صدمات یا جراحی‌ها، کدئین به عنوان یک گزینه درمانی در کنار داروهای دیگر برای تسکین درد به کار می‌رود.

در درمان سرفه‌های ناشی از بیماری‌های ریوی مزمن:
در برخی از بیماری‌های ریوی مزمن مانند COPD (بیماری مزمن انسدادی ریه) یا آسم، کدئین می‌تواند برای کاهش سرفه‌های مزمن استفاده شود.

در درمان مشکلات درد پس از جراحی‌های خاص:
در جراحی‌های خاص مانند جراحی‌های دندان‌پزشکی، جراحی‌های ارتوپدی یا سایر جراحی‌های کوچک، کدئین به عنوان درمان تکمیلی برای تسکین درد استفاده می‌شود.

کدئین یک داروی مؤثر است، اما باید مصرف آن با احتیاط و تحت نظارت پزشک باشد، چرا که مصرف بیش از حد می‌تواند به وابستگی و مشکلات تنفسی منجر شود.

مکانیسم اثر کدئین

کدئین یک مسکن اوپیوئیدی است که به وسیله اتصال به گیرنده‌های اپیوئیدی در مغز و نخاع عمل می‌کند. این اتصال موجب کاهش احساس درد و کاهش فعالیت‌های مرکزی می‌شود. به علاوه، کدئین با تاثیر بر مرکز سرفه در مغز، باعث کاهش سرفه‌های مکرر نیز می‌شود. این دارو همچنین به کاهش حرکت روده‌ها کمک می‌کند که برای درمان اسهال مفید است.

فارماکوکینتیک کدئین

جذب: کدئین به خوبی از دستگاه گوارش جذب می‌شود و بعد از مصرف خوراکی در عرض 30 تا 60 دقیقه به اوج غلظت پلاسما می‌رسد.

متابولیسم: کدئین عمدتاً در کبد به مورفین متابولیزه می‌شود (از طریق آنزیم CYP2D6)، که مسئولیت بخش زیادی از اثرات دارو را بر عهده دارد.

نیمه‌عمر: نیمه‌عمر کدئین در پلاسما تقریباً 3 ساعت است، اما نیمه‌عمر مورفین، متابولیت اصلی، حدود 2-3 ساعت طول می‌کشد.

خروج: کدئین و متابولیت‌های آن عمدتاً از طریق ادرار دفع می‌شوند.

منع مصرف کدئین

بیماری‌ها: در بیماران با اختلالات تنفسی مانند آسم شدید، برونشیت مزمن و بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) باید احتیاط کرد.

بارداری: کدئین در دوران بارداری باید با احتیاط مصرف شود، به ویژه در سه ماهه سوم بارداری، زیرا ممکن است موجب علائم مسمومیت نوزاد شود.

شیردهی: مصرف کدئین در دوران شیردهی می‌تواند به انتقال دارو به شیر مادر و بروز علائم مسمومیت در نوزاد منجر شود.

کودکان: مصرف کدئین در کودکان زیر 12 سال و در کودکانی که تحت عمل جراحی برای برداشتن لوزه یا آدنوئید قرار گرفته‌اند، منع می‌شود.

پیران: در سالمندان، به دلیل کاهش عملکرد کلیه و کبد، مصرف کدئین با دوز پایین‌تر و تحت نظارت دقیق‌تر توصیه می‌شود.

عوارض جانبی کدئین

• عوارض گوارشی: تهوع، استفراغ، یبوست
• عوارض سیستم عصبی: سرگیجه، خواب آلودگی، سردرد
• عوارض تنفسی: تضعیف تنفس، به ویژه در دوزهای بالاتر
• عوارض دیگر: خارش، تعریق زیاد، کاهش فشار خون مدیریت عوارض: استفاده از داروهای مسکن دیگر برای کنترل درد، کاهش دوز در صورت بروز عوارض گوارشی یا تنفسی، و درمان علائم واکنش‌های آلرژیک مانند خارش.

تداخلات دارویی کدئین

داروهای دیگر که اثرات CNS را افزایش می‌دهند: استفاده همزمان با داروهای آرام‌بخش مانند بنزودیازپین‌ها یا داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای ممکن است اثرات افسردگی تنفسی و مرکزی را افزایش دهد.

داروهای مهارکننده CYP2D6: داروهایی مانند فلوکستین و پاروکستین که آنزیم CYP2D6 را مهار می‌کنند، ممکن است متابولیسم کدئین به مورفین را کاهش دهند و اثر درمانی دارو را کاهش دهند.

الکل: مصرف همزمان کدئین با الکل می‌تواند خطرات جدی مانند تضعیف تنفس و افسردگی سیستم عصبی مرکزی را افزایش دهد.

هشدار ها کدئین

وابستگی و اعتیاد: مصرف طولانی‌مدت کدئین می‌تواند منجر به وابستگی فیزیکی و روانی شود.

احتیاط در مصرف دوزهای بالا: مصرف دوزهای بالای کدئین می‌تواند منجر به سمیت و افسردگی تنفسی جدی شود.

حساسیت به دارو: در برخی افراد، کدئین ممکن است واکنش‌های آلرژیک مانند کهیر، تنفس دشوار، و تورم صورت یا زبان ایجاد کند.

احتیاط در اختلالات کبدی یا کلیوی: در بیماران با مشکلات کبدی یا کلیوی شدید، مصرف کدئین باید با دقت و تحت نظارت دقیق انجام شود.

توصیه های دارویی کدئین

توصیه‌های دارویی

• مقدار مصرف: دوز معمول کدئین برای بزرگسالان معمولاً 15-60 میلی‌گرم هر 4-6 ساعت است، بسته به شدت درد یا سرفه.
• مقدار دوز برای کودکان: برای کودکان بالای 12 سال، دوز معمولی 15-30 میلی‌گرم هر 4-6 ساعت است.
• دوره درمان: مصرف کدئین باید کوتاه مدت باشد تا خطر وابستگی و عوارض جانبی به حداقل برسد. همچنین استفاده از دوز کم و به حداقل رساندن مدت زمان مصرف توصیه می‌شود.
• نظارت بر علائم مصرف بیش از حد: در صورت بروز نشانه‌هایی مانند خواب آلودگی شدید، تنگی نفس، یا گیجی، مصرف دارو باید متوقف شود و به پزشک مراجعه گردد.
• پیشنهادات برای بیماران: توصیه به مصرف دارو پس از غذا برای کاهش تهوع، استفاده از مسکن‌های غیر اوپیوئیدی به همراه کدئین در صورت لزوم، و کنترل دوز برای جلوگیری از عوارض است.