آکسیتینیب

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف آکسیتینیب

-کارسینومای سلول‌های کلیوی، پیشرفته، خط اول در درمان ترکیبی
-کارسینومای سلول‌های کلیوی، پیشرفته، خط دوم در درمان تک دارویی
-سرطان تیروئید متمایز، پیشرفته (بدون برچسب)

آکسیتینیب یک داروی آنتی‌نئوپلاستیک است که مهارکننده‌ی تیروزین‌کیناز و فاکتور رشد عروق اندوتلیال(VEGF) می‌باشد.

این دارو در درمان ترکیبی سرطان‌های کلیوی  پیشرفته در کنار آولومب یا پمبرولیزومب به عنوان خط اول درمان ترکیبی و یا به تنهایی درخط دوم درمان به کار می‌رود. همچنین در سرطان‌های تیروئید پیشرفته به صورت بدون برچسب قابل تجویز می‌باشد.

این دارو با نام تجاری اینلتیا معروف است و به صورت قرص خوراکی ۱ و ۵میلی‌گرمی عرضه می‌شود.  

مکانیسم اثر آکسیتینیب

اکسیتینیب یک مهارکننده انتخابی تیروزیکیناز نسل دوم می‌باشد که با مهار گیرنده‌های فاکتور رشد اندوتلیال عروقی (VEGFR-1،VEGFR-2 و VEGFR-3)، از آنژوژنز یا رگ‌زایی و رشد تومور جلوگیری می‌کند.

فارماکوکینتیک آکسیتینیب

متابولیسم: کبدی؛ در درجه اول توسط CYP3A4/5 و با وسعت کمتر توسط CYP1A2, CYP2C19 و UGT1A1
نیمه‌عمر حذف:۲/۵ تا ۶/۱ساعت
مدت زمان پیک:۲/۵ تا۴ساعت
دفع: مدفوع(۴۱درصد، ۱۲درصد به صورت تغییرنیافته)؛ ادرار(حدود ۲۳درصد؛ به صورت متابولیت)

منع مصرف آکسیتینیب

-سابقه حساسیت به این دارو یا داروهای مشابه
-شیردهی در م‌ت درمان و تا دوهفته بعد از قطع دارو
-فشارخون خارج از کنترل
-متاستاز مغزی
-خونریزی گوارشی فعال اخیر
-زخم جراحی بهبود نیافته
-دو‌روز پیش از جراحی تا دوهفته پس از جراحی و بهبودی کامل زخم

عوارض جانبی آکسیتینیب

عوارض شایع: 
اسهال، فشارخون بالا، خستگی، ، کاهش اشتها، حالت تهوع، دیسفونی، سندرم دست و پا، کاهش وزن، استفراغ، افزایش آنزیم‌هایکبدی، آستنی، یبوست، کم کاری تیروئید، خونریزی، تنگی نفس، سرفه، موکوزیت، آرترالژی، استوماتیت، درد شکم، سردرد، کهیر، درداندام انتهایی، ، پروتئینوری، اختلال چشایی، ، خشکی پوست، ، سوء هاضمه، سرگیجه، خارش، میالژی، کم آبی بدن، خون دماغ شدن،آلوپسی، کم خونی، هموروئید، هماچوری، وزوز گوش، گلوسودینیا، ترومبوآمبولی، اریتم، خونریزی مقعدی، هموپتیز، نارسایی قلبی،افزایش کراتین، ، کاهش سرمی بی کربنات، هیپوکلسمی، کاهش لنفوسیت ها، افزایش آلکالین فسفاتاز، افزایش لیپاز، ، هیپرگلیسمی،افزایش آمیلاز

عوارض جدی: 
بحران فشار خون بالا، ترومبوآمبولی شریانی، TIA، سکته قلبی و مغزی، انسداد عروق شبکیه، ترومبوآمبولی وریدی، نارسایی قلبی،CHF، خونریزی، پرفوراسیون دستگاه گوارش، فیستول گوارشی، اختلال در ترمیم زخم، آنوریسم شریانی، تشریح شریان، پارگی شریان،کم کاری تیروئید، سندرم لکوآنسفالوپاتی خلفی برگشت پذیر، حوادث قلبی عروقی عمده (در ترکیب با آولومب)، سمیت کبدی، آسیب حادکلیه، پروتئینوری، سندرم دست و پا

