یک داروی ترکیبی خوراكي کاهنده قند خون، متشکل از لیناگلیپتین و امپاگلیفلوزین است و به عنوان یک داروی ترکیبی در کنار ورزش و رژیم غذایی برای بهبود کنترل قند خون در بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع دو تجویز می‌گردد.
لی نیپا چیست؟
لی‌نیپا ®نام تجاری داروی ترکیبی لیناگلیپتین و امپاگلیفلوزین است و توسط شرکت داروسازی تهران‌شیمی تولید می‌شود. لی‌نیپا ® یک داروی ترکیبی خوراكي کاهنده قند خون، متشکل از لیناگلیپتین از دسته‌ی داروهای مهارکننده دی پپتیدیل پپتیداز 4 و امپاگلیفلوزین از دسته مهارکننده‌های سدیم گلوکز کوترانسپورتر 2 است و به عنوان یک داروی ترکیبی در کنار ورزش و رژیم غذایی برای بهبود کنترل قند خون در بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع دو تجویز می‌گردد.
اثربخشی امپاگلیفلوزین وابسته به عملکرد کلیه است و از طریق افزایش دفع قند توسط کلیه ها عمل می کند. درحالی که، لیناگلیپتین، ترشح انسولین وابسته به گلوکز را افزایش می دهد. بنابرین، ترکیب داروهای مختلف در درمان دیابت نوع دو اثربخش تر است و نسبت به دوزهای بالای صرفا یک داروی کاهنده قند خون قابلیت تحمل‌پذیری بالاتری دارد. به علاوه، سهولت در مصرف و تجویز آسان از دیگر مزیت های این شکل دارویی است.
نکته حائز اهمیت در مورد داروی امپاگلیفلوزین، کاهش ریسک مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی عروقی در افراد مبتلا به دیابت نوع دو است. مطالعه سه ساله EMPA-REG OUTCOME که به بررسی اثرات حفاظتی داروی امپاگلیفلوزین بر سیستم قلبی عروقی و کلیوی در افراد مبتلا به دیابت نوع دو با بیماری های قلبی اثبات شده می پردازد، نشان می دهد که این دارو علاوه بر کنترل سطح قند خون، میزان مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی عروقی و میزان بستری شدن بیماران به دلیل نارسایی قلبی را کاهش داده است. همچنین این مطالعه نشان می دهد داروی امپاگلیفلوزین به دلیل کاهش میزان دفع آلبومین از ادرار (آلبومینوریا)، اثرات بارزی در حفاظت از کلیه ها داشته است.
به علاوه، این دارو دارای اثرات کاهش وزن و کاهش فشار خون نیز هست. لذا، می توان نتیجه گرفت که امپاگلیفلوزین می تواند در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو با بیماری‌های قلبی عروقیِ اثبات شده ,به عنوان یک گزینه ارجح در نظر گرفته شود.
لیناگلیپتین با مهار آنزیم دی‌پپیدیل‌پپتیداز4 مانع از تجزیه هورمون اینکرتین در بدن می‌شود. اینکرتین فاکتوری است که می‌تواند با کنترل ترشح انسولین و کاهش ترشح گلوکاگون بر روی تنظیم گلوکز موثر باشد.
فرمولاسیون ترکیبی لی‌نیپا ® گزینه ی مناسب برای بیمارانی است که اخیرا هر دو دارو را به صورت قرص های جداگانه (همزمان و ترکیبی) مصرف کرده‌اند. همچنین بیمارانی که با مصرف صرفا یک دارو (امپاگلیفلوزین یا لیناگلیپتین) به کنترل بهینه قند خون نرسیده‌اند نیز کاندیدای مناسبی برای دریافت دوز ترکیبی این دو دارو هستند.
شیوه تجویز
داروی ترکیبی لی‌نیپا ® طبق دستور پزشک و با زمان‌بندي معین باید مصرف شود. قبل از تجویز دارو می بایست عملکرد کلیه بررسی گردد و تجویز دوز آغازین دارو، نیز مبتنی بر رژیم های درمانی بیمار دیابتی خواهد بود. مصرف لی‌نیپا ® در بیماران مبتلا به دیابت نوع یک به دلیل افزایش ریسک کتواسیدوزیس دیابتیک ممنوع است. همچنین، تجویز لی‌نیپا® در بیماران با سابقه پانکراتیت مطالعه نشده است و در این بیماران توصیه نمی شود. تجویز لی‌نیپا® می تواند در وعده صبح با مصرف غذا یا بدون صرف وعده غذایی انجام گیرد.
داروی ترکیبی لی‌نیپا® جهت کنترل قند خون در بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع دو با GFR کمتر از mL/min/1.73 m230 توصیه نمی شود.
موارد منع مصرف
تجویز داروی ترکیبی لی‌نیپا® در افراد دیالیزی ممنوع است، در صورت بروز واکنش های آلرژیک به دلیل مصرف داروی لی‌نیپا® درمان باید متوقف شود.
