پلارگونیوم سیدوئیدس

نام‌های دیگر

• پلارگونیوم آفریقایی
• شمعدانی آفریقایی
• Umckaloabo (نام سنتی در طب آفریقای جنوبی)

رده‌بندی علمی

• نام علمی: Pelargonium sidoides
• خانواده: شمعدانیان (Geraniaceae)
• بومی: آفریقای جنوبی

معرفی پلارگونیوم سیدوئیدس

پلارگونیوم سیدوئیدس یک گیاه دارویی بومی آفریقای جنوبی است که در طب سنتی برای درمان عفونت‌های دستگاه تنفسی و بیماری‌های گوارشی استفاده می‌شود. این گیاه دارای ریشه‌های ضخیم و برگ‌های سبز نقره‌ای با گل‌های بنفش تیره است.

موارد مصرف پلارگونیوم سیدوئیدس

1. درمان بیماری‌های تنفسی

• سرماخوردگی و آنفلوآنزا: کاهش شدت علائم و بهبود دوره بیماری
• برونشیت حاد و مزمن: تسهیل دفع خلط و بهبود عملکرد ریه‌ها
• سینوزیت: کمک به کاهش التهاب و باز شدن مجاری سینوسی
• گلودرد و فارنژیت: اثرات ضد ویروسی و ضد التهابی

2. تقویت سیستم ایمنی

• افزایش تولید اینترفرون‌ها و سلول‌های ایمنی کشنده طبیعی (NK Cells)
• تحریک پاسخ ایمنی بدن در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها

3. فعالیت ضد میکروبی و ضد ویروسی

• مهار رشد باکتری‌هایی مانند Streptococcus pneumoniae و Haemophilus influenzae
• کاهش تکثیر برخی از ویروس‌های تنفسی

4. درمان مشکلات گوارشی

• درمان سنتی اسهال و دیسانتری
• خاصیت ضد التهابی برای دستگاه گوارش

مکانیسم اثر پلارگونیوم سیدوئیدس

1. اثرات ایمنی‌زا

• افزایش تولید سایتوکاین‌ها (TNF-α، اینترفرون‌ها)
• تحریک ماکروفاژها و افزایش فاگوسیتوز

2. خاصیت ضد باکتریایی و ضد ویروسی

• مهار چسبندگی باکتری‌ها به سلول‌های مخاطی
• جلوگیری از تکثیر ویروس‌های تنفسی

3. خاصیت ضد التهابی

• کاهش التهاب مجاری تنفسی و تسهیل خروج خلط
• نحوه مصرف و دوز توصیه شده

فرم‌های دارویی موجود

• عصاره مایع (قطره خوراکی)
• قرص و کپسول‌های گیاهی
• چای گیاهی

دوز معمول برای بزرگسالان

• برونشیت: ۳۰ قطره، سه بار در روز (به مدت ۷ روز)
• سرماخوردگی: ۱.۵ میلی‌لیتر عصاره مایع، سه بار در روز

عوارض جانبی و موارد منع مصرف

1. عوارض جانبی احتمالی

• ناراحتی‌های گوارشی (تهوع، اسهال، درد شکم)
• راش‌های پوستی و آلرژی
• افزایش احتمال خونریزی در افراد تحت درمان با داروهای ضد انعقاد

2. موارد منع مصرف

• افراد با بیماری‌های خودایمنی (مانند لوپوس، MS)
• بیماران با مشکلات انعقادی
• زنان باردار و شیرده (به دلیل عدم وجود مطالعات کافی)

تداخلات دارویی

• وارفارین و داروهای ضد انعقاد: افزایش خطر خونریزی
• داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی: احتمال افزایش اثرات ایمنی‌زایی گیاه

تحقیقات علمی و اثربخشی بالینی

• مطالعات کلینیکی در اروپا نشان داده‌اند که عصاره این گیاه می‌تواند مدت زمان سرماخوردگی را تا ۲ روز کاهش دهد.
• درمان برونشیت حاد: بررسی‌های بالینی در آلمان نشان داده‌اند که استفاده از این گیاه باعث بهبود قابل توجه علائم برونشیت در ۷ روز شده است.
• بررسی در ژورنال Phytomedicine: نشان داده که این گیاه دارای اثرات ضد ویروسی قوی در برابر ویروس‌های تنفسی است.

