متروماکس یکی از داروهای اصلی برای درمان عفونت های بی هوازی است. این دارو در برابر طیف وسیعی از باکتری های بی هوازی، تک یاخته ها و باکتری های میکروآئروفیل فعال است
متروماکس چیست؟
متروماکس نام برند آنتیبیوتیک مترونیدازول است که توسط شرکت داروسازی تهران شیمی تولید می شود. متروماکس یکی از داروهای اصلی برای درمان عفونت های بی هوازی است. این دارو در برابر طیف وسیعی از باکتری های بی هوازی، تک یاخته ها و باکتری های میکروآئروفیل فعال است. مترونیدازول در سال 2005 توسط FDA برای درمان عفونت های باکتری های بی هوازی و تک یاخته ای مانند آمیبیازیس و تریکومونازیس تایید شده است. بدین واسطه این دارو به طور گسترده و قابل اهمیتی در درمان عفونت های خونی، استخوانی، اعصاب مرکزی، ژنیکوژنیک، داخل شکمی، تنفسی، پوستی و درموارد پیشگیرانه در جراحی های روده ای مورد استفاده قرار می گیرد. متروماکس هم چنین در رژیم ریشه کنی عفونت هلیکوباکترپیلوری و فعالیت ضد Gardnerella vaginalis نیز استفاده می شود. متروماکس اثرات ضد میکروبی و کشنده خود را از طریق تولید رادیکال های آزاد و مداخله در تشکیل ساختار مارپیچ DNA اعمال می کند. فعالیت میکروب کشی این دارو وابسته به غلظت است. با وجود استفاده گسترده در سراسر جهان، مقاومت به متروماکس در میان باکتری های بی هوازی کم است. ولی در این میان باکتری هلیکوباکترپیلوری مقاومت قابل توجهی به این دارو دارد. اما با این وجود همچنان مورد مصرف قرار می گیرد. این دارو به دنبال مصرف خوراکی به غلظت سرمی بالایی میرسد و نفوذ آن به بافت ها بسیار خوب است. نیمه عمر متروماکس در بیماران با عملکرد کلیوی طبیعی شش تا نه ساعت است و متابولیسم آن وابسته به غلظت و از طریق کبد است.
شیوه تجویز
متروماکس باید طبق دستور پزشک در فواصل تعیین شده مورد مصرف قرارگیرد. در صورت فراموشی یک دوز بهتر است در سریع ترین زمان ممکن دوز فراموش شده مصرف گردد. به جز مواردی که زمان مصرف دوز بعدی نزدیک باشد، در این حالت نیازی به مصرف دوز مصرف فراموش شده نیست. (دو دوز همزمان مصرف نشود.)
بهتر است برای جلوگیری از ناراحتی گوارشی ناشی از دارو، متروماکس همراه با غذا مصرف شود.
موارد منع مصرف
متروماکس در بیماران با سابقه حساسیت و واکنش های آلرژیک به این دارو و مشتقات نیتروایمیدازول و یا هر یک از اجزای قرص منع مصرف دارد. همچنین این دارو در سه ماهه اول بارداری در خانم هایی که در این بازه زمانی مبتلا به تریکومونازیس باشند نیز نباید مصرف شود. مصرف محصولات حاوی الکل یا پروپیلن گلایکول در حین دوره درمانی و سه روز پس از پایان درمان ممنوع است. همچنین مصرف متروماکس در صورتی که در کمتر از دو هفته، فرد قرص دیسولفیرام استفاده کرده باشد نیز ممنوع است.
تجویز در افراد با شرایط خاص
به طور کلی در افراد سالمند به دلیل کاهش عملکرد کلیه و کبد، ممکن است نیاز به تنظیم دوز به جهت جلوگیری از تجمع دارو یا متابولیت های آن وجود داشته باشد. به علاوه در افرادی که اختلال کبدی شدید دارند (کلاس C معیار Child- Pugh) نیز دوز مصرفی فرد باید 50% کاهش یابد.
در خانم های شیرده غلظت این دارو در شیر مشابه غلظت خون مادر است، بنابراین بهتر است قبل از مصرف وضعیت مادر و فرزند مدنظر قرار گیرد و بهتر است حین مصرف دارو از شیردهی خودداری شود.
عوارض جانبی شایع
هر دارو به موازات اثرات درمانی مطلوب ممکن است باعث بروز عوارض ناخواسته نیز شود. عوارض جانبی شایع این دارو شامل عوارض گوارشی بالاخص تهوع که گاها ممکن است با سردرد، بی اشتهایی عصبی و گاهی با استفراغ همراه باشد. هم چنین عوارضی چون اسهال یا یبوست و درد در ناحیه بالای شکم و کرامپ و واژینیت نیز شایع است.
از جدیترین عوارض جانبی این دارو می توان به تشنج و نوروپاتی محیطی اشاره کرد. عوارض نورولوژی معمولا در مصرف طولانی مدت بروز می کند و توصیه می شود در صورت مشاهده این عوارض دارو قطع و به پزشک اطلاع داده شود.
احتیاط و هشدار
در صورت مشاهده تشنج و یا نوروپاتی محیطی دارو باید به سرعت قطع شود. نورپاتی محیطی معمولا به شکل بی حسی و پاراستزیا در اندام های انتهایی بروز می کند. به علاوه تجویز این دارو در افرادی که مبتلا به بیماری های اعصاب و روان هستند نیز با احتیاط انجام گیرد.
مهمترین تداخلات دارویی
متروماکس اثر ضد انعقادی وارفارین و سایر داروهای ضد انعقادی کومارینی خوراکی را تقویت می کند و موجب طولانی شدن PT میشود. تجویز همزمان متروماکس با داروهایی القاکننده آنزیم کبدی مانند فنیتوئین و فنوباربیتال موجب افزایش متابولیسم و کاهش سطح پلاسمایی متروماکس میشود. در مقابل، تجویز همزمان با داروهایی که کاهنده فعالیت آنزیم های کبدی مانند سایمتیدین، موجب افزایش نیمه عمر و کاهش کلیرانس پلاسمایی این دارو می شود. متروماکس در مصرف همزمان با لیتیوم نیز میتواند موجب افزایش غلظت لیتیوم شود. در طول درمان با این دارو و حتی یک روز بعد از آن نباید محصولات حاوی الکل مصرف شود. زیرا که موجب واکنش شبه دیسولفیرام در فرد می شود.
References:
FDA approved label. Revised: August 2003
UpToDate.Metronidazole.drug information 2022
UpToDate.Metronidazole, Overview 2022