قرص ژانومیکس 50/500 میلی گرم

ژانومیکس چیست؟
داروی ترکیبی سیتاگلیپتین+متفورمین

Sitagliptin 50 mg and Metformin HCl 500 mg tablets
Sitagliptin 50 mg and Metformin HCl 1000 mg tablets

کنترل بهینه قند خون نقش عمده ای در جلوگیری از عوارض میکروواسکولار دیابتی (رتینوپاتی، نفروپاتی و نوروپاتی) ایفا می‌کند. دستیابی به سطوح HbA1C کمتر از 7درصد، نخستین هدف کنترل دیابت در جهت کاهش عوارض ثانوی ناشی از دیابت محسوب می شود. پاتوفیزیولوژی پیچیده دیابت با مجموعه ای از اختلالات نظیر مقاومت به انسولین محیطی، کاهش تولید انسولین در پی اختلال عملکرد سلول های بتا و نیز افزایش گلوکونئوژنز کبدی مسبب تعدد در اهداف درمانی دیابت خواهد بود. اگرچه درمان تک-دارویی ممکن است در ابتدا کافی به نظر برسد، بیشتر از 50درصد بیماران به کنترل بهینه قند خون نمی رسند. اغلب تنظیم دوز و نیز استفاده از درمان های ترکیبی برای حفظ سطوح HbA1C هدف مورد نیاز است. مطالعات متعدد نشان داده است که ترکیب داروهای مختلف در درمان دیابت نوع 2 اثربخش تر است و نسبت به دوزهای بالای صرفا یک داروی کاهنده قند خون قابلیت تحمل‌پذیری بالاتری دارد. بعلاوه، سهولت در مصرف و تجویز آسان از دیگر مزیت های این شکل دارویی است.

ژانومیکس® نام تجاری داروی ترکیبی سیتاگلیپتین+متفورمین است و توسط شرکت داروسازی تهران‌شیمی تولید می‌شود. داروی ترکیبی ژانومیکس® یک داروی ترکیبی خوراكي کاهنده قند خون، متشکل از سیتاگلیپتین از دسته مهارکننده‌های دی‌پپتیدیتل‌پپتیداز 4 و متفورمین از دسته بی گوانیدها است و به عنوان یک داروی کمکی در کنار ورزش و رژیم غذایی برای بهبود کنترل قند خون در بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع 2 تجویز می‌گردد. ژانومیکس® در نتیجه مکانیسم عملکردی مکمل و با اثر بر بیشتر از یک نقص پاتوفیزیولوژیک در دیابت نوع 2 گزینه درمانی سودمندی محسوب می شود. سیتاگلیپتین، ترشح انسولین وابسته به گلوکز را افزایش می دهد. درحالی که، متفورمین علاوه بر کاهش گلوکونئوژنز کبدی، باعث افزایش حساسیت بافت محیطی به عملکرد انسولین می شود. علاوه بر این، عملکرد متفورمین و سیتاگلیپتین در کاهش سطح گلوکز خون مستقل از یکدیگر است و به واسطه مکانیسم های مکمل، سطوح GLP-1 را افزایش می دهند. مبتنی بر شواهدی که اخیرا بدست آمده است، ژانومیکس® اثرات سودمند بسیاری بر سطوح HbA1C، سطوح گلوکز ناشتا و گلوکز بعد از غذا دارد، به خوبی و با کمترین عارضه جانبی تحمل می شود و منجر به افزایش وزن نمی گردد. به سبب خطر بروز کم افت قند خون و نیز تداخلات کم دارویی، تجویز ژانومیکس® به عنوان یک چشم انداز درمانی مطلوب در کنترل دیابت از اهمیت بسزایی برخوردار است.

فرمولاسیون ترکیبی ژانومیکس® گزینه ی مناسب برای بیمارانی است که اخیرا هر دو دارو را به صورت قرص های جداگانه (همزمان و ترکیبی) مصرف کرده‌اند. همچنین بیمارانی که با مصرف صرفا یک دارو (سیتاگلیپتین یا متفورمین) به کنترل بهینه قند خون نرسیده‌اند نیز کاندیدای مناسبی برای دریافت دوز ترکیبی این دو دارو هستند. به علاوه، بیمارانی که با مصرف سولفونیل‌اوره‌ها در ترکیب با متفورمین دچار افت قند خون می‌شوند یا افرادی که دچار اضافه وزن هستند نیزگزینه‌های مناسب دیگری برای مصرف این دوز ترکیبی خواهند بود.