جمع‌بندی

•  پلارگونیوم سیدوئیدس یک گیاه دارویی با فعالیت‌های ضد ویروسی، ضد التهابی، تقویت‌کننده سیستم ایمنی و موکولیتیک است.
•  اثرات آن در درمان برونشیت حاد، سینوزیت، فارنژیت، و سایر عفونت‌های دستگاه تنفسی با شواهد بالینی تأیید شده است.
•  دارای پتانسیل کاربردی در درمان اسهال‌های عفونی، زخم‌های گوارشی، بیماری‌های خودایمنی و سرطان‌های خاص است.
•  موارد احتیاط شامل بیماران با اختلالات خونریزی، بیماری‌های خودایمنی، نارسایی کبدی و کلیوی، و زنان باردار و شیرده است.

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف پلارگونیوم سیدوئیدس

۱. بیماری‌های دستگاه تنفسی

الف) عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی

سرماخوردگی معمولی

• عصاره‌ی EPs 7630 که از ریشه‌ی Pelargonium sidoides استخراج می‌شود، دارای اثرات ضد ویروسی و ضد التهابی قوی است.

• در مطالعات بالینی، تجویز این عصاره باعث کاهش مدت علائم سرماخوردگی از ۷ روز به ۴-۵ روز شده است.

رینوسینوزیت حاد

• پلارگونیوم با افزایش ترشح موکوس نازک و بهبود عملکرد مژک‌های تنفسی موجب دفع سریع‌تر عوامل بیماری‌زا می‌شود.

• مصرف آن می‌تواند نیاز به آنتی‌بیوتیک‌ها را کاهش دهد.

فارینژیت و لارنژیت ویروسی

• دارای خاصیت ضد ویروسی علیه رینوویروس، کروناویروس‌های فصلی و ویروس آنفلوآنزا است.
• با کاهش التهاب مخاطی و کاهش هیپرمی فارنکس، موجب بهبود درد گلو و خشونت صدا می‌شود.

ب) عفونت‌های دستگاه تنفسی تحتانی

برونشیت حاد

• بهبود علائم سرفه و خلط‌زایی در ۴۸ ساعت اول مصرف
• اثر موکولیتیک که با کاهش ویسکوزیته‌ی ترشحات ریوی، تخلیه مخاط را تسهیل می‌کند.

برونشیت مزمن

• در بیماران COPD که دچار تشدید عفونت‌ها هستند، باعث کاهش طول مدت تشدید علائم می‌شود.
• افزایش نرخ پاکسازی ریوی از طریق فعال‌سازی فاگوسیت‌ها و افزایش ایمنی.

پنومونی ویروسی خفیف تا متوسط

• مکانیسم اثر ضد ویروسی آن علیه ویروس‌های دستگاه تنفسی، مانند Influenza A, RSV, Adenovirus تأیید شده است.
• باعث مهار اتصال ویروس به سلول‌های اپی‌تلیال ریه و کاهش التهاب ریوی می‌شود.

۲. بیماری‌های ایمنی و التهابی

افزایش پاسخ ایمنی

• تحریک ماکروفاژها و افزایش فاگوسیتوز
• افزایش سطح اینترفرون بتا (IFN-β) و فعالیت سلول‌های NK

کاهش التهاب مزمن

• با مهار TNF-α, IL-6, IL-8 در مسیر NF-κB، باعث کاهش التهاب سیستمیک می‌شود.
• در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید (RA) و سایر بیماری‌های التهابی مزمن، ممکن است اثرات تعدیل‌کننده ایمنی داشته باشد.

