آسیترتین

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف آسیترتین

آسیترتین یک رتینوئید می باشد و یکی از متابولیت های etretinate می باشد. آسیترتین به صورت خوراکی در درمان پسوریازیس شدید و مقاوم به دیگر انواع درمان و در مورد پسوریازیس دست کش-جورابی و در ایکتیوزیس شدید مادرزادی و بیماری Darier (کراتوزیس فولیکولار) تجویز می گردد.

مکانیسم اثر آسیترتین

به تمام زیرگروه های (آلفا، بتا و گاما) رسپتورهای هسته ای X رتینوئیدی (RXR) و رسپتورهای رتینوئیک اسید (RAR) متصل شده و آنها را فعال می کند. به این ترتیب بیان سایتوکاین های پیش التهابی IL-6، MRP-8 و اینترفرون گاما (مارکرهای هایپرپرولیفراسیون و تمایز غیرعادی کراتیونسیت ها) مهار می شود. نتیجه این فرآیند، اثر ضد التهابی و آنتی پرولیفراتیو و نرمال شدن تمایز کراتیونسیت ها در اپی تلیوم است

فارماکوکینتیک آسیترتین

آسیترتین از مسیر گوارشی جذب می گردد و اوج غلظت پلاسمایی آن بین 1 تا 6 ساعت بعد از تجویز خوراکی حاصل می شود. میزان زیست دستیابی خوراکی آن در تجویز همزمان با غذا افزایش می یابد. این دارو به شدت به پروتئین های پلاسما متصل می شود و به 13 سیس-آسیترتین متابولیزه می شود. در پلاسمای بعضی از بیماران Etretinate نیز یافت شده است. نیمه عمر حذف آسیترتین تقریباً 2 روز می باشد اما باید نیمه عمر طولانی تر Etretinate در حد 120 روز مدنظر باشد. آسیترتین از طریق صفرا و ادرار دفع می شود و در شیر مادر توزیع می گردد.

منع مصرف آسیترتین

مصرف این دارو در حاملگی اکیدا ممنوع است و جزء داروهای گروه X است. ممکن است منجر به مرگ یا نقص عضو جنین شود.

عوارض جانبی آسیترتین

*
عوارض شایع (%10<):
سیستم اعصاب مرکزی: هایپراستزی (افزایش حساسیت در حس لامسه)، خواب رفتگی اندام، لرز شدید
پوستی: التهاب لب، ریزش مو، پوسته ریزی پوست، خشکی پوست، بیماری ناخن، خارش، راش اریتماتوز، پارونیشیا (عقربک)، آتروفی پوستی، چسبندگی پوست اکتسابی
غدد درون ریز و متابولیسم: افزایش تری گلیسیرید، افزایش قند خون، کاهش HDL، افزایش کلسترول خون، استون در ادرار، کاهش قند خون، کاهش منیزیم خون، افزایش منیزیم خون، افزایش فسفر خون، افزایش گاما گلوتامیل ترانسفراز، افزایش سدیم خون، افزایش اوریک اسید
گوارشی: خشکی دهان
ادراری تناسلی: اریتروسیت در ادرار، خون در ادرار
هماتولوژی و انکولوژی: لکوسیت در ادرار، رتیکولوسیتوز، افزایش هاپتوگلوبولین، کاهش هماتوکریت، کاهش هموگلوبولین، افزایش نوتروفیل، تغییر در شمارش گلبول های سفید
کبدی: افزایش آنزیم های کبدی، افزایش سطح سرمی آلکالین فسفاتاز، افزایش سطح سرمی بیلی روبین مستقیم
عصبی، عضلانی و اسکلتی: افزایش کراتین فسفوکیناز، درد مفاصل، هیپراستوز ستون فقرات
چشمی: خشکی چشم
تنفسی: رینیت، خون دماغ
عوارض نسبتا شایع (%10-1):
قلبی عروقی: ادم، گرگرفتگی
سیستم اعصاب مرکزی: فلج بل، افسردگی، خواب آلودگی، خستگی، سردرد، هایپرتونی، بی خوابی، درد
پوستی: حالت غیرطبیعی مو، بوی غیرطبیعی پوست، بیماری بللوس پوست، پوست سرد و مرطوب، درماتیت، افزایش تعریق، ماداروز، ضایعات شبه پسوریازیس، گرانولوم پیوژن، شوره، شقاق پوست، راش پوستی، آفتاب سوختگی
غدد درون ریز و متابولیسم: کاهش هاپتوگلوبولین ها، کاهش آلبومین خون، کاهش کلسیم خون، کاهش آهن خون، کاهش سدیم خون، کاهش پتاسیم خون، افزایش تعریق، گلوکز در ادرار، گرگرفتگی، افزایش کلر خون، کاهش کلر خون، کاهش فسفات خون، افزایش آلبومین خون، افزایش کلسیم خون، افزایش آهن خون، عطش
گوارشی: درد شکمی، بی اشتهایی، آفت دهانی، اسهال، اختلال چشایی، خونریزی لثه، التهاب لثه، افزایش اشتها، تهوع، ریزش غیرارادی بزاق (سیالوره)، التهاب دهان، بیماری زبان
ادراری تناسلی: پروتئین در ادرار
هماتولوژی و انکولوژی: تغییر در شمارش گلبول قرمز، کاهش نوتروفیل ها، افزایش هماتوکریت، افزایش هموگلوبولین، رتیکولوسیتوپنی، پورپورا
کبدی: افزایش سطح سرمی بیلی روبین
عصبی، عضلانی و اسکلتی: آرتریت، کمر درد، درد عضلات، درد استخوانی، استئوآرتریت، هیپراستوز مفصل محیطی
چشمی: التهاب پلک، تاری دید، آب مروارید، کونژنکتیویت، دوبینی، کراتوپاتی اپیتلیال، درد چشم، شب کوری، هراس از نور
گوشی: گوش درد، وزوز گوش
کلیوی: افزایش BUN، افزایش کراتینین سرم
تنفسی: سینوزیت
متفرقه: زخم

