دم اسب

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف دم اسب

نام علمی گیاه: Equisetum arvensis
نام انگلیسی گیاه: Horsetail
در طب سنتی از این گیاه برای قطع خونریزی، پوشش زخم، درمان حصبه و بیماری های کلیوی استفاده می شده است.
دم اسب حاوی سیلیس است که باعث تقویت استخوان می شود به همین دلیل در استئوپروزسیس تجویز می شود.
همچنین اثرات ادرار آور دارد و نیز در بعضی محصولات آرایشی استفاده می شود.
بخش مورد استفاده این گیاه اندام فوقانی تازه یا خشک شده است.
مطالعات کلینیکی اندکی در مورد این گیاه انجام شده است ولی اثر ادرار آور آن تائید شده است.
در درمان سنگ کلیه، شکنندگی ناخن، پوشش زخم(موضعی) توصیه شده است گرچه برای تمام این موارد مطالعه کافی انجام نشده است.
این گیاه از زمان های قدیم جهت بند آوردن خونریزی استفاده می شده است (1). همچنین این گیاه در التیام زخم و رفع التهاب و درمان UTI مفید است که این اثر مربوط به ترکیبات معدنی آن از جمله سیلیس است. این گیاه در بالا بردن خاصیت ارتجاعی و مقاومت پوست مؤثر است و در موارد مرگ سلولی می تواند اثر درمانی مفید ترمیمی در بافت ایجاد کند. استفاده از گیاه دم اسب در مصارف خارجی برای التیام زخم ها و اولسرها و در مصارف داخلی برای رفع ناراحتی های مجاری ادراری و پروستات توصیه شده است. استفاده از کمپرس گیاه دم اسب برای درمان دردهای آرتروز و ورم مفاصل مفید است. برای رفع گلو درد جوشانده این گیاه اگر غر غره شود بسیار مفید است. همچنین برای درمان التهاب چشم، اگر چشم ها را با جوشانده این گیاه شستشو دهید مؤثر است و التهاب را برطرف می کند. مصرف جوشانده این گیاه جهت درمان به این صورت است که مقدار 80 یا 100 گرم از گیاه خشک دم اسب را در یک لیتر آب جوش ریخته و نیم ساعت به جوش آید، سپس آن را صاف کرده و به مقدار یک فنجان قبل از هر غذا استفاده شود.

مکانیسم اثر دم اسب

تحقیقات نشان داده است که گیاه دم اسب با کاهش آماس و التهاب ناشی از زخم جراحی و واسطه های شیمیایی مؤثر در التهاب، مهار آنزیم ها و واسطه های سلولی و باکتریایی موجب بهبود سریع زخم های جلدی باز می شود.

فارماکوکینتیک دم اسب

قسمت مورد استفاده این گیاه پایه های نازای آن است که دارای ذرات کلروفیل است (1). ترکیبات این گیاه شامل اسید سیلیسیک، اکسالیک، مالیک، اکونیتیک، گلیکوزید، آلکالوئید و املاح معدنی مانند سیلیس، آلومینیوم و پتاسیم است. همچنین حاوی ساپونین است که نوعی از مهمترین آن به نام اکوئی ستین است.

عوارض جانبی دم اسب

این گیاه با داروهای قلبی و کلیوی تداخل دارد. همچنین مصرف همزمان این گیاه با گیاه گل انگشتانه به دلیل وجود ترکیبات گلیکوزیدی قلبی به نام دیژزیتوکسین و دیگوکسین مجاز نبوده و سبب تداخل دارویی می شود.مصرف گیاه دم اسب سبب تجزیه و شکستن مولکول تیامین می شود. مصرف این گیاه در دوران بارداری و شیردهی منع مصرف دارد (2).

تداخلات دارویی دم اسب

-مصرف عصاره دم اسب با آدامس ترک سیگار یا برچسب های محتوی نیکوتین ممنوع است(به علت وجود مقادیری نیکوتین در گیاه دم اسب).
-مصرف این گیاه باعث کاهش پتاسیم خون می گردد(هایپوکالمی) افرادی که مبتلا به آریتمی هستند و یا دیگوکسین مصرف می کنند نباید از فراورده های این گیاه استفاده کنند.
- با مصرف الکل تداخل دارد.
- مصرف این گیاه با داروهای ادرار آور ممکن است باعث دفع مقادیر زیادی آب از بدن گردد.
-این گیاه مانع از دفع لیتیم می شود و می تواند تداخل خطرناکی با قرص لیتیم داشته باشد.

هشدار ها دم اسب

استفاده از این گیاه در بیماران قلبی و کلیوی به دلیل اثرات مدری آن که موجب افزایش دفع پتاسیم می شود منع مصرف وجود دارد. با توجه به مقادیر زیادی سیلیکای معدنی موجود در این گیاه و سمیت گزارش شده از جویدن ساقه های این گیاه، در دوز بالا با احتیاط مصرف شود و در کودکان مجاز به مصرف نمی باشد. مصرف طولانی مدت گیاه دم اسب به شکل پودر شده به دلیل مقادیر زیاد سیلیکای معدنی و فعالیت تیامیناز (Thiaminase) ممنوع است. که در مطالعات حیوانی اثبات شده است.

توصیه های دارویی دم اسب

منابع
1- درخشان، زیبا، شاهقلی، محمد (1390). گیاهان دارویی و معطر کوهستانی.انتشارات اصفهان، عطارپور.
2- ضیایی، علی،مسگرپور، بیتا (1384). احتیاط مصرف و تداخلات دارویی گیاهان دارویی بر اساس شواهد و مستندات،انتشارات تیمورزاده- نشر طبیب.
3- پور فخاران، محمد، نوری آق قلعه، مرضیه.1390. راهنمای جامع گیاهان دارویی، جلد اول، انتشارات ابتکار دانش.
4- زرگری، ع. 1368. گیاهان دارویی ایران. انتشارات دانشگاه تهران، جلد 4. چاپ ششم. صفحه 428-422.
5-Cowan M. Plant products as antimicrobial agents. Clin Microbiol Rev 1992; 12: 564-82.