۳. بیماری‌های گوارشی

اسهال ناشی از عفونت‌های ویروسی و باکتریایی

• دارای اثرات ضدباکتریایی در برابر H. pylori و E. coli
• مهار چسبندگی باکتری‌ها به مخاط روده و کاهش التهاب مخاطی

زخم‌های گوارشی ناشی از استرس

• افزایش تولید موکوس محافظتی معده و کاهش ترشح اسید معده
• دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی و مهارکننده پراکسیداسیون لیپیدی در مخاط معده

۴. بیماری‌های ویروسی و عفونی

عفونت‌های ویروسی غیرتنفسی

• مهار مستقیم ویروس هرپس سیمپلکس (HSV-1, HSV-2) در مطالعات آزمایشگاهی
• افزایش اثر داروهای ضد ویروسی مانند آسیکلوویر در بیماران مبتلا به هرپس تناسلی و زخم‌های دهانی

بیماری‌های قارچی و عفونت‌های کاندیدایی

• فعالیت ضد قارچی علیه Candida albicans و Aspergillus
• در درمان برفک دهانی و عفونت‌های قارچی پوست مفید است.

۵. بیماری‌های قلبی-عروقی

اثر محافظتی بر عروق

• مهار استرس اکسیداتیو در سلول‌های اندوتلیال
• کاهش التهاب و آسیب ناشی از LDL اکسیدشده در آترواسکلروز

کاهش فشار خون

• مهار آنزیم‌های التهابی مانند COX-2 در دیواره عروق
• اثر گشادکننده عروق متوسط بر روی شریان‌های کرونری

۶. سرطان و بیماری‌های سرطانی

فعالیت ضد توموری

• مهار رشد سلول‌های سرطان ریه (A549), سرطان کولون و سرطان سینه در مدل‌های آزمایشگاهی
• مهار آنژیوژنز در تومورها

• ترکیبات کومارینی و فنولی این گیاه باعث افزایش حساسیت سلول‌های سرطانی به داروهای شیمی‌درمانی مانند سیس‌پلاتین و دوکسوروبیسین می‌شوند.

جمع‌بندی

• پلارژینوم یک گیاه دارویی با فعالیت‌های ضد ویروسی، ضد التهابی، تقویت‌کننده سیستم ایمنی و موکولیتیک است.
• اثرات آن در درمان برونشیت حاد، سینوزیت، فارنژیت، و سایر عفونت‌های دستگاه تنفسی با شواهد بالینی تأیید شده است.
• دارای پتانسیل کاربردی در درمان اسهال‌های عفونی، زخم‌های گوارشی، بیماری‌های خودایمنی و سرطان‌های خاص است.
• موارد احتیاط شامل بیماران با اختلالات خونریزی، بیماری‌های خودایمنی، نارسایی کبدی و کلیوی، و زنان باردار و شیرده است.

مکانیسم اثر پلارگونیوم سیدوئیدس

مکانیسم‌های اثر پلارگونیوم سیدوئیدس چندگانه و شامل موارد زیر است:

• تقویت سیستم ایمنی: این گیاه با تحریک تولید فاکتور نکروز تومور آلفا (TNF-α)، نیتریک اکسید و افزایش فعالیت سلول‌های کشنده طبیعی (NK)، به تقویت پاسخ ایمنی بدن کمک می‌کند.
• فعالیت ضد میکروبی: عصاره پلارگونیوم سیدوئیدس دارای خواص ضد باکتریایی و ضد ویروسی است که می‌تواند به مهار رشد میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا کمک کند.
• افزایش فاگوسیتوز: این گیاه با افزایش توانایی سلول‌های ایمنی در بلع و هضم عوامل بیماری‌زا، به بهبود پاسخ ایمنی کمک می‌کند.