تداخلات دارویی آکسیتینیب

مکانیسم کلی تداخلات: 
سوبسترای CYP1A2(مینور)، CYP2C19(مینور)، CYP3A4(ماژور)، UGT1A1

منع مصرف همزمان(کنترا اندیکه):  
القاکننده CYP3A4(متوسط و‌شدید، فکسینیدازول، فوزیدیک‌اسید(سیستمیک)، آب گریپ‌فروت، St John's Wort

تداخلات ماژور: 
آبامتاپیر، آتازاناویر، بوسپرویر، بوسنتان، کاربامازپین، کلاریترومایسین، کانیواپتان، افاویرنز، انزالوتاماید،ارتاویرین، فدراتینیب، فکسینیدازول، فوس‌نتوپیتانت، فوس‌فنی‌توئین، ایندیناویر، ایتراکونازول، کتوکونازول،لوپیناویر، لوماکافتور، میتوتان، مدافینیل، نفیسیلین، نفازودون، نلفیناویر، نتوپیتانت، فنوباربیتال، فنی‌توئین،پوساکونازول، پریمیدون، ریفامپین، ریتوناویر، ساکوئیناویر، st John's Wort، تلاپرویر، تلیترومایسین، وریکونازول

افزایش اثرداروها توسط آکسیتینیب: 
آندروژن‌ها، آرتسونات، آولومب، مشتقات بیس‌فسفونات، پمبرولیزومب

داروهایی که سطح خونی آکسیتینیب را بالا می برند: 
کلوفازیمین، مهارکننده CYP3A4(متوسط و قوی)، اردافیتینیب، فکسینیدازول، فوزیدیک‌اسید(سیستمیک)، آب گریپ‌فروت،سولریامفتول

کاهش اثرات داروها توسط آکسیتینیب:
تداخل معناداری گزارش نشده‌است.

داروهایی که سطح آکسیتینیب را کاهش می دهند: 
القاکننده CYP3A4(متوسط و قوی)، اردافیتینیب، ایووسیدنیب، St John's Wort

تداخل با غذا: 
غلظت سرمی آکسیتینیب ممکن است با مصرف گریپ‌فروت یا آب گریپ‌فروت افزایش یابد. از مصرف همزمان خودداری شود.

هشدار ها آکسیتینیب

موارد احتیاط: 
-خانم‌ها با امکان باروری
-آقایان با امکان‌باروری
-نارسایی کبدی کلاس Bیا C
-CrCl <15
-سابقه یا ابتلا به بیماری قلبی
-افراد در خطر بیماری قلبی
-سابقه‌ یا افراد در معرض خطر ترومبوآمبولی
-اختلالات تیروئید

هشدارها: 
-حوادث هموراژیک (خونریزی مغزی، خونریزی گوارشی، هماچوری، هموپتیزی و ملنا) در زمان مصرف این دارو گزارش شده است(مواردی از آنها با مرگ‌ومیر همراه بوده ‌است)). با هر خونریزی که نیاز به مداخله پزشکی دارد، لازم است درمان را به طور موقت قطعکنید.

-مصرف آکسیتینیب در افراد با شواهد متاستاز مغزی و خونریزی فعال گوارشی مطالعه نشده‌است و توصیه نمی‌شود.

-به دلیل پرخطر بودن این دارو، احتیاط لازم برای دریافت، جابجایی، نگهداری، آماده سازی، توزیع، حمل و نقل، دریافت دارو و دفع درنظر گرفته‌شود.

توصیه های دارویی آکسیتینیب

-قرص‌ها به صورت کامل همراه با یک لیوان آب بلعیده شود. آکسیتینیب با غذا تداخلی ندارد.