تجویز در افراد با شرایط خاص
لی‌نیپا® در زنان باردار به ویژه به دلیل ریسک در طول سه ماهه دوم و سوم و نیز به دلیل عوارض جانبی برای نوزاد شیرخوار در زنان شیرده توصیه نمی شود. در بیماران سالمند به دلیل بروز عوارض جانبی وابسته به کاهش عملکرد کلیه و کاهش حجم خون بهتر است با احتیاط مصرف شود. تجویز لی‌نیپا ® در افراد مبتلا به نارسایی کلیوی می تواند باعث عوارض جانبی کلیوی شود. بنابرین، بیماران مبتلا به اختلالات کلیوی قبل از درمان با داروهای این دسته‌ی دارویی باید مورد ارزیابی قرار گیرند.
عوارض جانبی شایع
هر دارو به موازات اثر درمانی مطلوب ممکن است باعث بروز عوارض ناخواسته نیز شود. از مهمترین عوارض جانبی داروی ترکیبی لی‌نیپا® عفونت های دستگاه ادراری، نازوفارنژیت و عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی را می توان نام برد.
احتیاط و هشدار
در صورت بروز پانکراتیت و مشکوک بودن بیمار، درمان باید متوقف گردد. در صورت احتمال بروز لاکتیک اسیدوزیس و کتواسیدوزیس درمان باید متوقف و مانیتورینگ برای بیمار انجام گیرد.
ازریابی عملکرد کلیه و وضعیت حجم خون بیمار در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی، سالمندان یا بیمارانی که از دیورتیک های لوپ استفاده می‌کنند الزامی است.
درمان دارویی در صورت بروز عفونت های دستگاه ادراری (اوروسپسیس و پیلونفریت) و عفونت های قارچی ژنیتال به سرعت باید انجام گیرد.
مصرف لی‌نیپا® باعث هیپوگلیسمی (افت قند خون) نمی‌شود. اما، احتمال بروز هیپوگلیسمی (افت قند خون) با مصرف همزمان این دارو با سایر داروهای قند خون وابسته به انسولین وجود دارد. در این صورت دوز داروهای وابسته به انسولین باید کاهش یابد.
مواردی از عفونت باکتریایی نادر اما بسیار جدی در ناحیه تناسلی یا مقعدی (گانگرن فورنیه) در مردان و زنان گزارش شده است. در این صورت درمان به صورت موقت باید متوقف و داروی دیگری جایگزین گردد.
در صورت بروز واکنش های آالرژیک درمان باید متوقف گردد و طبق صلاحدید پزشک از داروی جایگزین استفاده شود.
در صورت بروز آرترالژیا (درد های مفصلی شدید) به دلیل عوارض جانبی داروهای مهارکننده‌ی دسته دی پپتیدیل پپتیداز 4 (لیناگلیپتین) درمان باید متوقف گردد.
در بیماران مبتلا به نارسایی قلبی، پزشک ملزم است خطر و مزیت های دارو را بررسی کند و به صورت پیوسته مانیتورینگ مداوم را برای بیمار مد نظر قرار دهد.
همچنین، مواردی مبنی بر بروز عارضه بولوس پمفیگوئید (یک بیماری پوستی غیر شایع) پس از مصرف این دارو ارائه شده است. در صورت بروز این عارضه مصرف دارو باید فورا قطع گردد.
مهمترین تداخلات دارویی
تجویز همزمان داروی امپاگلیفلوزین با دیورتیک ها موجب افزایش حجم ادرار و تکرر ادرار می گردد که خود موجب افزایش پتانسیل کاهش حجم خون می شود. بنابرین، قبل از آغاز درمان، عملکرد کلیه باید بررسی گردد. همچنین، در طول پروسه درمان نیز مانیتورینگ بیمار ضروری است.
در صورت بروز هیپوگلیسمی (افت قند خون) با مصرف همزمان داروهایی چون سولفونیل اوره یا انسولین، دوز داروهای مربوطه (وابسته به انسولین) باید کاهش یابد تا ریسک افت قند خون نیز به کمترین میزان خود برسد.
از آنجایی که داروهای دسته سدیم گلوکز کوترانسپورتر 2 باعث افزایش دفع گلوکز در ادرار می شوند، نتیجه تست گلوکز ادراری ممکن است در صورت مصرف لی‌نیپا® مثبت کاذب شود. بنابرین، بهتر است در این صورت از متدهای جایگزین برای بررسی کنترل قند خون استفاده گردد.
نتیجه تست 1,5-anhydroglucitol (1,5-AG) با مصرف همزمان داروی ترکیبی لی‌نیپا® غیر واقعی خواهد بود و بهتر است در صورت نیاز به انجام این تست از روش های جایگزین استفاده شود.
اثر داروی لیناگلیپتین ممکن است در ترکیب با داروهایی چون ریفامپین یا القا کننده های CYP3A4 یا P-glycoproteinها کاهش پیدا کند. لذا، تحت چنین شرایطی و تجویز داروی لیناگلیپتین استفاده از داروهای جایگزین الزامی است.
References
FDA approved label. Reference ID: 4810096
Diabetes Care 2018;41: 356 – 363 | https://doi.org/10.2337/dc17-1096.
Drugs (2015) 75:1547–1557. DOI 10.1007/s40265-015-0457-z