فارماکوکینتیک پلارگونیوم سیدوئیدس

۱. جذب

• پس از مصرف خوراکی، ترکیبات فعال موجود در عصاره‌ی ریشه‌ی پلارگونیوم سیدوئیدس به سرعت از دستگاه گوارش جذب می‌شوند.
• حداکثر غلظت پلاسمایی : بین ۱ تا ۳ ساعت پس از مصرف خوراکی گزارش شده است.

۲. توزیع

• ترکیبات فنولی و کومارینی موجود در عصاره این گیاه دارای اتصال متوسط به پروتئین‌های پلاسما هستند.
• احتمال عبور ترکیبات فعال از سد خونی-مغزی و جفت وجود دارد، اما اطلاعات بالینی در این مورد محدود است.

۳. متابولیسم

• متابولیسم اصلی در کبد از طریق مسیرهای آنزیمی فاز ۱ و ۲ (CYP450 ) انجام می‌شود.
• آنزیم‌های دخیل شامل CYP2C9 و CYP3A4 هستند که ممکن است موجب تداخلات دارویی شوند.

۴. دفع

• دفع ترکیبات متابولیزه‌شده از طریق کلیه‌ها (حدود ۷۰٪ از متابولیت‌ها از طریق ادرار دفع می‌شوند).
• نیمه‌عمر (T½) دارو حدود ۶ تا ۸ ساعت برآورد شده است.

عوارض جانبی پلارگونیوم سیدوئیدس

۱. مشکلات گوارشی

• تهوع
• اسهال
• درد شکم

۲. واکنش‌های آلرژیک

• کهیر
• خارش
• واکنش‌های آنافیلاکتیک در موارد نادر

۳. اثرات کبدی

• افزایش آنزیم‌های کبدی در برخی از بیماران

۴. سایر عوارض نادر

• افزایش ضربان قلب
• کاهش فشار خون

تداخلات دارویی پلارگونیوم سیدوئیدس

هشدار ها پلارگونیوم سیدوئیدس

۱. افراد مبتلا به اختلالات خونریزی‌دهنده

• پلارگونیوم دارای ترکیباتی است که می‌توانند زمان خونریزی را افزایش دهند.
• مصرف در افرادی که داروهای ضد انعقاد خون (مانند وارفارین، هپارین و آسپرین) مصرف می‌کنند، با احتیاط توصیه می‌شود.

۲. بیماری‌های خودایمنی

• این گیاه باعث تحریک سیستم ایمنی می‌شود، بنابراین در بیماران مبتلا به لوپوس، مولتیپل اسکلروزیس (MS)، آرتریت روماتوئید و سایر بیماری‌های خودایمنی ممکن است بیماری را تشدید کند.

۳. افراد دارای بیماری‌های کبدی و کلیوی

• افزایش آنزیم‌های کبدی در برخی از افراد گزارش شده است، بنابراین بیماران با نارسایی کبدی باید با احتیاط مصرف کنند.
• افراد با نارسایی کلیوی متوسط تا شدید ممکن است دچار تجمع ترکیبات متابولیتی گیاه شوند.

۴. زنان باردار و شیرده

• مطالعات کافی در زنان باردار و شیرده وجود ندارد، بنابراین مصرف این گیاه توصیه نمی‌شود.
• احتمال عبور ترکیبات گیاه از جفت و شیر مادر وجود دارد.

۵. کودکان زیر ۶ سال

• ایمنی و اثربخشی این گیاه در کودکان زیر ۶ سال ثابت نشده است.
• در برخی کودکان باعث ناراحتی‌های گوارشی و آلرژی شده است.

توصیه های دارویی پلارگونیوم سیدوئیدس

۱. دوز پیشنهادی

• برونشیت حاد:

• سرماخوردگی و آنفلوآنزا:

• ۱۵ قطره از عصاره مایع، سه بار در روز

۲. بهترین زمان مصرف

• ترجیحاً با یک لیوان آب و قبل از غذا برای جذب بهتر

۳. مدت زمان درمان

• حداکثر ۱۴ روز متوالی مصرف شود. در صورت عدم بهبودی، باید با پزشک مشورت کرد.