تداخلات دارویی آسیترتین

هشدار ها آسیترتین

منع مصرف: بیش حساسیتی به رتینوئیدها (شامل آنژیوادم، کهیر) و پارابن ها؛ مصرف همزمان Methotrexate (افزایش ریسک هپاتیت)؛ مصرف همزمان با تتراسایکلین ها (افزایش ICP، pseudotumor cerebri)؛ مصرف همرمان الکل (حین درمان تا 2 ماه پس از قطع درمان)؛ نارسایی شدید کبد یا کلیه و در بیمارانی که سطح لیپید خونشان بالاتر از نرمال است؛ بارداری (تراتوژنیک)
احتیاط:
LFT ها 1 روز قبل و تست بارداری 2 هفته قبل از شروع درمان با این دارو بررسی شود
هایپراستوزیس در درمان طولانی مدت گزارش شده است
ناهنجاری های اسکلتی به خصوص در ستون مهره ها ممکن است ایجاد شود
افزایش سطح تری گلیسرید و کلسترول گزارش شده است؛ عوارض قلبی عروقی و پانکراتیت را بررسی نمایید
مشکلات چشمی مثل خشکی چشم، خارش و ریختن مژه/ ابرو گزارش شده است
می تواند سندروم نشت کاپیلاری بدهد
درماتیت اگزفولیاتیو و اریترودرم گزارش شده است

توصیه های دارویی آسیترتین

ریسک نقص های جنینی و تراتوژنسیتی برای بیمار توضیح داده شود
در صورتی که بیمار باردار است یا قصد بارداری یا شیردهی دارد باید به پزشک اطلاع دهد. لازم است زنان در سنین باروری از طریق 2 روش پیشگیری همزمان، حداقل یک ماه قبل از شروع درمان تا 3 سال پس از پایان درمان با Acitretin از بارداری جلوگیری کنند.

در صورت وقوع بارداری، رابطه جنسی پیش بینی نشده یا عقب افتادن سیکل قاعدگی حین درمان تا 3 سال پس از قطع دارو، به پزشک اطلاع داده شود
مردان و زنانی که این دارو را می گیرند نباید حین مصرف تا 3 سال پس از قطع درمان خون اهدا کنند
زنان باید از مصرف هرگونه الکل از هر منبعی (حتی داروهای OTC یا غذاها) حین درمان تا 2 ماه پس از قطع درمان پرهیز کنند
در صورت بروز علائم افسردگی یا سایر علائم روانی (مثل پرخاشگری، خودزنی، تفکر خودکشی) دارو را قطع کرده و سریعاً به پزشک اطلاع دهند.
اگر درد حاد شکمی یا استفراغ رخ داد به پزشک اطلاع داده شود
ریسک کاهش بینایی در شب وجود دارد؛ حین رانندگی یا کار با ماشین آلات در شب احتیاط شود
بیمارانی که از لنز تماسی استفاده می کنند، ممکن است حین مصرف دارو، نتوانند لنز را تحمل کنند؛ پمادهای لوبریکانت چشمی یا اشک مصنوعی پیشنهاد شود
در صورت انجام فوتوتراپی همزمان به پزشک اطلاع داده شود
بیمار باید از نور خورشید چه طبیعی و چه مصنوعی (مثل لامپ خورشیدی) اجتناب کنند
ممکن است پسوریازیس به صورت گذرا در ابتدا بدتر شود و منافع بالینی کامل تا 2-3 ماه پس از شروع درمان حاصل نشود
هرگونه داروی مصرفی همزمان چه نسخه ای، چه OTC و چه گیاهی و نیز بیماری های همزمان ذکر شود. همچنین از مصرف مکمل ویتامین A بالاتر از حداقل دوز روزانه اجتناب شود