-در صورت فراموشی یک نوبت مصرف آکسیتینیب یا استفراغ، از مصرف مجدد خودداری شود و نوبت‌های بعدی طبق روال سابقمصرف شود.

-امکان افزایش دوز مصرفی آکسیتینیب در صورت تحمل بیمار (پس از چندهفته)وجود دارد.(در صورتی که هیچ عارضه جانبی بالاتر ازدرجه 2 وجود نداشته باشد، فشارخون طبیعی باشد و نیاز به استفاده از داروهای ضد فشار خون وجود نداشته باشد). همچنین قطعموقت و/یا کاهش دوز این دارو ممکن است به دلیل بروز عوارض جانبی، لازم باشد. 

-حداقل دو روز پیش از هر عمل جراحی برنامه ریزی شده، لازم است مصرف آکسیتینیب به طور موقت قطع شود و حداقل به مدت دو هفتهپس از جراحی بزرگ و تا زمان بهبودی کامل و بهبود زخم‌ها از آکسیتینیب استفاده نشود.

-التهاب مخاط دهان، استوماتیت و تغییر طعم در مصرف کنندگان این دارو گزارش شده است که باید در درمان‌های  دندانپزشکی اینبیماران مورد توجه قرارگیرد.

-عملکرد کبدی بیمار(آنزیم‌های کبدی و بیلی‌روبین) پیش از شروع درمان و سپس به صورت دوره‌ای ارزیابی شود.

-عملکرد تیروئید بیمار پیش از درمان و سپس به صورت منظم و دوره‌ای ارزیابی شود. در صورت درمان همزمان با لووتیروکسین،TSHپیش از شروع و سپس هر ۴هفته تا زمانی که دوز لووتیروکسین ثابت شود و پس از آن هر دو تا سه ماه چک شود. در صورتی کهبیمار لووتیروکسین مصرف نمی‌کند، TSH تا ۴ماه به صورت ماهانه و سپس هر دو تا سه ماه چک شود.

-آنالیز ادرار بیمار (برای تشخیص پروتئین‌اوری) پیش از درمان و سپس به صورت منظم و دوره‌ای ارزیابی شود.

-عملکرد قلبی، کسر جهشی بطن چپ(EF)، و فشار خون بیمار به صورت دوره‌ای و منظم تحت نظر باشد.

-در خانم‌ها با امکان باروری، پیش از شروع درمان با آکسیتینیب از عدم بارداری بیمار اطمینان حاصل شود. در مدت درمان با این داروو تا یک هفته پس از آخرین دوز، از یک روش جلوگیری از بارداری مطمئن استفاده شود.

-مردانی که پارتنر با امکان باروری دارند، لازم است از یک روش‌ جلوگیری مطمئن در مدت درمان با این دارو و تا یک هفته پس از آخریندوز، استفاده کنند.

-علائم و نشانه‌های سندرم لوکوآنسفالوپاتی خلفی برگشت‌پذیر، خونریزی گوارشی/پرفوراسیون، فیستول و حوادث قلبی عروقی جدی، بهدقت پیگیری شود.

-غربالگری HBV با آنتی ژن سطحی هپاتیت ب، آنتی بادی هسته ای هپاتیت ب، Ig یا IgG تام و آنتی بادی برای آنتی ژن سطحیهپاتیت ب، پیش از شروع درمان سیستمیک ضد سرطان توصیه می‌شود.اما درمان برای رسیدن نتایج به تعویق انداخته‌نشود. تشخیصعفونت مزمن یا نهفته‌ی  HBV جهت ارزیابی خطرات و برآورد نیازهای بیمار جهت  پیشگیری ضد ویروسی، پایش و پیگیری ها، لازماست.

-بر اساس مکانیسم آکسیتینیب و یافته‌های حیوانی، عوارض ناخواسته در دوران بارداری قابل پیش‌بینی است.

-ترشح این دارو در شیر نامشخص است. به دلیل امکان بروز عوارض جدی در شیرخوار در مدت درمان با آکسیتینیب و تا ۲هفته پس ازآخرین دوز این دارو از شیردهی خودداری شود