شیوه تجویز
داروی ترکیبی ژانومیکس® طبق دستور پزشک با زمانبندي معین باید مصرف شود .قبل از آغاز مصرف دارو، ارزیابی عملکرد کلیه بیمار الزامی است. این دارو در بیماران با GFR کمتر از 30 mL/min/1.73 m2 نباید تجویز گردد. همچنین در بیماران با GFR بین mL/min/1.73 m2 30 تا کمتر از mL/min/1.73 m2 45 توصیه نمی شود. همچنین این دارو در زمان پروسیجرهای تصویربرداری با مواد کنتراست ید دار یا قبل از آن باید قطع شود.

موارد منع مصرف
مصرف این دارو در صورت نارسایی کلیوی شدید (GFR کمتر از mL/min/1.73 m230)، بروز متابولیک اسیدوزیس (کتواسیدوزیس دیابتیک) و سابقه هر گونه حساسیت یا واکنش های آلرژیک به سیتاگلیپتین یا متفورمین و نیز در بیماران مبتلا به دیابت نوع یک ممنوع است.

عوارض جانبی شایع
هر دارو به موازات اثر درمانی مطلوب ممکن است باعث بروز عوارض ناخواسته نیز شود. از مهمترین عوارض جانبی این دارو اسهال، عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی و سر درد را می توان نام برد.

احتیاط و هشدار
در صورت احتمال بروز لاکتیک اسیدوزیس، درمان باید متوقف شود. همچنین در صورتی که بیمار مشکوک به پانکراتیت باشد درمان باید متوقف و داروی کاهنده قند خون دیگری جایگزین آن شود. در صورتی که فرد مبتلا به نارسایی قلبی باشد حتما پزشک مربوطه باید ارزیابی های لازم را در خصوص مصرف دارو مد نظر قرار دهد. ازریابی عملکرد کلیه قبل از شروع مصرف دارو و نیز در طول مصرف دارو به صورت سالانه الزامی است. داروی متفورمین ممکن است باعث کاهش سطح ویتامین B12 شود. بنابرین، پارامترهای هماتولوژیک به صورت سالانه و سطح ویتامین B12 هر دو تا سه سال یک بار باید مورد ارزیابی قرار گیرد. مصرف ژانومیکس باعث هیپوگلیسمی (افت قند خون) نمی شود. اما، احتمال بروز هیپوگلیسمی (افت قند خون) با مصرف همزمان این دارو با سایر داروهای قند خون وابسته به انسولین وجود دارد. در این صورت دوز داروهای وابسته به انسولین باید کاهش یابد. در صورت هر گونه واکنش آلرژیک به این دارو درمان باید متوقف گردد. در صورت بروز عارضه آرترالژیا یا دردهای مفصلی شدید نیز داروی دیگری باید جایگزین گردد. همچنین، با مصرف این دارو مواردی از بولوس پمفیگوئید (یک بیماری پوستی غیر شایع )که نیاز به بستری شدن دارد نیز گزارش شده است. در این صورت نیز درمان باید متوقف گردد.

مهمترین تداخلات دارویی
مهارکننده های کربونیک انیدراز ممکن است باعث افزایش ریسک لاکتیک اسیدوزیس گردد. در این صورت ارزیابی پیوسته و مداوم بیمار بسیار ضروری است. داروهایی که کلیرانس متفورمین را کاهش می دهند مثل رانولازین، واندتانیب و سایمتیدین ممکن است باعث افزایش تجمع داروی متفورمین شود. پس در این صورت مصرف همرمان این داروها باید با احتیاط صورت گیرد. مصرف همزمان الکل با این دارو باعث تشدید اثرات داروی متفورمین در متابولیسم لاکتات می شود.

تجویز در افراد با شرایط خاص
در خصوص مصرف این دارو در سنین باروری و احتمال بارداری ناخواسته توصیه های لازم توسط پزشک مربوطه باید صورت گیرد. در سالمندان نیز ارزیابی عملکرد کلیوی بیمار الزامی است. به علاوه، مصرف این دارو در بیماران مبتلا به اختلالات کبدی نیز ممنوع است.

References

Drug Design, Development and Therapy. (2016):10 2263–2270.

Diabetes, Obesity and Metabolism 15: 291–300, 2013.

Current Therapeutic Research84 (2017)4–9.

Diabet. Med. 27, 739–743 (2010).

Medicine Update. (2012): 22.249-253.

FDA approved label. Reference ID: 4712165