زعفران

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف زعفران

نام علمی گیاه: Crocus sativus
خانواده: Iridaceae
اندام داروئی: کلاله

عصاره زعفران و تنتور آن به عنوان طعم دهنده غذا٬ تسهیل کننده، هضم غذا، اشتها آور، آرامبخش، معرق، خلط آور، محرک، قاعده آور و برای درمان اختلالات کبد و کیسه صفرا، اسپاسم، کرامپ، درد دندان و لثه، التهاب مخاط بینی و گلو، نفخ، بی خوابی، اختلالات شناختی، خونریزی شدید بعد از زایمان،کمردرد، سرفه، آسم، تهوع، عفونت های ادراری و اسهال خونی مصرف می شود خوردن زعفران برای دفع سنگ کلیه نیز مفید است و به دلیل داشتن بوی مطبوع به عنوان مسکن اعصاب سطحی بدن و به خاطر وجود هتروزید تلخ پیکروکروسین به عنوان هضم کننده غذا و محرک اشتها است ( 1،3،4).

مکانیسم اثر زعفران

تحقیقات ثابت کرده است که زعفران دارای اثرات کاهش چربی خون، ضد التهاب، آنتی اکسیدان، زدایندگی رادیکال های آزاد و ضد سرطان نیز می باشد. همچنین از زعفران برای درمان اختلالات عصبی و آسم نیز استفاده می شود .عصاره آبی زعفران و کروسین در پیشگیری از آسیب اکسیداتیو ناشی از ایسکمی برقراری مجدد خون مفید می باشد .عصاره زعفران هپاتوسیت های اولیه را نیز در مقابل آسیب های اکسیداتیو محافظت می کند.همچنین مشخص شده است که زعفران سمیت آفلاتوکسین B1 را تعدیل کرده و ضایعات کبدی ناشی از آن را کاهش می دهد. ثابت شده است که عصاره زعفران مثانه را در برابر سمیت داروی ضد سرطانی سیکلوفسفامید بدون تغییر در اثرات ضد توموری آن محافظت می کند. تحقیقات نشان داده است که عصاره زعفران همراه با سیستئین اثرات جانبی نفروتوکسیک سیس پلاتین را نیز کاهش می دهد کروسین، کروستین، پیکروکروستین و سافرانال موجود در زعفران از ترکیبات فعال بیولوژیکی گیاه هستند که در جلوگیری از تحریک نورون ها و تقویت حافظه مؤثرند و به عنوان محافظ،از آسیب رساندن به کروموزوم ها جلوگیری کرده و همچنین تعدیل کننده پراکسیداسیون چربی ها است و یک منبع آنتی اکسیدان قوی و منبع سرشاری از ریبوفلاوین می باشد. کروسین و سافرانال گیاه زعفران دارای اثرات ضد افسردگی بالایی هستند، کروسین با مهار بازجذب دوپامین و نور اپی نفرین و سافرانال از طریق مهار بازجذب سروتونین در اثر ضد افسردگی زعفران نقش دارند .در تحقیقات اثر ضد میکروبی کلاله زعفران بر روی باکتری ها به اثبات رسیده است و نتیج حاصل نشان داده سافرانال موجود در زعفران باعث بازدارندگی رشد میکروب ها می شود. اثر سمیت سلولی عصاره تام زعفران بر روی سلول های کارسینومای کبد انسان بررسی شده و اثر مهارکنندگی رشد سلول های سرطانی به اثبات رسیده است .همچنین اثر ضد هلیکوباکتری این گیاه تأیید شده است .عصاره زعفران دارای خاصیت ضد فعال کنندگی لوکمی،استئوسارکوما،فیبروسارکوما و سرطان تخمدان می باشد .قرار دادن سلول های سرطانی در معرض عصاره زعفران باعث مهار سنتز اسیدنوکلوئیک (DNA) در سلول می شود ( 10-5).

فارماکوکینتیک زعفران

مهمترین مواد مؤثره زعفران، کروسین ها (رنگیزه کاروتنوئیدی محلول در آب)، پیکروکروسین (گلیکوزید تلخ مزه) و سافرانال که جزء اصلی مواد فرار معطر زعفران را تشکیل می دهد و همچنین موادی چون کربوهیدرات ها (پکتین ها و پنتوزان ها) ،مواد معدنی،ویتامین ها (ویتامین B2)، اسیدهای چرب مانند پالمیتیک اسید و لینولئیک اسید می باشد .همچنین این گیاه شامل قندها،چربی ها،ترپن ها،فلاونوءیدها و آنتوسیانین ها می باشد ( 1،2).

عوارض جانبی زعفران

خوردن بیش از حد زعفران سبب ایجاد مسمومیت در فرد می شود، مهمترین علامت مسمومیت با زعفران، خونریزی های غیرطبیعی می باشد

هشدار ها زعفران

مصرف این گیاه در دوران بارداری ممنوع است، چون سبب سقط جنین می شود ( 1).

توصیه های دارویی زعفران

منابع
1-دوازده امامي، سعيد، مجنون حسيني، ناصر(1387). زراعت و توليد برخي گياهان دارويي و ادويه اي، ج، دوم، انتشارات دانشگاه تهران.
2-Lozano, P., Castellar, M., Simancas, M., Iborra, L. 1999. Quantitative high-performance liquid chromatographic method to analyse commercial saffron (Crocus sativus L.) products. Journal of Chromatography. 830: 477-483.
3-Akhondzadeh S, Tahmacebi-Pour N, Noorbala AA, Amini H, Fallah-Pour H, Jamshidi AH and Khani M. Crocus sativus L. in the treatment of mild to moderate depression: a double-blind, randomized and placebo controlled trial. Phytother. Res. 2005; 19 (2): 148 - 51.

4-Kianbakht S and Ghazavi A. Evaluation of immunological and hematological effects of saffron in men. Ethnopharmacologia. 2005; 36: 78-83.

5-Karimi Gh, Hosseinzadeh H and Khaleghpanah P. Study of antidepressant effect of aqueous and ethanolic extract of Crocus sativus in mice. Iranian J. Basic Med. Sci. 2001; 4 (3): 11 - 5.

6-Hosseinzadeh H, Karimi Gh and Niapoor M. Antidepressant effects of Crocus sativus stigma extracts and its constituents, crocin and safranal, in mice. J. Med. Plants. 2004; 3 (11): 48 - 58.

7-Razaghi, R. (2003). Investigation of antibacterial compounds of saffron stigma. Third National Conference on Saffron, Iran[In Farsi].

8-Tavakol, A. (2003). Effect of human liver carcinoma cells on cellcytotoxicity saffron. Third National Conference on Saffron, Iran[In Farsi] .

9-Oussalah, M., Caillet, S., Saucier, L. and Lacroix, M. (2007). Inhibitory effects of selected plant essential oils on the growth of four pathogenic bacteria: E.coli O157:H7, Salmonella typhimurium, Staphylococcus aureus and Listeria monocytogenes. Food Control, 18: 414-420.

10-Ochiai T, Shimeno H, Mishima K, Iwasaki K, Fujiwara M, Tanaka H, et al. Protective effects of carotenoids from saffron on neuronal injury in vitro and in vivo. Biochim Biophys Acta. 2007; 1770(4): 578-84.