قرص وینازول چیست؟
وینازول با نام ژنریک وریکونازول، داروی ضد قارچ است که توسط شرکت داروسازی تهران شیمی تولید می‌شود. وینازول از خانواده ضدقارچ‌های تری‌آزولی است که با دخالت در ایزوآنزیم CYP450 قارچی به طور انتخابی سنتز ارگوسترول را کاهش می‌دهد. ارگوسترول، استرول اصلی غشای قارچ‌ها است، بنابراین وینازول از تشکیل غشا قارچی جلوگیری می‌کند. وینازول در درمان آسپرژیلوزیس مهاجم و انواع عفونت کاندیدیایی از جمله عفونت کاندیدیا خونی غیر نوتروپنیک و عفونت کاندیدیا در سایر بافت‌های عمیق، کاندیدیازیس مری و همچنین عفونت‌های قارچی جدی ناشی از Scedosporium apiospermum و گونه‌های فوزاریوم از جمله فوزاریوم سولانی، در بیمارانی که نسبت به داروهای دیگر تحمل ندارند یا به آن‌ها مقاوند، کاربرد دارند. این عفونت‌ها عموماً در افرادی که نقص ایمنی دارند به صورت جدی و شدیدی بروز می‌کند. وینازول فراهمی زیستی بیش از 90 درصد دارد و به خوبی در بدن توزیع می‌شود. وینازول فارماکوکینتیک غیر خطی دارد و افزایش 50% دوز می‌تواند غلظت سرمی 150% ایجاد کند، بنابراین در حین مصرف وینازول بهتر است علائم و غلظت سرمی دارو بررسی شود تا در بازه درمانی مناسب قرار گیرد. سمیت این دارو از آمفوتریسین B کمتر است.
شیوه تجویز
وینازول باید طبق دستور پزشک در فواصل تعیین شده، با فاصله یک ساعت قبل یا بعد از وعده غذایی مورد استفاده قرار گیرد. بهتر است در دوران مصرف این دارو از مایعات و آب فراوان استفاده شود.
موارد منع مصرف
وینازول در بیماران با سابقه حساسیت و واکنش‌های آلرژیک به این دارو و یا هر یک از اجزای قرص منع مصرف دارد. مصرف همزمان وینازول با داروهای پیموزاید، کینیدین، سیرولیموس یا ایوابرادین به علت احتمال بروز عوارض خطرناک آن ممنوع است. به علاوه مصرف همزمان آن با داروهای ریفامپین، کاربامازپین، باربیتورات‌های طولانی اثر، افاویرنز، ریتوناویر، ریفابوتین، آلکالوئید‌های ارگوت، مخمر St. John نیز می‌تواند موجب کاهش اثر و عملکرد وینازول شود. همچنین مصرف آن همراه با داروهای نالوکسگول، تولواپتان، لورازیدون به علت افزایش احتمال عوارض جانبی ممنوع می‌باشد. وینازول را در بیماران مبتلا به لنفوما لنفوسینی مزمن یا کوچک که در فاز ابتدایی و طول درمان باVenetoclax هستند نیز نباید مصرف نمود زیرا احتمال بروز عوارض جانبی را بالا می‌برد.
تجویز در افراد با شرایط خاص
بهتر است این دارو در کودکان زیر دو سال مصرف نشود زیرا مطالعات کاملی در این افراد موجود نیست.
این دارو می‌تواند در افراد باردار باعث آسیب به جنین شود و مطالعات حیوانی بیانگر عوارض مختلفی در مصرف این دارو در دوران بارداری هستند. در مورد مادران شیرده نیز توصیه شده است با در نظرگیری شرایط زمینه‌ای مادر یا احتمال آثار سوء بر جنین، این دارو مصرف شود. در صورت نیاز توصیه می‌شود حین مصرف، شیردهی انجام نشود.
از استفاده تزریقی این دارو در افرادی که دارای اختلالات کلیوی شدید (کراتین کلیرانس زیر 50 میلی‌لیتر در دقیقه) هستند، اجتناب شود. در بزرگسالانی که اختلال کبدی خفیف تا متوسط دارند (Child-Pugh Class A and B) نیمی دوز درمانی نگه دارنده تجویز می‌شود.
عوارض جانبی شایع
تمامی داروها، همراه با اثرات مطلوب می‌توانند اثرات ناخواسته ای داشته باشند که به آن‌ها عوارض جانبی می‌گویند. داروی وینازول نیز در بزگسالان می‌تواند عوارض نامطلوب و شایعی چون اختلالات بینایی، تب، تهوع، راش پوستی، استفراغ، لرز، سر درد داشته باشد و موجب نتایج غیر عادی در تست‌های کبدی، ایجاد تاکی کاردی و توهم شود. در کودکان نیز علاوه براختلالات بینایی، تهوع و استفراغ، تب، راش، LFT غیر طبیعی و توهم عوارضی چون درد شکمی، اسهال، افزایش فشار خون، خونریزی بینی، افت کلسیم و فسفات خون، التهاب بافت موکوزی، نورگریزی، اتساع شکمی، یبوست، گیجی، هموپتزیز، کاهش آلبومین خونی، افت منیزم خونی، اختلال کلیوی و بروز عفونت دستگاه تنفسی فوقانی نیز محتمل است.
احتیاط و هشدار
در حین شروع و طول درمان با دارو وینازول تست‌های کبدی انجام شود و عملکرد کبد بررسی شود زیرا که احتمال سمیت کبدی وجود دارد. این دارو در بیماران پروآریتمیک با احتیاط تجویز شود و قبل از تجویز در صورت نیاز سطح خونی منیزیم، کلسیم و پتاسیم بیمار بررسی شود زیرا که احتمال طولانی شدن فاصله QT در این بیماران وجود دارد. در حین انفوزیون این دارو واکنش‌های احتمالی حین انفوزیون از جمله شوک آنافیلاکسی نیز ممکن است رخ دهد، بنابراین بیمار را تحت نظر داشته و در صورت بروز واکنش، انفوزیون متوقف شود. اگر طول درمان بیش از بیست و هشت روز به طول انجامد، لازم است عملکر بینایی بیمار کنترل شود زیرا احتمال بروز اختلال بینایی از جمله (optic neuritis and papilledema) وجود دارد، البته تغییر رنگ در بینایی یا حدت روشنایی ممکن است با مصرف دوز اول دیده شود که بعد از حدود سی دقیقه رفع می‌شود. درصورت مشاهده عوارض شدید پوستی از جمله exfoliative cutaneous reactions دارو قطع شود. در حین مصرف این دارو بهتر است بیمار از نور خورشید دوری کند زیرا که احتمال بروز حساسیت پوستی در این بیماران وجود دارد. به علت امکان بروز اختلالات آدرنال، بیمار در حین و بعد از درمان با وینازول و کورتیکواستروئید‌ها از لحاظ عملکرد غده آدرنال تحت کنترل قرار گیرد و در صورت بروز علائم سندرم کوشینگ یا نارسایی آدرنال حتما اقدامات لازم انجام گیرد. این دارو می‌تواند موجب آسیب به جنین شود بنابراین در زنان باردار با احتیاط جدی تجویز شود و در خانم‌هایی که پتانسیل بارداری در حین دوره درمان دارند، از روش‌های پیش گیری استفاده شود. در صورت مشاهده عوارضی از جمله Fluorosis و Periostitis که در استفاده طولانی مدت از این دارو ممکن است بروز کند، دارو قطع و تداخلات دارویی بررسی شود.
مهمترین تداخلات دارویی
تمامی القا کنندگان و مهار کنندگان ایزوآنزیم CYP3A4، CYP2C9، CYP2C19 می‌توانند بر میزان اثر و یا بروز عوارض جانبی وینازول موثر باشند و بالعکس وینازول نیز می‌تواند غلظت داروهایی که سوبسترای این آنزیم‌ها هستند را تحت تاثیر قرار دهد.
فنی‌توئین و افاویرنز اگر همراه با این دارو مصرف شوند موجب طولانی نگه داشته شدن غلظت خونی وینازول می‌شود.
References:
UpToDate.Voriconazole.drug information 2022
FDA approved label. Revised: October 2021, Reference ID: 4928508
UpToDate. Pharmacology of azoles.2022
DOI: 10.1055/s-0035-1562903
